Badanie EMG – charakterystyka, wskazania, inwazyjność. Po co wykonuje się elektromiografię?

Badanie EMG wykonuje się u osób, u których podejrzewa się choroby mięśni. Elektromiografia to niezbędne narzędzie w diagnostyce chorób neurologicznych.

Elektromiografia, w skrócie zwana badaniem EMG, jest metodą diagnostyczną, która pozwala na ocenę aktywności bioelektrycznej mięśni, na podstawie czego można wnioskować o stanie funkcjonalnym nerwu (który występuje w uszkodzonym mięśniu). Badanie to pomaga specjaliście w określeniu umiejscowienia i zasięgu występowania zmian chorobowych, nasilenia i charakteru uszkodzeń mięśni i nerwów obwodowych.

Na czym polega badanie EMG?

EMG prowadzone jest przy użyciu specjalnego aparatu – elektromiografu. Dziś jest to cały system komputerowy, który rejestruje biopotencjały mięśni, wzmacnia je, a następnie ocenia dane. Elektrody umieszczone na ciele rejestrują potencjały mięśniowe i przenoszą je na elektromiograf. Urządzenie wzmacnia sygnał i przesyła go albo do monitora komputerowego jako obraz, albo do oscyloskopu do późniejszego zapisu na papierze. Istnieją pewne normy aktywności elektrycznej mięśni, wskazujące na ich zadowalający stan funkcjonalny. Jeżeli wskaźniki elektromiogramów wykraczają poza zakres tych norm, wskazują na chorobę samego mięśnia lub nerwu obwodowego, który go unerwia.

Elektromiografia: przygotowanie do badania

W przeciwieństwie do wielu innych badań diagnostycznych, nie ma specjalnych środków przygotowawczych do elektromiografii. Jednak planując poddanie się badaniu, warto zastosować się do następujących punktów:

• nie brać leków wpływających na układ nerwowy lub mięśniowy;
• na kilka godzin przed elektromiografią nie spożywać pokarmów zwiększających pobudliwość (takich jak czekolada, coca-cola, herbata, kawa, napoje energetyczne).

Jeśli z powodu choroby, pacjent codziennie musi przyjmować leki zmniejszające krzepliwość krwi, powinien poinformować o tym lekarza przed badaniem EMG.

Jak wygląda badanie EMG?

Badanie można przeprowadzić zarówno w warunkach szpitalnych, jak i ambulatoryjnych. Podczas EMG pacjent znajduje się w wygodnej pozycji siedzącej, półsiedzącej lub leżącej. Pracownik medyczny przeprowadzający badanie odkaża skórę, która wejdzie w kontakt z elektrodami, środkiem antyseptycznym i nakłada na mięśnie elektrody połączone z elektromiografem. Podczas wprowadzania elektrody igłowej do mięśnia osoba badana odczuwa nieintensywny ból. Na początku badania rejestruje się potencjały rozluźnionego mięśnia, po czym prosi się pacjenta, by powoli go napiął i w tym czasie również rejestruje się płynące impulsy. Otrzymany zapis – elektromiogram – jest oceniany przez specjalistę diagnostyka, a następnie może on trafić do lekarza prowadzącego. Czy badanie EMG jest bolesne? Ogólnie rzecz ujmując, elektromiografia jest całkowicie bezpiecznym, nieszkodliwym i bezbolesnym badaniem, dopuszczonym nawet u dzieci.

Odczytanie wyników badania EMG i normy

Elektromiogram wygląda trochę jak elektrokardiogram. Określa oscylacje (wahania) o różnej amplitudzie, częstotliwości i okresowości. Kiedy mięsień dopiero zaczyna się kurczyć, wielkość amplitudy tych oscylacji wynosi około 100–150 μV, a w stanie maksymalnego skurczu 100–3000 μV. Wskaźniki te są bezpośrednio zależne od wieku osoby i jej rozwoju fizycznego. Zniekształcenia wyników mogą być spowodowane grubą warstwą tłuszczu podskórnego w obszarze badań i chorobami układu krzepnięcia krwi.

Zapalenie mięśni, dystrofia mięśniowa i inne pierwotne choroby mięśni powodują zmniejszenie amplitudy oscylacji w zależności od ciężkości choroby (w początkowej fazie do 500 μV, a w fazie końcowej – nawet do 20 μV przy maksymalnym pobudzeniu). Na wykresie EMG w tym czasie liczba potencjałów mieści się w zakresie normalnym, ale zmniejsza się ich amplituda i czas trwania.

W przypadku polineuropatii dowolnego rodzaju – toksycznej, metabolicznej, dziedzicznej – elektromiografia powierzchniowa rejestruje spadek oscylacji, a także pojedyncze biopotencjały o różnej amplitudzie i częstotliwości. Na wykresie EMG wizualizują się wielofazowe względnie normalne biopotencjały. W przypadku śmierci większości włókien nerwowych aktywność mięśni jest minimalna lub nieobecna w ogóle.

Amiotrofie rdzeniowe na wykresie EMG charakteryzują się wzrostem amplitudy oscylacji w formie ostrych fal. W przypadku elektromiografii powierzchniowej tzw. drżenie pęczkowe rejestrowane jest w stanie spoczynku, a przy wyraźnym napięciu mięśniowym występują potencjały o wysokiej częstotliwości i amplitudzie. Miastenia na EMG charakteryzuje się spadkiem amplitudy oscylacji podczas powtarzanej stymulacji rytmicznej mięśnia. Zespoły miotoniczne powodują niską amplitudę i wysoką częstotliwość aktywności elektrycznej podczas relaksacji mięśni po skurczu, która stopniowo zanika. Elektromiografia rejestruje nadpobudliwość mięśni – występuje cała serii biopotencjałów po wprowadzeniu elektrody do mięśnia.

Drżenie samoistne i choroba Parkinsona wyglądają na zapisie EMG jak seria rytmicznych “salw” wzrostu amplitudy oscylacji i jej późniejszego spadku. Czas trwania i częstotliwość takich “salw” bezpośrednio zależy od tego, gdzie znajduje się proces patologiczny.