Badanie ogólne moczu – kiedy warto je wykonać? Jakich informacji dostarcza?
Badanie ogólne moczu wykonywane jest nawet w ramach badań wstępnych u osób zatrudnianych na podstawie umowy o pracę. Jest podstawowym narzędziem diagnostycznym, które dostarcza bezcennych informacji. Wyniki dostępne są już w kilka godzin po dostarczeniu próbki do laboratorium. Dzięki niemu możesz dowiedzieć się, czy zmagasz się z zakażeniem dróg moczowych, cukrzycą, czy schorzeniami wątroby jeszcze zanim odczujesz tego objawy.
W jakim celu wykonuje się badanie ogólne moczu?
Z zakażeniami układu moczowego zmaga się 5,7-8 proc. dzieci i młodzieży. W populacji osób dorosłych z takimi schorzeniami boryka się natomiast około 10 proc. kobiet i 1-2 proc. mężczyzn. Przeważnie (70-95 proc. przypadków) jest to powikłanie zakażenia bakterią E. coli, czyli pałeczką okrężnicy zasiedlającą florę bakteryjną jelita grubego.
Przedostają się one z odbytnicy do cewki moczowej, z tego też powodu zakażenia częściej występują u kobiet, u których ta odległość jest znacznie krótsza niż u mężczyzn. Innymi patogenami, które mogą wywołać infekcje dróg moczowych, są inne bakterie Gram-ujemne z jelit (łac. Enterobacteriaceae) oraz Gram-dodatnie gronkowce skóry i błon śluzowych (łac. Staphylococcus saprophyticus).
Choć dolegliwości układu moczowego są bardzo powszechne, nie znaczy to, że należy je bagatelizować. Nic bardziej mylnego. Niestety często w początkowym stadium choroba nie daje żadnych wyraźnych dolegliwości. Jeśli jednak schorzenie ma charakter objawowy, wówczas do wykonania badania ogólnego moczu i konsultacji z lekarzem powinny cię skłonić:
- ból przy oddawaniu moczu,
- trudność w opróżnianiu pęcherza,
- częste oddawanie moczu,
- uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
- ciągłe wrażenie parcia na mocz,
- mimowolne oddawanie moczu,
- nocne pobudki w celu oddania moczu.
W razie zbagatelizowania tych objawów zakażenie może postępować, przenosząc się na wyższe odcinki, aż wreszcie atakując nerki.
Co zawiera badanie ogólne moczu?
Podczas analizy próbki moczu sprawdzanych jest kilka parametrów, które zostały wymienione w poniższej tabeli:
| Parametr | Znaczenie parametru |
| Barwa | Im mniej przyjętych płynów, tym odcień moczu jest ciemniejszy. Innym powodem ciemnego moczu jest nadmierne wydalanie bilirubiny (np. przy schorzeniach wątroby). |
| Przejrzystość | Zmętnienie moczu może świadczyć o zakażeniu dróg moczowych lub odwodnieniu. |
| Odczyn pH | PH niższe niż 4,5 może oznaczać choroby nerek, płuc, a także stanowić konsekwencję nadużywania alkoholu. PH wyższe niż 8,0 może oznaczać zakażenie układu moczowego, a także być powikłaniem długotrwałych wymiotów. |
| Ciężar właściwy | Ciężar moczu poniżej 1015 kg/l może oznaczać choroby nerek, ale i być następstwem dużej ilości przyjmowanych płynów. Ciężar moczu powyżej 1030 kg/l może oznaczać cukrzycę, ale i być następstwem odwodnienia. |
| Białko | Nie powinno być obecne w moczu. Jego pojawienie się może oznaczać schorzenia nerek. |
| Glukoza | Nie powinna być obecna w moczu. Jej pojawienie się może oznaczać cukrzycę. |
| Urobilinogen | Jego stężenie nie powinno przekraczać 1 mg/dl. Jeśli jest go więcej, sugeruje to schorzenia wątroby i dróg żółciowych. |
| Bilirubina | Nie powinna być obecna w moczu. Jej pojawienie się może oznaczać schorzenia wątroby. |
| Ciała ketonowe | Nie powinny być obecne w moczu. Ich pojawienie się może oznaczać cukrzycę, schorzenia nerek, ale bywają też powikłaniem intensywnego wysiłku fizycznego, głodówki oraz stosowania diety ketogenicznej. |
| Leukocyty | Nie powinny być obecne w moczu. W osadzie nie powinno być ich więcej niż 0-8 wpw. Większa ilość leukocytów sugeruje zakażenie układu moczowego. |
| Erytrocyty | Nie powinny być obecne w moczu. W osadzie nie powinno być ich więcej niż 0-8 wpw. Większa ilość erytrocytów sugeruje przeważnie uszkodzenia dróg moczowych i zakażenie układu moczowego. |
| Nabłonki | Dopuszczalne są pojedyncze nabłonki w osadzie moczu (3-5 wpw). Większa ich ilość sugeruje zakażenie układu moczowego i stany zapalne. |
| Bakterie | Nie powinny być obecne w moczu. Ich obecność sugeruje zakażenie układu moczowego lub stanowi powikłanie nieprawidłowego pobrania próbki. |
Jak pobierać mocz do badania ogólnego?
Cóż może być trudnego w pobraniu moczu do analizy? Wystarczy pobrać próbkę do pojemnika i oddać ją do laboratorium… Niestety, to właśnie nieodpowiednie przygotowanie skutkuje najczęściej fałszywie dodatnimi wynikami badań! Jak pobrać mocz do badania? Oto instrukcja krok po kroku:
- Umyj dokładnie dłonie antyseptycznym mydłem i osusz skórę papierowym ręcznikiem.
- Umyj dokładnie okolice cewki moczowej i odbytnicy przy pomocy antyseptycznego mydła.
- Osusz okolice intymne ręcznikiem papierowym.
- Zacznij wypróżniać się do toalety.
- W pierwszym strumieniu naturalne znajdują się wypłukiwane bakterie, które zasiedlają cewkę moczową, więc ich obecność nie świadczy o zakażeniu. Dlatego dopiero po upływie 1-2 sekund podstaw pod strumień moczu pojemnik kupiony w aptece.
- Resztę moczu oddaj do toalety.
Jeśli zmagasz się z niepełnosprawnością fizyczną albo jesteś w ciąży i pobranie próbki w podany sposób sprawia ci trudność, możesz wykonać wszystkie te czynności pod prysznicem.
Mocz może łatwo zostać zanieczyszczony bakteriami, komórkami i innymi substancjami, dlatego przed pobraniem próbki dobrze jest oczyścić okolice narządów płciowych wodą, ale nie mydłem. Aby uzyskać dokładny wynik i uniknąć skażenia bakteryjnego , stosuje się „czysty” mocz ze środkowego strumienia. (...)
Jak pobrać mocz do badania u noworodka i niemowlęcia?
Noworodki i niemowlęta nie kontrolują oddawania moczu. Próżno więc oczekiwać, że uda się pobrać mocz poranny. Jak więc zebrać próbkę? Skorzystaj z poniższej instrukcji krok po kroku:
- Umyj dokładnie swoje dłonie antyseptycznym mydłem i osusz skórę papierowym ręcznikiem.
- Umyj dokładnie okolice cewki moczowej i odbytnicy dziecka przy pomocy antyseptycznego mydła.
- Osusz okolice intymne dziecka ręcznikiem papierowym.
- Przyklej woreczek (odpowiedni dla chłopca lub dziewczynki) do skóry dziecka i poczekaj, aż maluch się załatwi.
- Odklej woreczek i umieść go w całości w sterylnym pojemniku na mocz.
Zbieranie moczu do woreczka jest bardzo wygodne, ale niestety zwiększa ryzyko zanieczyszczenia próbki i uzyskania wyniku fałszywie dodatniego. Warto więc spróbować pobrać mocz do pojemnika, choć może się zdarzyć, że dziecko zacznie się załatwiać jeszcze podczas oczyszczania okolic intymnych. Jeśli zdecydujesz się na tę metodę, podobnie jak przy zastosowaniu woreczka oczyść swoje ręce i okolice intymne dziecka. Poczekaj, aż maluch odda kilka kropli moczu, a następnie skieruj resztę strumienia do pojemnika.
Ile kosztuje badanie ogólne moczu?
Badanie ogólne moczu nie należy do drogich. Koszt takiej diagnostyki wynosi około 15 zł. Mowa jednak o diagnostyce prywatnej. Jeśli podczas wizyty refundowanej otrzymasz od lekarza skierowanie, wówczas również koszty badania ogólnego moczu zostaną zrefundowane.
Jak przechowywać mocz do badania?
Zdrowy mocz jest sterylny, nie zawiera bakterii. Jednak po wydaleniu, w wyniku kontaktu z tlenem zaczynają namnażać się w nim bakterie. Dlatego próbkę należy dostarczyć do laboratorium niezwłocznie po jej pobraniu. Jeśli wiesz, że będziesz w stanie wyjść z domu dopiero za kilka godzin, koniecznie schowaj pojemnik z pobranym moczem do lodówki. Niska temperatura spowolni rozrost kolonii patogenów.
Bibliografia:
- Czajkowski K., Broś-Konopielko M., Teliga-Czajkowska J., Zakażenie dróg moczowych u kobiet, Lekarz POZ 2021, nr 2, s. 77-82.
- Kiliś-Pstrusińska K., Zakażenia układu moczowego u dzieci i młodzieży w praktyce lekarza POZ, Lekarz POZ 2016, nr 2, s. 103-112.
- Kupilas A., Zakażenie układu moczowego, Przegląd Urologiczny 2006, nr 4, s. 50-58.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
się ten artykuł?
