Badania kontrolne przy antykoncepcji hormonalnej – jakie wykonać? 

Stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych jest nie tylko wygodne, ale też wyjątkowo skuteczne. Zabezpieczają one przed niechcianą ciążą w blisko 100 proc. Aby jednak działały i nie powodowały niekorzystnych skutków ubocznych, ważne jest wykonanie pakietu badań przed pierwszą wizytą u ginekologa i potem kontrolnie – co roku, lub częściej, jeśli lekarz tak zaleci. Jakie badania kontrolne przy antykoncepcji hormonalnej warto wykonać? Jakie mogą być konsekwencje ich zaniechania?

Dlaczego podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej ważne są badania? 

Antykoncepcja hormonalna nie jest obojętna dla organizmu. Dlatego tak ważne jest, aby wykonać badania przed rozpoczęciem i w czasie jej stosowania. Regularne kontrole pozwalają zredukować ryzyko wystąpienia skutków ubocznych takich jak: 

• nowotwór piesi, 
• zakrzepica, 
• nadciśnienie tętnicze, 
• bóle głowy, 
• nadwaga i otyłość.

Dlaczego nie można pominąć wywiadu lekarskiego przed zaleceniem antykoncepcji hormonalnej? 

Niestety wciąż w wielu praktykach lekarskich środki antykoncepcji hormonalnej przepisywane są na życzenie pacjentki. Tymczasem poznanie historii zdrowotnej kobiety i zebranie wywiadu rodzinnego są bardzo istotne. Antykoncepcja hormonalna nie jest wskazana do stosowania przez kobiety: 

• chorujące na raka piersi, 
• z otosklerozą (upośledzenie słuchu wynikające z zaburzeń błędnika kostnego w uchu), 
• z przebytą lub aktywną zakrzepicą, 
• z cukrzycą, której towarzyszą zmiany naczyniowe, 
• u których zdiagnozowane zostało wysokie nadciśnienie, 
• nałogowo palące papierosy w dużych ilościach, 
• z trombofilią (nadkrzepliwością), 
• zmuszonych do długiego unieruchomienia (np. po operacji).

Jakie badania krwi przy antykoncepcji hormonalnej warto wykonać? 

Przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej musisz skonsultować się z lekarzem. Ta forma kontroli poczęć dostępna jest tylko na receptę. Jednak konsultacja jest ważna również dlatego, aby ginekolog mógł ocenić Twój stan zdrowia na podstawie wyników badań. Przed pierwszą wizytą u specjalisty (a także w czasie stosowania środków z pochodnymi estrogenów i gestagenów) warto wykonać pakiet badań przy antykoncepcji hormonalnej:

• morfologia – w celu oceny ogólnej kondycji zdrowia, 
• enzymy wątrobowe i bilirubina, czyli tzw. próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP) – w celu oceny kondycji wątroby i wykrycia zmian patologicznych w obciążanym środkami farmakologicznymi organie, 
• układ krzepnięcia (APTT, PT(INR), D-dimery, fibrynogen) – w celu oceny ryzyka rozwoju zakrzepicy jako powikłania stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych, 
• glukoza – w celu wykluczenia cukrzycy, 
• lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) – w celu oceny ryzyka rozwoju nadciśnienia jako powikłania stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych.

Jakie dodatkowe badania wykonać przy antykoncepcji hormonalnej? 

Nie tylko badania krwi są istotne przy planowaniu stosowania hormonalnych metod kontroli poczęć. Ważne jest wykonanie badania piersi, aby wykluczyć raka, który jest przeciwwskazaniem do stosowania tej formy antykoncepcji. Poza samobadaniem zdecyduj się na kontrolne USG.  

Podczas wizyty lekarz zbada ciśnienie krwi, aby zdecydować, czy możesz stosować środki antykoncepcyjne na bazie hormonów, a jeśli tak, to jakie będą najodpowiedniejsze. Z pewnością zechce też poznać twoją masę ciała. Po pierwsze dlatego, że preparaty z pochodnymi estrogenów sprzyjają odkładaniu się tkanki tłuszczowej, co grozi pogłębieniem się problemu z nadmierną wagą.  

Po drugie, przy nadwadze i otyłości antykoncepcja hormonalna może być nieskuteczna. Wszystko dlatego, że hormony płciowe są rozpuszczalne w tłuszczach i w nich też się magazynują. Z tego względu im bardziej rozrośnięta jest tkanka tłuszczowa, tym większa dawka hormonów ze środków antykoncepcyjnych może do niej trafić, zamiast pozostać w krwiobiegu i skutecznie odgrywać swoją rolę. 

Bibliografia: 

1. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekologia Polska 2014, nr 85, s. 234-239. 
2. Dębski R., Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej ciąży, Ginekologia Polska 2007, nr 11, s. 834–841. 
3. Wrona M. Antykoncepcja, Klinika Endokrynologii Ginekologicznej, WUM.