Badanie OB (odczynu Biernackiego) – jak interpretować wyniki?

Najprostszym badaniem, które można wykonać, aby dowiedzieć się więcej o stanie zdrowia, jest badanie krwi. Jednym z nich jest badanie OB (odczynu Biernackiego), które jest wskaźnikiem stanu zapalnego. Podwyższone OB wymaga dalszej diagnostyki. Normy OB są zależne od wieku i płci.

Badanie OB wykonuje się najczęściej jednocześnie z morfologią krwi. Te dwa proste parametry pozwalają stwierdzić, czy w organizmie człowieka dzieje się coś złego. Zalecane jest wykonywanie tych badań profilaktycznie raz do roku, aby wcześnie wychwycić alarm, jakim jest nieprawidłowa wartość OB.

Badanie OB – co to jest?

Badanie OB lub inaczej odczyn Biernackiego to badanie krwi, które jest wskaźnikiem opadania erytrocytów. Pod koniec XIX w. polski patolog Edmund Biernacki przedstawił badania, które pokazywały zależność między szybkością opadania czerwonych krwinek a różnymi rodzajami schorzeń. Obecnie badanie OB jest uznawane za wskaźnik stanu zapalnego, który toczy się w organizmie.

Badanie OB to ocena szybkości opadania czerwonych krwinek w osoczu nieskrzepniętej krwi. Polega na pobraniu próbki krwi od pacjenta z żyły łokciowej, która jest następnie wprowadzana do rurki z milimetrową podziałką, ustawionej pionowo w statywie. Wynik odczytywany jest po 1 godzinie i podawany w milimetrach lub milimetrach na godzinę w zależności od laboratorium. Pacjent, aby wykonać badanie OB, powinien być na czczo, najlepiej 12 godzin po ostatnim zjedzonym posiłku.

Jeżeli jest konieczne przeprowadzenie szybkiej analizy krwi w celu oznaczenia OB, probówkę z krwią ustawia się skośnie, a wynik odczytuje się po 7 i 3 minutach. Jednak najdokładniejszy i najbardziej wiarygodny wynik otrzymuje się dzięki klasycznemu odczytaniu wyniku po upływie 1 godziny.

Badanie OB odpowiada na pytanie, czy stan zapalny jest obecny w organizmie, ale nie stwierdza, w którym układzie w ciele człowieka się znajduje. Dlatego wykonuje się je razem z innymi badaniami krwi lub moczu, a po uzyskaniu podwyższonego wyniku OB lekarz zleca rozszerzoną diagnostykę.

Badanie OB – normy

Normy badania odczynu Biernackiego są zależne od wieku i płci osoby badanej. Prawidłowe wyniki OB to:

• Noworodki obu płci: 0–2 mm/h
• Niemowlęta do 6. miesiąca życia obu płci: 2–17 mm/h
• Dzieci obu płci: 7–8 mm/h
• Dzieci obu płci w okresie dojrzewania: <20 mm/h
• Kobiety przed 50. rokiem życia <20 mm/h
• Kobiety powyżej 50. roku życia: <30 mm/h
• Mężczyźni przed 50. rokiem życia <15 mm/h
• Mężczyźni powyżej 50. roku życia <20 mm/h.

U osób coraz starszych OB fizjologicznie może nieznacznie wzrosnąć. Normy mogą różnić się także w zależności od laboratorium, które przeprowadza analizę krwi, dlatego też zakres obowiązujących norm jest zawsze podany na wyniku. Nieprawidłowe wartości OB nie są charakterystyczne dla żadnej konkretnej choroby, ale zawsze wskazują na jej obecność, natomiast OB w normie nie wyklucza istnienia procesu chorobowego, toczącego się w organizmie. Wynik OB powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem pierwszego kontaktu, który weźmie pod uwagę wyniki innych badań i obecne objawy.

Podwyższone OB

Fizjologicznie OB przyjmuje podwyższone wartości u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży i w czasie 6 tygodni połogu, a także podczas menstruacji. Może być podwyższone także u kobiet, które stosują antykoncepcję hormonalną.

Podwyższone OB wskazuje na proces patologiczny toczący się w organizmie. Nie pokazuje jednak, jaka to choroba ani którego układu dotyczy. Przyjęło się, że bardzo wysokie OB(zwłaszcza trzycyfrowe) świadczy o chorobie nowotworowej. Przyczyną wysokiego wyniku OB może być:

• stan zapalny
• wysoki poziom cholesterolu we krwi
• anemia
• uraz: złamanie, rana, choroby zębów
• choroby autoimmunologiczne, zwłaszcza choroba reumatyczna
• choroby tarczycy
• choroby wątroby
• przewlekły stres
• choroba nowotworowa
• martwica tkanek, np. mięśnia sercowego po przebytym zawale.

Wartość OB może być podwyższona nawet po przebytej chorobie. U dzieci bardzo często sprawcą podwyższonych wartości badania OB jest próchnica zębów. Dlatego zawsze pod uwagę są brane obecne objawy oraz wyniki innych badań. Najczęściej OB wykonuje się razem z morfologią krwi i białkiem ostrej fazy (CRP).

Co oznacza OB poniżej normy?

W niektórych przypadkach wartości OB są obniżone. Jest to również sytuacja patologiczna, która może wskazywać na:

• nadkrwistość, czyli zwiększoną liczbę czerwonych krwinek we krwi
• ciężki przypadek anemii sierpowatej
• problemy z krzepliwością krwi i niedobór fibrynogenu
• przewlekłą niewydolność krążenia
• malarię.

Zalecane jest wykonywanie badania OB profilaktycznie raz w roku. Jest to badanie bezpłatne, jeżeli lekarz pierwszego kontaktu wystawi na nie skierowanie do laboratorium. Koszt badania OB prywatnie jest niski i mieści się w granicach 10 zł.