AZS – objawy u dzieci i dorosłych. Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry?

Objawy AZS wynikają głównie z zaburzeń odpowiedzi układu odpornościowego. Atopia jest dzisiaj problemem, który dotyka aż 1/3 populacji. Symptomy AZS zwykle występują w towarzystwie kataru siennego lub astmy. Na ogół walka z AZS polega na leczeniu objawowym, rzadziej przyczynowym.

AZS, czyli atopowe zapalenie skóry, to tzw. choroba cywilizacyjna. W przypadku AZS objawy zlokalizowane są na skórze i uwidaczniają się pod postacią miejscowych wysypek i świądu. AZS u niemowlaka daje objawy w postaci malutkich krostek i zaczerwienienia skóry w odpowiedzi na niektóre kosmetyki dla niemowląt czy proszki do prania ubrań.

Czym jest AZS?

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą genetyczną, która może być przekazywana z pokolenia na pokolenie. Objawy AZS są wynikiem nadmiernej produkcji przeciwciał klasy IgE skierowanych przeciwko alergenom środowiskowym. Czynników może być wiele: pyłki roślin, sierść psa lub kota, kosmetyki czy też pokarmy.

Zarówno objawy AZS u dzieci, jak i objawy AZS u dorosłych mogą dotyczyć nie tylko powierzchni skóry, ale i układu oddechowego, gałek ocznych czy układu trawiennego. Pierwsze oznaki choroby pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie.

Jakie są objawy AZS?

Charakterystycznymi objawami AZS u niemowlaka są tendencje do przewlekłego i nawracającego zakażenia bakteryjnego oraz zmiany skórne, występujące głównie na buzi, kolanach, łokciach (szczególnie w ich zgięciu), rękach i szyi. Obszar zapalenia może obejmować całą twarz lub rozsiewać się przeważnie na policzki, czoło i główkę.

Ramię w ramię z AZS-em dziecko może cierpieć na astmę oskrzelową, zapalenie spojówek i przewlekły katar sienny. W przypadku ostrego zapalenia AZS u dzieci objawami są pęcherzyki lub nadżerki tworzące się na skórze. Im dziecko jest starsze, tym zmiany skórne lokalizują się bardziej na zgięciach kolan i łokci niż na twarzy. Kiedy zauważy się pierwsze symptomy choroby skóry, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza dermatologa. W ostrzejszych fazach AZS zaczerwienienie skóry z wysypką może obejmować całą powierzchnię skóry. Takie zjawisko nazywane jest erytrodermią.

Kto częściej choruje na AZS?

Badania wykazały, że na AZS cierpi przede wszystkim rasa biała. Okazuje się, że 80% niemowlaków przechodzi atopowe zapalenie skóry. Następnie wraz z wiekiem ryzyko pojawienia się symptomów AZS u dorosłych znacznie spada (do 10%). Co ciekawe, częściej chorują kobiety niż mężczyźni. W poważniejszych przypadkach AZS daje objawy u dorosłych przez całe życie. Nie oznacza to jednak, że skóra jest odporna na alergie w takim samym stopniu. Cechami tej przewlekłej postaci są okresy remisji i zaostrzeń. W momentach nawrotu choroby skóra staje się grubsza, bardziej szorstka i matowa, pozbawiona blasku, a ponadto może przypominać rybią łuskę. U dojrzałych pacjentów objawy AZS dają o sobie znać w nocy, przez co pojawia się bezsenność, której naturalną konsekwencją jest rozdrażnienie, a nawet depresja. Uporczywe swędzenie wywołuje często kompulsywne rozdrapywanie zmian zapalnych, co może skończyć się powstawaniem blizn na całe życie.

Jak rozpoznać i leczyć atopowe zapalenie skóry?

Ostateczną diagnozę może wydać tylko lekarz dermatolog – na podstawie wywiadu, badań krwi, badań alergicznych na obecność antygenów skórnych oraz samego wyglądu skóry. Jednakże istnieje kilka sztandarowych objawów AZS-u u dorosłych i dzieci, które powinny wzbudzić czujność:

•       atopia u innych członków bliskiej rodziny,
•       nawracające wysypki, suchości, rogowacenia naskórka,
•       alergie pokarmowe, nietolerancje i uczulenia na tkaniny, alergeny i sierść zwierząt,
•       wysypka skórna pojawiająca się po stresie psychicznym,
•       atopowe zapalenie skóry we wczesnym dzieciństwie,
•       podwyższone stężenie IgE w badaniu surowicy krwi.

Pielęgnacja skóry osób cierpiących na atopię musi być wyjątkowo staranna. Należy pamiętać o tym, że jedynie połączenie terapii farmakologicznej z łagodnymi środkami myjącymi i nawilżającymi, przeznaczonymi dla takiej skóry, może złagodzić objawy AZS u dzieci i osób dorosłych. Dietetycy zalecają również włączyć w codziennie menu żywieniowe olej lniany, tran z wątroby dorsza oraz olej z nasion wiesiołka. Zaleca się suplementację cynkiem w tabletkach.