Autyzm u dziewczynki. Objawy mogą być zamaskowane

Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD) to odmienny sposób funkcjonowania mózgu, co wpływa na komunikację, interakcje społeczne oraz zachowanie. Wczesne objawy autyzmu u dziewczynek mogą różnić się od tych obserwowanych u chłopców, co często prowadzi do późniejszej diagnozy lub jej braku. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla zapewnienia odpowiedniej terapii i wsparcia w codziennym życiu.

Autyzm u chłopca, autyzm u dziewczynki. Objawy są zupełnie inne

Badania przeprowadzone w 2021 roku przez A. Jack i jej zespół z Uniwersytetu Virginii wskazały, że między chłopcami i dziewczynkami istnieje znacząca różnica w genach odpowiadających za wystąpienie zaburzeń ze spektrum autyzmu. Ale to nie wszystko. Spektrum autyzmu jest diagnozowane u chłopców czterokrotnie częściej niż u dziewczynek.

Dlaczego tak się dzieje? Dziewczyny często wykazują lepsze umiejętności społeczne niż chłopcy z ASD, co skutecznie maskuje trudności związane z autyzmem. Potrafią naśladować zachowania rówieśników i stosować strategie kompensacyjne, dzięki czemu charakterystyczne symptomy pozostają niezauważone przez rodziców, nauczycieli, a nawet specjalistów.

Charakterystyczne objawy autyzmu u dziewczynek

Wczesne objawy autyzmu u dziewczynek mogą być wyjątkowo subtelne, istnieją jednak pewne charakterystyczne cechy, które mogą wskazywać na ASD. Omówiono je w dalszej części artykułu.

Trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji rówieśniczych

Dziewczynki mogą pragnąć kontaktów społecznych, ale mają trudności z ich inicjowaniem i skutecznym podtrzymywaniem, często czują się wykluczone z grupy czy nierozumiane przez rówieśników. Zdarza się, że nawiązują przyjaźnie, ale są one krótkotrwałe lub jednostronne, co może prowadzić do frustracji oraz poczucia osamotnienia.

Intensywne, specyficzne zainteresowania

Chłopcy z ASD mogą skupiać się na obiektach lub technologiach, dziewczynki natomiast koncertują się na tematach społecznych, takich jak zwierzęta, literatura czy konkretne postacie. Ich zainteresowania mogą być bardzo intensywne i dominować w codziennym życiu. Dzieci w spektrum często tworzą szczegółowe, rozbudowane historie lub angażują się w kreatywne hobby, które wypełnia im większość wolnego czasu.

Perfekcjonizm i potrzeba kontroli

Wysokie standardy oczekiwań wobec siebie oraz potrzeba nieustannego kontrolowania otoczenia mogą być sposobem radzenia sobie z niepewnością i lękiem związanym z interakcjami społecznymi. Dziewczynki ze spektrum autyzmu mogą przejawiać wyjątkowo silny lęk przed popełnieniem błędów oraz wykazywać niechęć do zmian swoich nawyków.

Trudności z przetwarzaniem sensorycznym

Nadwrażliwość lub niewrażliwość na bodźce sensoryczne, takie jak dźwięki, światło czy dotyk, są charakterystyczne dla spektrum. Niektóre dziewczęta będą unikać konkretnych ubrań ze względu na ich fakturę, inne natomiast poczują dyskomfort w głośnym otoczeniu.

Maskowanie objawów

Dziewczynki często uczą się ukrywać swoje trudności w codziennym życiu poprzez naśladowanie zachowań innych osób, co prowadzi do tzw. maskowania. Na krótką metę ta metoda sprawdza się w życiu, jednak długoterminowo prowadzi do wyczerpania emocjonalnego i opóźnia postawienie trafnej diagnozy. Maskowanie sprawia, że dziewczynki wydają się „dopasowane” do otoczenia, co dodatkowo utrudnia specjalistom dostrzeżenie rzeczywistych trudności, z jakimi się borykają.

Spektrum u dziewczynki to duże wyzwanie diagnostyczne

Tradycyjne narzędzia diagnostyczne autyzmu, takie jak ADOS-2 (ang. Autism Diagnostic Observation Schedule – Second Edition) i ADI-R (ang. Autism Diagnostic Interview-Revised) zostały opracowane głównie na podstawie badań przeprowadzanych na chłopcach. W efekcie mogą one nie uwzględniać subtelniejszych objawów występujących u dziewczynek.

Diagnoza może być zatem bardzo trudna, w Polsce i na świecie dopiero prowadzone są badania mające na celu dostosowanie istniejących narzędzi do potrzeb kobiet i dziewcząt. Najbardziej obszernym opracowaniem tego tematu jest rozprawa doktorska dr Agnieszki Rynkiewicz pt. „Zaburzenia ze spektrum autyzmu u dziewcząt. Różnice międzypłciowe w obrazie klinicznym oraz współistniejąca psychopatologia”.

W związku z tym konieczne jest zwiększenie świadomości na temat specyfiki ASD u dziewczynek zarówno wśród specjalistów, jak i rodziców oraz nauczycieli. Wprowadzenie bardziej czułych narzędzi diagnostycznych oraz uwzględnienie różnić międzypłciowych w badaniach nad autyzmem może znacząco poprawić skuteczność wykrywania tego zaburzenia.

Bibliografia:

1. Jack A. i in., A neurogenetic analysis of female autism, Brain 2021, vol. 144, iss. 6, pp. 1911-1926.
2. Rynkiewicz A., Zaburzenia ze spektrum autyzmu dziewcząt. Różnice międzypłciowe w obrazie klinicznym oraz współistniejąca psychopatologia, Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych, Gdański Uniwersytet Medyczny 2016.
3. Szalavitz M., Autism – It’s Different in Girls, Scientific American 2016.
4. Van Wijngaarden-Cremers P. J. M. i in., Gender and Age Differences in the Core Triad of Impairments in Autism Spectrum Disorders: A Systematic Review and Meta-analysis, Journal of Autism and Developmental Disorders 2013, vol. 44, pp. 627-635.