Badanie eGFR może ci dużo powiedzieć o pracy nerek

Badanie eGFR jest szacowaną wartością filtracji kłębuszkowej. Bazuje na poziomie kreatyniny i cechach takich jak wiek, płeć czy wzrost (w zależności od wzoru). Dostarcza informacji na temat efektywności pracy nerek. Kiedy lekarz może zlecić ci wykonanie badania eGFR? Co oznacza uzyskany wynik?

Co to jest badanie eGFR? 

Badanie eGFR (ang. estimated Glomerular Filtration Rate) jest wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej zachodzącej w nerkach. Dostarcza więc informacji na temat wydolności organu. Wartość wskaźnika eGFR bada, ile krwi zostaje przefiltrowanej w ciągu jednej minuty. Parametr ten zostaje oszacowany przy zastosowaniu do obliczeń jednego ze wzorów: 

• skrócony wzór MDRD (and. Modification of Diet In Renal Diseases) – uwzględnia poziom kreatyniny, azotu mocznikowego i alubimin oraz wiek i płeć, 
• wzór Cockrofta-Gaulta – uwzględnia stężenie kreatyniny, wagę i wiek, 
• wzór Szwartza – uwzględnia stężenie kreatyniny i długość ciała. 

Parametr eGFR dostarcza znacznie więcej informacji na temat funkcjonowania nerek niż samo badanie poziomu kreatyniny. To dlatego, że poziom kreatyniny przeważnie wzrasta, dopiero gdy przesączenie kłębuszkowe jest mniejsze niż 40-50 ml/min, podczas gdy o poważnej niewydolności nerek świadczy przesączenie poniżej 60 ml/min. Ponadto jest zależne od diety, stosowanych leków, a nade wszystko – metabolizmu mięśni.

Cena badania eGFR

Jeśli zdecydujesz się wykonać badanie eGFR prywatnie, zapłacisz za nie ok. 20 zł. Jeżeli jednak skieruje cię na nie lekarz przyjmujący w ramach wizyty refundowanej, wówczas koszty badania eGFR zostaną pokryte przez NFZ. Oczywiście pod warunkiem, że obejmuje cię ubezpieczenie. 

Kiedy lekarz może zlecić wykonanie badania eGFR? 

Lekarz może zlecić ci wykonanie badania eGFR, jeśli będzie podejrzewał niewydolność nerek. Niestety jest to dość podstępna choroba, która w początkowym stadium może nie dawać żadnych wyraźnych symptomów. W wielu przypadkach zaburzenie jest więc wykrywane przypadkowo. Czynnikami, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju chorób nerek, a przez to są wskazaniami do wykonania badania eGFR, są: 

• podeszły wiek, 
• cukrzyca, 
• choroby układu sercowo-naczyniowego (np. nadciśnienie tętnicze), 
• otyłość. 

Ponadto ryzyko niewydolności nerek jest większe u mężczyzn niż kobiet oraz w przypadku osób obciążonych genetycznie – w rodzinie wystąpiły przypadki chorób nerek i chorób układu sercowo-naczyniowego. O nieprawidłowości pracy nerek mogą też świadczyć puchnące nogi (zwłaszcza na wysokości kostek), bóle krzyżowo-lędźwiowe, skąpomocz czy nieprawidłowości w wynikach analizy badania ogólnego moczu. 

Jak się przygotować do badania eGFR? 

Badanie eGFR wykonywane jest na podstawie analizy próbki krwi pod kątem stężenia kreatyniny. Jest ona podstawą estymacji (oszacowania) filtracji kłębuszkowej, bez względu na zastosowany wzór. Krew pobierana jest z żyły łokciowej. Do badania przygotuj się tak, jak do morfologii czy pomiaru glukozy. Ostatni lekkostrawny posiłek zjedz ok. godziny 18:00 w przeddzień badania. Wszystko po to, aby zachować post trwający 12-14 godzin. Rano udaj się do laboratorium na czczo. Możesz wypić wyłącznie odrobinę wody, aby nieco rozrzedzić krew. Dzięki temu jej pobranie będzie łatwiejsze.

Normy badania eGFR

Otrzymany wynik z laboratorium będzie już prezentował obliczony parametr eGFR. Ani ty, ani lekarz nie będziecie musieli podstawiać danych do skomplikowanych wzorów, aby poznać jakość przesączania kłębuszkowego w nerkach. Każda osoba poddana badaniu eGFR zostaje zakwalifikowana do jednej z kategorii uwzględniającej przesączanie kłębuszkowe w ciągu minuty oraz uśrednioną powierzchnię ciała wynoszącą 1,73 m.kw. 

Tylko wynik powyżej 90 ml/min x 1,73 m.kw. jest prawidłowy i oznacza, że nerki pracują sprawnie. Jednocześnie nieznacznie obniżony parametr nie musi oznaczać poważnych zaburzeń, lecz wymaga obserwacji i kontroli lekarskiej. Jeśli natomiast przesączanie kłębuszkowe jest mniejsze niż 60 ml/min x 1,73 m.kw., oznacza to niewydolność nerek. Im niższa wartość, tym bardziej poważne i zaawansowane stadium choroby. Przesączanie poniżej 30 ml/min x 1,73 m.kw. najczęściej oznacza konieczność dializowania lub przeszczepu nerki. 

Bibliografia: 

1. Król E., Rutkowski B., Przewlekła choroba nerek – klasyfikacja, epidemiologia i diagnostyka, Forum Nefrologiczne 2008, t. 1, nr 1, 1-6. 
2. Rozentryt P., Nowak J., Bronisz M., Brachowska A., Buczek M., Kaszycka M., Michalak W., Poloński L., Upośledzona filtracja kłębuszkowa u chorych ze schorzeniami serca, Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska 2007, nr 4 (2), s. 189-198. 
3. https://www.kidney.org/sites/default/files/02-10-8361_icb_egfr_summary_flyer5.pdf, [dostęp 24.08.2023 r.].