Bakterie w moczu – czy jest się czego bać? 

Infekcje dróg moczowych stanowią aż 10-20 proc. wszystkich zakażeń pozaszpitalnych. Są powszechne zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, ale nie znaczy to, że można problem bagatelizować. Obecność bakterii w moczu stanowi zagrożenie dla zdrowia, a czasami i życia. Skąd się biorą bakterie w moczu? Jak je wykryć? Jak wyleczyć bakteriurię?

Skąd się biorą bakterie w moczu? 

Zakażenie układu moczowego wywołane obecnością mniej lub bardziej licznych bakterii to problem powszechny. Zgłaszają się z nim do lekarza przede wszystkim kobiety. W ich przypadku cewka moczowa jest znacznie krótsza i znajduje się tuż przy odbycie, co sprzyja przedostawaniu się bakterii E. coli – moczu to właśnie one są najczęściej wykrywane. 

Rozwojowi infekcji sprzyja ignorowanie zasad higieny (regularna zmiana bielizny, niepoprawne mycie odbytnicy i narządów płciowych), ale też… wstrzymywanie moczu. Infekcja układu moczowego może być jednak także powikłaniem zakażenia ogólnoustrojowego. Wówczas bakterie przedostają się do dróg moczowych wraz z krążącą krwią. 

Bakterie mogą bytować w cewce moczowej, jest to całkowicie naturalne. Właśnie dlatego moczu do analizy nie należy pobierać z pierwszego strumienia, lecz ze środkowego. Jednak powyżej zwieracza pęcherza moczowego żadne patogeny nie powinny być obecne. Zdrowy mocz jest sterylny.

Jakie są objawy bakterii w moczu? 

Bakterie w moczu są podstępne, bo nie zawsze dają objawy swej obecności. Niekiedy dopiero przy profilaktycznie wykonywanym badaniu infekcja wychodzi na jaw, gdy nie jest jeszcze bardzo rozwinięta. Objawy mogą się pojawić, dopiero gdy zakażenie jest bardzo poważne. U osób, u których bakteriuria ma objawowy przebieg, mogą wystąpić: 

• częstomocz (częsta potrzeba oddawania moczu), 
• utrzymujące się wrażenie parcia na pęcherz, 
• pieczenie przy oddawaniu moczu, 
• nietrzymanie moczu, 
• bóle lędźwiowe, 
• bóle podbrzusza. 

Gdy pojawi się gorączka, nudności i wymioty, może to świadczyć o tym, że infekcja objęła już nerki.

Jakie konsekwencje mogą wywołać liczne bakterie w moczu? 

Żaden lekarz nie zbagatelizuje bakteriurii. Nawet jeśli po laboratoryjnym wykryciu bardzo licznych bakterii w moczu nie czujesz tego objawów, grożą ci poważne konsekwencje zdrowotne rozwijającej się infekcji (w razie zaniechania leczenia). Mogą to być: 

• śródmiąższowe zapalenie nerek, 
• ostra niewydolność nerek, 
• posocznica (sepsa), 
• powikłania ciąży (poronienie, przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dziecka, śmierć okołoporodowa dziecka).

Jak prawidłowo pobrać próbkę moczu 

Poranny mocz pobierz do sterylnego pojemnika kupionego w aptece. Zanim to jednak zrobisz, umyj dokładnie narządy płciowe i osusz je papierowym ręcznikiem. Pierwszy strumień moczu skieruj do toalety. Po 1-2 sekundach, nie przerywając wypróżniania, podstaw pojemnik i wypełnij co najmniej połowę jego objętości. 

W przypadku niemowląt zastosuj specjalne przyklejane do skóry zbiorniki. Próbka moczu będzie naturalnie mniejsza, bo i pęcherz dzieci jest niewielki. Ponadto, w przypadku niemowląt możesz pobrać mocz o każdej porze dnia. Po zebraniu próbki udaj się do laboratorium tak szybko jak to możliwe. Jeśli planujesz wyjść dopiero po kilku godzinach, schowaj pojemnik z moczem do lodówki, aby zapobiec namnażaniu się ewentualnych bakterii, co zafałszowałoby wynik.

Jaka liczba bakterii w moczu to norma? 

Na wyniku badania ogólnego moczu będzie podana liczba bakterii w polu widzenia (wpw), np. nieliczne wpw, liczne wpw, bardzo liczne wpw. Biorąc pod uwagę, że prawidłowa wartość to „nieobecne wpw”, każde odchylenie od normy wymaga konsultacji z lekarzem i wdrożenia odpowiedniej terapii, zapobiegającej dalszemu postępowi zakażenia układu moczowego. Lekarz może stwierdzić bakteriurię dopiero na podstawie wyników posiewu moczu, wykonywanego, gdy wyniki ogólne wykażą obecność bakterii. Jeśli liczba kolonii bakterii w 1 ml płynu będzie większa niż 100 000, oznacza to zakażenie.

Jak pozbyć się bakterii w moczu? 

Nie zawsze bakteriuria wymaga wdrożenia antybiotyków. Przy pojedynczych czy nielicznych bakteriach w moczu, które nie dają wyraźnych objawów, czasami wystarczające jest zwiększenie ilości przyjmowanych płynów, co pomaga wypłukać patogeny. Ponadto wsparciem terapii są suplementy na bazie żurawiny. Może być to sok, owoc lub gotowe do połknięcia kapsułki kupione w aptece. Zanim jednak zaczniesz je stosować – skonsultuj się z lekarzem. 

Przy objawowej bakteriurii albo gdy liczba patogenów jest znaczna, lekarz może zalecić ci stosowanie leku na bakterie w moczu. Najczęściej wybierane są następujące antybiotyki:  

• amoksycylina,  
• cefaleksyna,  
• nitrofurantoina.  

Warto również dodać, że choć bakteriuria bezobjawowa najczęściej nie jest leczona z zastosowaniem antybiotyków, to nie dotyczy to okresu ciąży. W tym szczególnym czasie obecność bakterii w moczu może poważnie zaszkodzić płodowi, dlatego terapia jest konieczna. 

Bibliografia: 

1. Wanic-Kossowska M., Pazik J., Tomczak-Watras W., Leukocyturia, bakteriuria – leczyć czy nie leczyć?, Forum Nefrologiczne 2009, t. 2, nr 2, s. 108-111. 
2. Żurowska A., Jak postępować racjonalnie z dzieckiem z bakteriurią bezobjawową?, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, t. 3, nr 1, s. 10-15. 
3. Geerlings S., Stolk R., Camps M., Netten P., Hoekstra J., Bouter K., Bravenboer B., Collet J., Jansz A., Hoepelman A., Bezobjawowa bakteriuria jako powikłanie u kobiet chorych na cukrzycę, Diabetologia Praktyczna 2001, t. 2, nr 1, s. 45-52. 
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564298/ [dostęp: 30.07.2023 r.]