Badania na menopauzę – jak zbadać, czy wchodzisz w okres okołomenopauzalny? 

Menopauza jest naturalnym procesem, tak jak jest nim rozpoczęcie miesiączkowania przez dziewczęta. Mimo to budzi obawy. Z jednej strony to efekt negatywnego postrzegania kobiet w czasie klimakterium, z drugiej, lęki te mają związek z dokuczliwymi objawami okołomenopauzalnymi. Na szczęście można je łagodzić. Warunkiem jest jednak wykonanie badań na menopauzę i dopasowanie terapii do uzyskanych wyników. Jakie badania na menopauzę wykonać? Jak interpretować ich wyniki? 

Czy istnieje badanie na menopauzę? 

Menopauza jest naturalnym procesem hamowania czynności jajników, co dzieje się za sprawą wygaszenia funkcji osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Oznacza to nieodwracalne ustąpienie krwawień miesiączkowych i owulacji, a co za tym idzie – niemożność naturalnego zajścia w ciążę. Przemiany te średnio występują u kobiet w wieku 48-52 lata, jednak jej zwiastuny odczuwane mogą być nawet 13 lat wcześniej. Wszystko dlatego, że za menopauzę odpowiada szereg przemian hormonalnych: 

• wzrost poziomu FSH (hormonu folikulotropowego), 
• wzrost poziomu LH (hormonu luteinizującego), 
• spadek poziomu 17beta-estradiolu, 
• spadek poziomu progesteronu. 

Obniża się również stężenie adrogenów: testosteronu, androstendionu, DHEA i DHEAS. Ich poziom jest mniejszy o połowę w stosunku do czasu, gdy miesiączki występowały regularnie. Jeśli więc mowa jest o badaniu na menopauzę, chodzi o badania krwi, które pozwalają określić poziom hormonów steroidowych. Natomiast analiza wyników przez endokrynologa lub ginekologa umożliwia ocenę, jak zaawansowany jest już ten naturalny proces.

Jakie wyniki świadczą o wejściu w okres okołomenopauzalny? 

W okresie okołomenopauzalnym poziom FSH wzrasta nawet trzydziestokrotnie, a poziom LH – nawet ośmiokrotnie. Natomiast poziom 17beta-estradiolu spada. Wyraźnie obniża się też poziom progesteronu. W poniższej tabeli przedstawione są zakresy referencyjne stężeń hormonów płciowych często przyjmowane przez laboratoria dla pacjentek po menopauzie:

Jakie badania krwi przy menopauzie warto wykonać? 

Potwierdzenie przez lekarza, że wkrótce przejdziesz menopauzę, to dla ciebie ważny sygnał do tego, aby bacznie przyjrzeć się swojemu zdrowiu. Przemiany hormonalne, jakie wówczas zachodzą, nie pozostają obojętne dla organizmu. Wraz ze spadkiem estrogenów zwiększa się ryzyko rozwoju osteoporozy. To efekt przyspieszonej resorpcji kości (zaniku tkanki kostnej), będącej następstwem utraty wapnia. To dlatego kości kobiet po menopauzie mają mocno porowatą strukturę przypominającą gąbkę i stają się bardziej podatne na złamania. 

Po menopauzie zwiększa się ryzyko rozwoju nadciśnienia i innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego. To dlatego więcej niż 50 proc. seniorek umiera na skutek zawału serca i udaru mózgu. W związku z tym, jeśli lekarz potwierdzi, że przechodzisz perimenopauzę (okres przed menopauzą, czyli ostatnim krwawieniem), warto wykonać dodatkowo badania takie jak: 

• morfologia krwi, 
• próby wątrobowe, 
• lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy), 
• gospodarka węglowodanowa (glukoza, hemoglobina glikowana), 
• krzepliwość krwi (fibrynogen, lipoproteina A, czas protrombinowy), 
• CRP.

Jakie badania ginekologiczne warto wykonać w okolicach menopauzy? 

Badania krwi to nie jedyna forma diagnostyki, o jaką warto zadbać w okresie wygaszania czynności jajników. Bardzo ważne są regularne badania ginekologiczne. Mowa tu jednak nie tylko o badaniu piersi i wykonywaniu cytologii. Kobiety w okresie klimakterium (ok. 50 proc.) zmagają się często z tzw. menopauzalnym zespołem moczowo-płciowym.

Dochodzi wówczas do zmian zanikowych w tych układach (m.in. ścieczenia błon śluzowych, zmniejszenia zakwaszenia pochwy). Konsekwencją tego jest nie tylko spadek jakości życia seksualnego, ale również zwiększona podatność na infekcje. To więc mit, że kobiety po przejściu menopauzy nie potrzebują ginekologa. Zdarza się, że powinny go odwiedzać częściej niż w dotychczas.

Kiedy warto wykonać test na menopauzę? 

Okołomenopauzalne badanie krwi (hormonalne i ogólne) warto wykonać wówczas, jeśli zaobserwujesz u siebie symptomy sugerujące, że zaczęły się u ciebie przemiany hormonalne. U 1. proc. kobiet proces ten zaczyna się tuż po 40. roku życia. Charakterystycznymi objawami menopauzy są:

• nieregularne cykle miesiączkowe, 
• coraz bardziej skąpe lub obfite miesiączki, 
• uderzenia gorąca (rozlewanie się ciepła na klatce piersiowej, szyi i twarzy), 
• kołatanie serca, 
• zlewne, nocne poty, 
• zaburzenia snu, a nawet bezsenność, 
• problemy ze skupieniem, 
• spadek elastyczności skóry i szybsze pojawianie się zmarszczek, 
• zawroty głowy, 
• nerwowość, 
• pogorszenie samopoczucia, 
• spowolnienie metabolizmu i związane z tym przybieranie na wadze, 
• suchość pochwy, 
• nietrzymanie moczu, 
• spadek popędu seksualnego. 

Aby sprawdzić samodzielnie, czy odczuwane symptomy mają związek z menopauzą, możesz wykonać w domu test kupiony w aptece. Kosztuje około 15-20 zł. Wykonasz go analogicznie do testu ciążowego. Wystarczy, że naniesiesz na płytkę próbkę porannego moczu (test płytkowy) lub umieścisz go pod strumieniem uryny (test strumieniowy). Test wykrywa stężenie FSH na poziomie co najmniej 25 mlU/ml. Jeżeli chcesz sprawdzić, w jaki sposób objawiały się początki menopauzy u innych kobiet i co skłoniło je do wykonania badań, przeczytaj Krótką Instrukcję. O Menopauzie.

Bibliografia:

1. Bielawska-Batorowicz E., Cieślik I., Cwalina E., Rola płci i wieku w tworzeniu obrazu kobiety w okresie menopauzy, Przegląd Menopauzalny 2003, nr 6, s. 68-73. 
2. Rzewuska N., Okres przekwitania u kobiet. Hormonalna terapia wieku menopauzalnego, Warszawski Uniwersytet Medyczny. 
3. Wysocka K., Jak menopauzalny zespół moczowo-płciowy wpływa na jakość życia seksualnego kobiet i jak to zmienić?, Kurier Medyczny 2020, nr 8, s. 44-45.