Atypowe zapalenie płuc. Przyczyny, objawy i leczenie choroby

Atypowe zapalenie płuc wywoływane jest przez takie bakterie, jak: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Legionella pneumophila czy Coxiella burnetti.

Objawy wywoływane przez te patogeny są inne niż powodowane przez bakterie typowe. Początkowo dominują cechy infekcji górnych dróg oddechowych charakterystyczne dla zakażeń wirusowych. Leczenie obejmuje przede wszystkim antybiotyki z grupy makrolidów, tetracyklin oraz fluorochinolonów.

Objawy atypowego zapalenia płuc

Atypowe zapalenie płuc u dzieci oraz dorosłych najczęściej objawia się suchym, męczącym kaszlem, stanem podgorączkowym oraz bólem gardła. W porównaniu do zapaleń płuc wywoływanych przez bakterie typowe na ogół nie występują takie objawy, jak: gorączka powyżej 38°C, dreszcze i zlewne poty czy odkrztuszanie ropnej wydzieliny. Infekcje wywołane przez bakterie atypowe najczęściej występują u dzieci powyżej 5. roku życia.

W celu rozpoznania atypowego zapalenia płuc stosuje się następujące metody diagnostyczne:

• badania laboratoryjne,
• utlenowanie krwi,
• zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej,
• badania mikrobiologiczne.

W przypadku wskaźników stanu zapalnego największe znaczenie ma badanie CRP i leukocytozy, niestety w przypadku atypowego zapalenia płuc mogą być one nieznacznie podwyższone, co nie ułatwia rozpoznania. Badanie saturacji krwi pomaga w ocenie wydolności oddechowej, ponieważ wysycenie krwi tętniczej tlenem koreluje z ciężkością zapalenia płuc. Jeśli chodzi o bakterie atypowe, w diagnostyce szczególnie przydatne są badania serologiczne, a więc badanie obecności antygenów bądź przeciwciał przeciwko danemu patogenowi.

Atypowe zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae

Do zakażenia Mycoplasma pneuoniae dochodzi drogą kropelkową. Okres wylęgania wynosi na ogół 2–3 tygodnie. Największą częstotliwość zakażeń obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. Co ciekawe, co 3–5 lat odnotowuje się zachorowania epidemiczne. Rozwój pełnoobjawowego atypowego zapalenia płuc poprzedzają tzw. objawy prodromalne, a więc gorączka, złe samopoczucie czy ból głowy. Następnie pojawia się suchy kaszel. Przebieg zazwyczaj jest łagodny. W diagnostyce wykorzystuje się testy immunologiczne wykrywające przeciwciała w klasie IgM i IgG. Hodowla bakteryjna jest trudna, dlatego nie wykorzystuje się jej powszechnie. Lekami z wyboru są makrolidy (klarytromycyna, azytromycyna, erytromycyna), w leczeniu atypowego zapalenia płuc u dzieci powyżej 8. roku życia można zastosować również tetracykliny. U osób dorosłych zastosowanie mają też fluorochinolony. Leczenie powinno trwać 10–14 dni.

Atypowe zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila pneumoniae

Do zakażenia Chlamydophila pneumoniae dochodzi drogą kropelkową. Człowiek jest jedynym rezerwuarem tej bakterii. Cechą charakterystyczną jest rozwój w komórkach człowieka. Okres wylęgania wynosi kilka tygodni. W 90% przypadków atypowe zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophilę rozwija się bezobjawowo. Przebieg jest na ogół lekki, jednakże u osób starszych bądź u osób z upośledzoną odpornością przebieg może być ciężki, a nawet śmiertelny. W praktyce do diagnostyki wykorzystuje się testy serologiczne wykrywające przeciwciała w klasie IgM oraz IgG. Leczenie jest podobne jak w przypadku zakażenia Mycoplasma pneumoniae.

Atypowe zapalenie płuc wywołane przez Legionella pneumophila

Legionella pneumophila jest bakterią bytującą zarówno w naturalnych, jak i sztucznych zbiornikach wodnych, np. w basenach, a także w systemach nawilżania powietrza i wodnych systemach chłodzących. Źródłem zakażenia najczęściej jest woda z wodociągu i systemy nawilżania. Dochodzi do niego w wyniku aspiracji skażonej wody lub podczas inhalacji zakażonego aerozolu. Do zachorowań najczęściej dochodzi latem, a mężczyźni chorują 3 razy częściej niż kobiety. Okres wylęgania wynosi ok. 14 dni. Atypowe zapalenie płuc zaczyna się wysoką gorączką z kaszlem i bólem mięśni. U prawie połowy chorych występuje silny ból głowy, któremu mogą towarzyszyć zaburzenia orientacji. W diagnostyce powszechnie stosuje się testy wykrywające przeciwciała we krwi oraz antygeny w moczu czy plwocinie. Lekami z wyboru są fluorochinolony. Leczenie powinno trwać 7–21 dni.

Atypowe zapalenie płuc u dzieci

U dzieci atypowe zapalenie płuc jest coraz powszechniejsze. Przede wszystkim występuje u dzieci powyżej 5. roku życia. Oprócz objawów charakterystycznych mogą wystąpić również wymioty z biegunką. Niestety ze względu na trudną diagnostykę i łatwość pomylenia atypowego zapalenia płuc z zapaleniem wirusowym, zdarzają się nieprawidłowe rozpoznania choroby, co skutkuje włączeniem nieodpowiedniego leczenia. Zwłoka w prawidłowym rozpoznaniu i leczeniu może spowodować wystąpienie poważnych powikłań, jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie serca czy ostre kłębuszkowe zapalenie nerek.