Bakterie w moczu w ciąży – nie można ich bagatelizować 

To właśnie przez obecność bakterii w moczu w ciąży lekarze najczęściej przepisują antybiotyki przyszłym mamom. Nie bez powodu. Infekcja układu moczowego zagraża nie tylko zdrowiu kobiety, ale też życiu płodu. Zbagatelizowanie zakażenia może skutkować nawet poronieniem lub śmiercią dziecka po urodzeniu. Skąd się biorą bakterie w moczu? Jak leczyć infekcję układu moczowego? Jakie mogą być powikłania schorzenia?

Skąd biorą się bakterie w moczu w ciąży? 

Zastanawiasz się czasami, dlaczego u kobiet częściej niż u mężczyzn rozwija się infekcja dróg moczowych? To wynik znacznie krótszej cewki moczowej, która dodatkowo jest osadzona blisko odbytu, co sprzyja migracji bakterii E. coli. To właśnie one najczęściej odpowiadają za zakażenie. 

W czasie ciąży dodatkowym sprzymierzeńcem dla namnażających się bakterii są zmiany w organizmie kobiety. Zwiększa się objętość pęcherza (w III trymestrze z 250-500 ml do 1000 ml) oraz kielichów, miedniczek i moczowodów (w III trymestrze z 5-10 ml do 50 ml). Do tego perystaltyka moczowodów jest spowolniona i zwiększa się ucisk na drogi moczowe przez powiększającą się macicę. Sam pęcherz zostaje przesunięty ku górze. Wszystko to wpływa na funkcjonowanie nerek, sprzyja zastojom moczu i w efekcie doprowadzać może do rozwoju infekcji – bakteriurii. 

Nie bez znaczenia jest też glikozuria (obecność glukozy w moczu). U kobiet ciężarnych z prawidłowym poziomem glukozy we krwi nie jest to co prawda zjawisko patologiczne, a występuje u aż 5-15 proc.kobiet. Zawsze jednak glikozuria wymaga kontroli ginekologa, ponieważ zwiększa podatność na rozwój bakteriurii.

Czy obecność bakterii w moczu daje wyraźne objawy? 

Niestety, obecność bakterii w moczu w ciąży nie zawsze daje wyraźne objawy. Mowa jest wówczas o bezobjawowej bakteriurii. Brak symptomów infekcji nie znaczy jednak, że staje się ona przez to mniejszym zagrożeniem dla kobiety i płodu. Teraz rozumiesz, dlaczego tak ważne jest regularne wykonywania badania ogólnego moczu i w razie potrzeby – posiewu moczu z antybiotykogramem? Jeśli jednak bakteriuria przebiega z objawami, wówczas o infekcji może świadczyć: 

• częsta potrzeba oddawania moczu (także w nocy), 
• oddawanie moczu w małych ilościach, 
• uczucie parcia na pęcherz, 
• piekący ból przy oddawaniu moczu, 
• nietrzymanie moczu, 
• bóle lędźwiowe i tkliwość spojenia łonowego. 

Czasami, gdy infekcja obejmie nerki, może też pojawić się gorączka z dreszczami, nudności i wymioty. Nie jest to wcale takie rzadkie. Odmiedniczkowe zakażenie nerek występuje u 20-40 proc. kobiet z infekcją dróg moczowych.

Jaka jest norma dla bakterii w moczu w ciąży? 

Mocz jest jałowy, nie ma w nim bakterii. Dopiero po jego wydaleniu, mikroorganizmy zaczynają się namnażać. To dlatego zdarza się, że po dostarczeniu próbki do laboratorium zauważane są w niej drobnoustroje. Ponadto obecność patogenów może stanowić konsekwencję nieprawidłowego pobrania moczu, np. bez wcześniejszego umycia narządów płciowych czy w przypadku próbki pochodzącej z pierwszego, a nie środkowego strumienia.  

Analitycy laboratoryjni mają to wszystko na uwadze, dlatego obecność pojedynczych bakterii w moczu w ciąży nie musi być czymś nieprawidłowym, choć zawsze wymaga konsultacji i dalszej diagnostyki. Najczęściej do rozpoznania infekcji układu moczowego dochodzi, gdy w moczu jest więcej niż 100 000 kolonii bakteryjnych (CFU) w 1 ml.  

Zakres referencyjny często oznaczany jest jako „nieobecne wpw”, co znaczy, że bakterie nie zostały stwierdzone w polu widzenia w badaniu mikroskopowym. Jeśli uzyskasz inny wynik (np. nieliczne wpw, liczne wpw), koniecznie skonsultuj się z ginekologiem, by wdrożyć odpowiednie metody leczenia.

Czy bakterie w moczu zagrażają ciąży? 

Zakażenia wywołanego przez bakterie w moczu w ciąży nie zbagatelizuje żaden ginekolog. Wszystko dlatego, że konsekwencjami postępującej bakteriurii może być: 

• poronienie, 
• przedwczesny poród, 
• niska masa urodzeniowa dziecka (poniżej 2500 g), 
• śmierć okołoporodowa dziecka. 

Jednak infekcja układu moczowego to nie tylko zagrożenia dla zdrowia płodu. Obecność bakterii w moczu w ciąży jest również niebezpieczne dla kobiety, o czym wiele przyszłych mam zdaje się nie myśleć, całą swoją uwagę skupiając na dziecku. Wiedz, że w skrajnych przypadkach zakażenia układu moczowego może rozwinąć się posocznica (sepsa), która doprowadza do niewydolności krążeniowej oraz zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych.

Czym leczyć bakterie w moczu w ciąży? 

Bez względu na to, czy zakażenie układu moczowego przebiega objawowo, czy bezobjawowo – wymaga leczenia. Lekarz może przepisać ci: 

• amoksycylinę, 
• cefaleksynę, 
• nitrofurantoinę, 
• fosfomycynę, 
• trimetoprim, 
• sulfametoksazol. 

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju infekcji, pij odpowiednią ilość płynów. Średnie zapotrzebowanie na wodę w okresie ciąży wynosi aż 2-2,5 litra na dobę. Sprzyja to wypłukiwaniu bakterii i zmniejsza ryzyko ich nadmiernego podziału. Pamiętaj też o dokładnej higienie osobistej, aby nie dopuścić do migracji bakterii z odbytnicy do cewki moczowej. Choć powiększający się brzuch mocno to utrudnia, jest to niezwykle istotne dla dobra tak twojego, jak i dziecka. 

Bibliografia: 

1. Lichodziejewska-Niemierko M., Kicińska A., Rutkowsk B., Wpływ ciąży na funkcję i strukturę nerek, Forum Nefrologiczne 2009, t. 2, nr 4, s. 250-253. 
2. Szałek E., Tomczak H., Kamińska A., Korzeniowska K., Grześkowiak E., Bakteryjne zakażenia układu moczowego u kobiet w ciąży, Farmacja Współczesna 2011, nr 4, s. 166-170. 
3. https://imid.med.pl/images/poradnik-zywienia-dla-kobiet-w-ciazy.pdf [dostęp 21.07.2023].