Ataki paniki w nocy. Skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić?
Osoba doświadczająca nocnych ataków paniki budzi się bez wyraźnego powodu, odczuwając przy tym strach oraz zagubienie, którym często towarzyszą różnego rodzaju objawy somatyczne, jak ból w klatce piersiowej czy duszenia się. Skąd biorą się ataki paniki w nocy? Jak postępować, kiedy się pojawią i czy można je wyleczyć?
Jak rozpoznać atak paniki w nocy?
Nocne ataki paniki (ang. nighttime panic attacks, nocturnal panic attacks) często występują bez jasno określonej przyczyny i powodują wybudzenie się ze stanu czuwania. Osoba, która ich doświadcza, budzi się z uczuciem silnego lęku i odczuwa symptomy charakterystyczne dla klasycznego, dziennego ataku paniki, jak:
- przyspieszony rytm serca,
- zwiększona potliwość,
- przyspieszony oddech.
W czasopiśmie Journal of Clinical Sleep Medicine Carlson i współ. wykazali podczas prowadzonych badań, że osoby cierpiące na napady paniki w dzień znacznie częściej doświadczają ataków lękowych w nocy i dotyczy to od 44 do nawet 71% pacjentów.
Nocne ataki paniki należy odróżnić od koszmarów sennych. Choć w obu przypadkach objawy somatyczne mogą być bardzo podobne, osoba cierpiąca na koszmary senne nie jest świadoma ich występowania i często nie pamięta ich po przebudzeniu. Innymi słowy, wszystko dzieje się „w głowie” pacjenta, nawet jeśli z zewnątrz wydaje się, że jest on całkowicie przytomny. Nocne ataki paniki powodują zaś przerwanie ciągłości snu.
Przyczyny ataków paniki w nocy
Obecnie medycyna nie jest w stanie jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, co dokładnie powoduje ataki paniki w nocy. Najprawdopodobniej odpowiedzialność za nie ponosi sposób, w jaki mózg człowieka przetwarza informacje. Udało się jednak zidentyfikować szereg czynników ryzyka, których występowanie powoduje, że nocne ataki paniki mogą pojawiać się częściej. Są to przede wszystkim:
- skupianie się na negatywnych emocjach, jak gniew czy uczucie wrogości,
- występowanie zaburzeń lękowych,
- depresja,
- bezdech senny lub bezsenność,
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
- uzależnienia od substancji toksycznych, zwłaszcza alkoholu.
Często wyleczenie przyczyny pomoże załagodzić objawy napady paniki.
Objawy ataków paniki w nocy
Nocne napady paniki wiążą się z występowaniem symptomów zarówno natury psychicznej, jak i somatycznej, przy czym objawy te są zbliżone do przypadków dziennych napadów lęku i mogą obejmować:
- bóle w klatce piersiowej,
- dreszcze,
- mdłości,
- obfite pocenie się,
- tachykardię,
- uczucie drętwienia odczuwalne w palcach dłoni lub stóp.
Ataki paniki w nocy – jak się uspokoić?
Najprostszym sposobem na poradzenie sobie z atakiem paniki jest podniesienie się z łóżka i zajęcie się relaksującą czynnością. Może to być np. słuchanie wyciszającej muzyki, przeczytanie fragmentu książki lub krótkie ćwiczenia fizyczne albo rozciągające.
Jeśli ataki paniki zdarzają się często lub są mocno nasilone, niezbędne może być sięgnięcie po farmakologię. W praktyce lekarze często przepisują leki antydepresyjne, benzodiazepiny, beta-blokery. Pozytywne rezultaty przynosi terapia poznawczo-behawioralna. Podczas spotkań terapeuta pomaga zidentyfikować bezpośrednie przyczyny lęku i poradzić sobie z nimi. Warto też zadbać na co dzień o higienę snu. Jej elementami są m.in.:
- stałe godziny wypoczynku,
- zapewnienie optymalnych warunków temperaturowych w sypialni.
Zaniedbane i często powtarzające się epizody paniki mogą prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych wynikających z bezsenności, takich jak zaburzenia koncentracji, uczucie przewlekłego zmęczenia czy spadek produktywności.
Skąd biorą się ataki paniki w nocy u dziecka?
Napady lękowe w nocy zdarzają się nie tylko u osób dorosłych. Są również powszechne u dzieci, zwłaszcza między 12. miesiącem a 5. rokiem życia i powiązane z nieprawidłowym wybudzaniem się ze snu wolnofalowego. U około 50% młodych pacjentów ataki paniki – ze zmniejszoną już częstotliwością – mogą przetrwać do wieku dorosłego. Przed postawieniem jednoznacznej diagnozy lekarz powinien jednak wykluczyć występowanie u dziecka nocnych napadów hiperkinetycznych padaczkowych.
Stopniowe dojrzewanie układu nerwowego u dziecka jest naturalnym etapem rozwoju, więc koszmary senne i napady paniki nie powinny z reguły budzić niepokoju. Najczęściej wybudzone dziecko wystarczy przytulić i spędzić z nim czas, aby mogło się ponownie wyciszyć.
Bibliografia:
- Carlson A. M., Young J., Avidan A., Frightening Spells at Night, Journal of Clinical Sleep Medicine 2016, 12(6):925-927.
- Craske M. G., Tsao J. C., Assessment and treatment of nocturnal panic attacks, Sleep Medicine Review 2005, 9(3):173-184.
- Małyszczak K., Napady paniki – jak przerwać błędne koło, Psychiatria po Dyplomie 2013.
- Wendorff J., Połatyńska K., Lęki nocne u dzieci, Pediatria po Dyplomie 2012, 16(3):40-44.
się ten artykuł?
