Atopowe zapalenie skóry – jak wyglądają objawy?

Swędzenie, sucha skóra, sączące się wypryski – tak m.in. może objawiać się AZS, czyli atopowe zapalenie skóry. Dotyka ona 10-20 % populacji krajów rozwiniętych. To już choroba cywilizacyjna. Jakie są przyczyny jej pojawienia się? Na pytania odpowiada dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej z Centrum Medycznego Damiana.

Atopowe zapalenie skóry – przyczyny

AZS to choroba, której przyczyny nie są do końca znane. Specjaliści wiedzą jedynie, że łączy się z genami. U chorych układ immunologiczny wytwarza zbyt dużo przeciwciał IgE, które skierowane są przeciwko alergenom. Choroby nie da się wyleczyć, a jedynie zmniejszyć rozległość jej symptomów.

– Niestety, nadal do końca nie wiemy, jak dochodzi do rozwoju choroby. Wiemy za to, że jest to złożony proces. Pojawienie się AZS u danego pacjenta zależy m.in. od czynników genetycznych, które prowadzą do nieprawidłowego funkcjonowania bariery naskórkowej, zaburzeń immunologicznych czy wpływu czynników środowiskowych – wyjaśnia dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej z Centrum Medycznego Damiana.

AZS – objawy

W ponad połowie przypadków pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry pojawiają się do 1. roku życia. Są jednak wyjątki – mogą wystąpić później, także u dorosłych. AZS zaliczana jest bowiem do tzw. chorób psychosomatycznych. Na jej przebieg ma wpływ stres.

– Podstawowymi objawami AZS są: nasilony świąd i uogólniona suchość skóry. Zmiany chorobowe przypominają zmiany wypryskowe. Obserwujemy wówczas plamy rumieniowe z grudkami zapalnymi, pęcherzykami, sączeniem. W zależności od nasilenia choroby, pacjentom może doskwierać głównie suchość skóry i złuszczanie naskórka. W przypadku zmian przewlekłych dochodzi do charakterystycznej w AZS lichenifikacji (inaczej: zliszajowacenia). To pogrubienie naskórka oraz nadmierna akcentacja mieszków włosowych i linii papilarnych – dodaje dermatolog.

Zmiany wypryskowe mogą pojawić się na całym ciele. Najczęściej jednak reakcje występują w zgięciach łokci i kolan, na dekolcie oraz na twarzy. Skąd te objawy? Chorzy na AZS właśnie w ten sposób reagują na alergeny środowiskowe – pożywienie, sierść zwierząt czy pyłki roślin. AZS zaliczamy do tzw. grupy atopii. Znajdują się w niej także: astma, atopowe zapalenie spojówek czy katar sienny.

Choroba cywilizacyjna

AZS dotyczy 10-20% populacji krajów rozwiniętych. W krajach rozwijających się jest on mniejszy. To efekt coraz częstszego używania substancji drażniących znajdujących się w środkach piorących czy płynach do mycia, które osłabiają barierę ochronną skóry. W efekcie płaszcz lipidowy, czyli najbardziej zewnętrzna warstwa naskórka, ulega zniszczeniu, a na skórze pojawiają się zmiany zapalne.

Atopowe zapalenie skóry – leczenie

W jaki sposób leczy się AZS? Powstające rany należy nieustannie smarować tłustymi kremami i balsamami, by nie pękały. Tej choroby nie da się wyleczyć, więc chodzi tutaj wyłącznie o poprawienie jakości życia pacjenta.

Jeśli AZS powstało wskutek nietolerancji bądź alergii pokarmowych, pierwszym krokiem powinno być wyeliminowanie produktów uczulających (np. pszenicy czy mleka). Nie oznacza to jednak, że na diecie eliminacyjnej AZS minie od razu. Alergeny jeszcze na długo mogą powodować wypryski.

Chorujący na AZS powinni używać tylko kosmetyków bez substancji uczulających oraz unikać środków piorących, które mogą wzmagać objawy atopii.

Czy nieleczone AZS jest niebezpieczne?

– Nieleczona skóra chorego z AZS cierpi. Stan zapalny ulega nasileniu. Przy ciężkim przebiegu AZS, gdzie funkcja bariery ochronnej skóry nie jest zachowana, może dojść do rozległego zakażenia bakteryjnego i zakażenia skóry wirusem opryszczki. To poważne powikłanie choroby mogące zagrażać życiu. Przy takim podejrzeniu, zwłaszcza dzieci, powinny być hospitalizowane –  wyjaśnia dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz.