Badanie SHBG – kiedy się je wykonuje i jak się do niego przygotować?

SHBG jest białkiem, które odpowiada za transport estradiolu czy testosteronu – hormonów płciowych. Nieodpowiednie stężenie SHBG w organizmie może przyczyniać się do wielu problemów związanych z gospodarką hormonalną. Może też przyczyniać się do problemów z płodnością. Kto powinien wykonać to badanie i na czym ono dokładnie polega?

Co to jest SHBG? 

SHBG to skrót od „sex hormone binding globulin”. Jest to białko, które wiąże hormony płciowe. U kobiet jest ono wytwarzane przez endometrium, gruczoły płciowe i jajowody, z kolei u mężczyzn przez wątrobę i gruczoł sterczowy. SHBG łączy się z androgenami oraz estrogenami. To sprawia, że hormony płciowe mogą być transportowane we krwi. 

Warto wiedzieć, że nawet 60% testosteronu w organizmie jest w formie związanej przez białko SHBG, tzw. „wolnego testosteronu”, czyli wolnego dla komórek jest zaledwie 2%.

SHBG – badanie 

Badanie poziomu SHBG polega na pobraniu krwi z żyły. Osoba, u której jest wykonywane, musi być na czczo. Latem zaleca się jednak, by pół godziny przed pobraniem krwi wypić szklankę wody – warto jednak upewnić się w laboratorium pobierającym krew do badania. Badanie może być wykonywane dowolnego dnia. Zdarza się jednak, że w przypadku niektórych kobiet lekarz może zalecić pobranie krwi do badania poziomu białka między 2-4 dniem cyklu.  

Dość rzadko wykonuje się badanie SHBG. Dzieje się tak, ponieważ lekarz często ma wystarczająco dużo informacji o stanie zdrowia pacjenta, na podstawie badania określającego poziom testosteronu wolnego i całkowitego. Bardzo często też, gdy pacjent wykonuje badanie poziomu SHBG, to lekarz zaleca także oznaczenie poziomu testosteronu.

Kiedy warto wykonać badanie poziomu SHBG? 

Badanie poziomu SHBG należy wykonać w przypadku kobiet, w momencie jeśli pojawią się: 

• brak menstruacji,  
• zaburzenia miesiączki, 
• łysienie, 
• nadmierne owłosienie, 
• nadmierne umięśnienie, 

U mężczyzn warto sprawdzić stężenie SHBG, jeśli pojawią się: 

• zaburzenia erekcji, 
• problemy z potencją, 
• zanik mięśni. 

Jaka jest norma SHBG? 

To, ile powinno wynosić SHGB zależy od kilku czynników, takich jak: 

• wiek, 
• płeć, 
• metoda pobierania krwi.

Należy wiedzieć, że SHBG zmniejsza się u nastolatków, w okresie dojrzewania. U dzieci norma jest często przekroczona, co jest normalnym zjawiskiem i nie należy się tym zbytnio przejmować. Na stałym poziomie SHGB utrzymuje się dopiero u osób dorosłych.  

W laboratoriach są różne normy stężenia SHBG, najczęściej wynosi ono od 20 do 110 nanomoli na litr.  Warto jednak pamiętać, że pracownie analityczne mogą stosować nie tylko różne normy, ale i różne jednostki miary. Warto się z nimi zapoznać, by później prawidłowo rozpoznać wynik.  

Ocenę poziomu białka powinien dokonać lekarz, biorąc pod uwagę także inne badania pacjenta.

Kiedy pojawia się podwyższone stężenie SHBG? 

Podwyższone SHBG może świadczyć o wielu chorobach. Taka sytuacja zdarza się w przypadku: 

• marskości wątroby, 
• nadczynności tarczycy, 
• ciąży, 
• anoreksji, 
• stosowania antykoncepcji doustnej, 
• sytuacji, gdy dochodzi do zmniejszonego wydzielania hormonów płciowych. 

Zbyt wysokie SHBG występuje wówczas, gdy wytwarza się zbyt mała ilość hormonów płciowych.  

Kiedy pojawia się obniżone stężenie SHBG? 

Obniżone SHBG pojawia się podczas: 

• zespołu policystycznych jajników, 
• niedoczynności tarczycy, 
• hirsutyzmu (nadmiernego owłosienia u kobiet), 
• otyłości, 
• choroby Cushinga, 
• akromegalii. 

Jak obniżyć SHBG? 

Aby obniżyć SHBG, należy zacząć przyjmować odpowiednie suplementy. Dawkę zawsze ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta. U niektórych wystarczającą ilością jest 6 mg dziennie, u innych nawet 10 mg.  Suplementacja zazwyczaj trwa kilka miesięcy. Po upływie 2 miesięcy powinna być zauważalna poprawa.  

Jak ponieść SHBG? 

Aby podwyższyć SHGB konieczna jest zmiana sposobu odżywiania. Dieta powinna być niskotłuszczowa i bogata w błonnik. Istotny jest też styl życia. Kluczowa jest aktywność fizyczna. Dzięki tym czynnikom stężenie białka powinno się podnieść. W innym przypadku lekarz może zadecydować o podjęciu właściwego leczenia.  

SHBG a ciąża 

U kobiet w ciąży SHBG jest podwyższone. Jest to naturalne i nie ma powodu do obaw. Oczywiście wynik powinien być omówiony z lekarzem prowadzącym.

Ile kosztuje badanie stężenia SHBG? 

Cena badania białka, które wiąże hormony płciowe, jest zależna przede wszystkim od miejsca, w którym jest wykonywane.  W mniejszych miastach cena powinna wynosić około 50 zł, w dużych cena może być nawet dwukrotnie wyższa. Średnio jest to jednak koszt kilkudziesięciu złotych.  

Wynik zazwyczaj jest dostępny już następnego dnia po pobraniu krwi. Czas jest ten uzależniony od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie.  

Źródła: 

1. https://diag.pl/sklep/badania/shbg/ – dostęp: 18.02.2023 r.  
2. https://www.synevo.pl/shbg/ – dostęp: 18.02.20223 r.  
3. https://blog.revitalclinic.pl/shgb-objawy-badania-i-sposoby-na-obnizenie-podniesienie-poziomu-we-krwi/ – dostęp: 18.02.2023 r. 
4. https://www.labtestsonline.pl/test/shbg – dostęp: 18.02.2023 r.