Badanie kału – na pasożyty, ogólne, posiew. Jak pobrać kał?

Badanie kału pozwala zdiagnozować wiele chorób. W zależności od problemu, konieczna jest jego analiza chemiczna, bakteriologiczna lub mikroskopowa. Wykonanie tego badania jest wymagane m.in. przed podjęciem pracy w gastronomii.

Badanie kału – co wykrywa?

Badanie kału pomaga wykryć wiele chorób, takich jak:

• wrzody żołądka,
• nowotwór jelita grubego,
• choroby układu pokarmowego (wywołane przez wirusy, bakterie, drożdże, grzyby),
• zaburzenia wchłaniania pokarmów (w jelitach, wątrobie, trzustce),
• pasożyty (o których piszemy niżej).

Badanie kału pozwala ocenić, czy układ trawienny działa prawidłowo – często zleca się je w przypadku zaburzeń trawienia. Dzięki niemu można sprawdzić również, czy w kale nie znajduje się krew lub śluz, które mogą wskazywać na groźne choroby, jak np. nowotwór jelita grubego czy też schorzenia zapalne jelit.

Badanie kału na pasożyty

Chcąc wykonać badanie kału na pasożyty (a dokładnie – na ich obecność w organizmie), należy pobrać niewielką próbkę do pojemnika. Badanie pozwala wykryć takie pasożyty, jak np.:

• tasiemce,
• glisty ludzkie,
• owsiki,
• lamblie.

Najczęściej wykonywane jest badanie kału na lamblie.

Badanie ogólne kału

Badanie ogólne kału wykonuje się w przypadku problemów z przewodem pokarmowym – zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Dzięki niemu można wykluczyć lub potwierdzić nowotwory. Wykonuje się je również w przypadku krwawienia z przewodu pokarmowego, zapalenia jelit, symptomów zatrucia i zakażenia oraz nagłego spadku masy ciała.

Badanie kału na krew utajoną

Dzięki temu badaniu można wykryć śladowe ilości krwi w kale. Pomaga to w diagnostyce krwawień z odbytu o nieznanej przyczynie oraz rozpoznaniu chorób przewodu pokarmowego. Wyniki mogą wskazywać np. ma niedokrwistość, nowotwór jelita grubego, choroby zapalne jelit, wrzody oraz polipy.

Posiew kału

Posiew kału to badanie, które pozwala wykryć bakterie chorobotwórcze, powodujące zakażenie. Najczęściej wykrywane bakterie to: Salmonella, Campylobacter, Escherichia coli O157:H7, Shigella, Clostridium difficile.

Badanie kału na nosicielstwo

Wiele osób decyduje się wykonać badanie kału na nosicielstwo, aby uzyskać wpis do książeczki sanepidowskiej – wymagana jest ona przy pracy w gastronomii. W tym przypadku należy dostarczyć do laboratorium trzy próbki kału, w ciągu trzech dni z rzędu. Dzięki temu można wykryć nosicielstwo pałeczek Salmonella lub Shigella.

Kał do badania – jak go pobrać?

Jak pobrać kał do badania? Najpierw należy zakupić specjalny pojemnik jednorazowy (pojemnik do badania kału), do którego dołączona jest specjalna szpatułka. Następnie trzeba pobrać około 1-1,5 cm kału, czyli porcję wielkości dużego orzecha laskowego i włożyć ją do pojemnika. W przypadku podejrzeń tasiemca, wymagana jest nie grudka, ale cały stolec.

Przed badaniem lekarz często zaleca, aby odstawić niektóre leki, w tym preparaty żelaza, środki  przeciwzapalne czy też rozrzedzające krew (jak aspiryna i inne leki z kwasem acetylosalicylowym). W tym momencie nie trzeba prowadzić restrykcyjnej diety przed badaniami – warto jednak spożywać produkty z dużą zawartością błonnika, aby wystarczająco często dochodziło do wypróżnienia. Przed oddaniem kału należy pamiętać, aby całkowicie opróżnić pęcherz moczowy.

Czego nie jeść przed badaniem kału? W zasadzie nie ma tutaj ograniczeń. Należy jednak zrezygnować z alkoholu. Kobiety, na wszelki wypadek, nie powinny pobierać materiału do badań podczas miesiączki – wówczas wyniki mogą wskazywać na obecność krwi, co przy takich badaniach stanowi niepojący objaw.

Jak przechowywać kał do badań?

Czy można oddać wczorajszy kał do badania? Jak się okazuje: można. W takich sytuacjach należy przechowywać go w lodówce, w szczelnie zamkniętym pojemniku. Próbkę musisz dostarczyć jednak do laboratorium maksymalnie po 72 godzinach.

Badanie kału u dzieci

Badanie kału u dzieci najczęściej wykonuje się w przypadku podejrzeń zatrucia lub obecności pasożytów. Dzięki nim można wykazać też, czy np. ich przyczyną nie są adenowirusy lub rotawirusy. U dzieci próbkę kału pobiera się w podobny sposób, jak u dorosłych, zaraz po wypróżnieniu. Sposób ten różni się nieco od pobierania jej u niemowląt – w takich przypadkach należy pobrać próbkę kału prosto z pieluchy.

Badanie kału – wyniki

Lekarz, po otrzymaniu wyników badań, będzie zwracał uwagę głównie na:

• pH stolca – jeśli będzie wynosiło mniej niż 6.0, może to wskazywać na niewłaściwe wchłanianie i trawienie węglowodanów,
• krew w stolcu (przy badaniu na krew utajoną w kale) – może być efektem krwawienia z przewodu pokarmowego lub nowotworu jelita grubego,
• tłuszcz – jeśli pojawia się więcej niż 80 kuleczek w polu widzenia, może być to oznaką celiakii, przewlekłego zapalenia trzustki, zespołu złego wchłaniana oraz marskości wątroby,
• obecność węglowodanów – może wskazywać na niewydolność wewnątrzwydzielniczą trzustki, niedobór disacharydaz rąbka szczoteczkowatego jelita oraz zespół krótkiego jelita,
• posiew stolca – kiedy występują w nim bakterie chorobotwórcze (np. Salmonella, Shigella) oznacza to zakażenie bakteryjne,
• obecność pasożytów (wynik dodatni lub ujemny) – w badaniu w kierunku obecności pasożytów w kale bierze się pod uwagę osobniki dorosłe, larwy oraz ich jaja, jeśli je wykryto, wskazuje to na lambliozę, glistnicę, tasiemczycę, owsicę lub pełzakowicę.

Cena badania kału

Ile kosztuje badanie kału? Cena może być różna – w zależności od rodzaju badania. Przykładowo, badanie na nosicielstwo wynosi 30 zł za zbadanie pojedynczej próbki. W przypadku trzech próbek, cena wynosi zatem około 90-100 zł. Jeżeli chodzi o badanie kału na krew utajoną, koszt wynosi około 15-20 zł. Badanie kału na pasożyty kosztuje zwykle 10 zł, natomiast posiew kału to koszt rzędu 30-40 zł.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537138/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6776453/