Biegunka przed okresem. Czy powinna budzić niepokój?

Co trzecia kobieta doświadcza zarówno biegunki przed okresem, jak i w czasie jego trwania. Czasem towarzyszą im też inne problemy z przewodem pokarmowym. Skąd biorą się takie dolegliwości i jaki mają związek z cyklem menstruacyjnym? Dowiedz się, jak możesz złagodzić biegunkę w trakcie okresu, a także jakie działania warto podjąć, żeby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia.

Biegunka przed okresem – jakie są przyczyny jej występowania?

Głównym czynnikiem wywołującym biegunkę przed okresem jest zwiększone wytwarzanie prostaglandyn. Cząstki te służą do wywołania skurczów macicy, dzięki którym jej wyściółka ulegnie złuszczeniu w trakcie krwawienia miesiączkowego. Przy okazji powodują ból w podbrzuszu, a także inne dolegliwości, w tym biegunkę. 

Prostaglandyny wywołują skurcz mięśni gładkich, które budują nie tylko ścianę macicy, ale także jelita. Ich nasilone skurcze powodują przyspieszenie transportu treści pokarmowej, co kończy się rozwolnieniem. Dodatkowo prostaglandyny nasilają wydzielanie elektrolitów do jelit i jednocześnie zmniejszają ich wchłanianie do krwi. Zjawisko to wywołuje wodnistą biegunkę przy okresie, a także ból i dyskomfort brzucha. 

Objawy ze strony przewodu pokarmowego pojawiają się z równą częstotliwością przed i w trakcie menstruacji. Badania wykazały, że zaburzenia emocjonalne podczas zespołu napięcia przedmiesiączkowego, takie jak depresja, lęk i zmęczenie, mogą nasilać objawy jelitowe przed okresem – biegunkę, mdłości, wzdęcia i bóle. 

Ponadto kobiety cierpiące na choroby przewodu pokarmowego, np. nieswoiste stany zapalne jelit czy zespół jelita drażliwego, częściej doświadczają rozwolnienia przed okresem. Biegunka pojawia się też częściej u osób, u których w przeszłości występowały bolesne miesiączki. 

Biegunka przed okresem a ciąża

Mimo że biegunka może pojawić się w pierwszych miesiącach ciąży, nie jest to objaw charakterystyczny. Na dodatek samo rozwolnienie może zaburzyć cykl miesiączkowy i opóźnić okres. Jeśli jednak masz wątpliwości, zawsze warto wykonać test ciążowy. Pamiętaj też, że biegunka może zmniejszyć skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Jeżeli więc jest ona nasilona lub trwa kilka dni, zadbaj o dodatkową metodę zabezpieczenia. 

Czy biegunka przed okresem może oznaczać endometriozę?

Endometrioza to choroba, w której komórki śluzówki macicy (endometrium) pojawiają się także w innych miejscach, poza tym narządem. Schorzenie to często nie daje żadnych objawów lub są one niespecyficzne jak np. bolesne, nieregularne miesiączki, zaburzenia trawienia czy właśnie biegunka przed okresem. Co ciekawe, równie często pojawia się ona u kobiet, u których endometrioza rozwinęła się w jelitach, jak i w przypadku jej innych lokalizacji. 

Jakie objawy mogą towarzyszyć biegunce w czasie okresu?

Zazwyczaj biegunka w czasie okresu nie jest szczególnie nasilona. Dlatego, jeśli rozwolnienie jest wyjątkowo ostre, jego przyczyny mogą być inne, np. zatrucie pokarmowe czy grypa jelitowa. Wtedy zazwyczaj pojawiają się też inne objawy – gorączka, dreszcze i ból głowy. W przypadku ostrej, wodnistej biegunki przy okresie, warto udać się do lekarza i poszukać dodatkowych przyczyn. 

Czasami zamiast rozwolnienia przed okresem pojawia się zaparcie. Wynika ono z aktywności progesteronu, który działa na jelita przeciwnie do prostaglandyn – spowalnia ich pracę. Z kolei po rozpoczęciu krwawienia stężenie progesteronu dość szybko spada, co jest kolejnym czynnikiem wywołującym biegunkę w czasie okresu. Inne objawy, jakie mogą jej towarzyszyć, to: 

• ból brzucha,
• wzdęcia, 
• nudności, 
• zaburzenia trawienia.

W jaki sposób złagodzić rozwolnienie przed okresem?

Biegunka niesie ze sobą spore ryzyko odwodnienia. Dlatego w pierwszej kolejności zadbaj o picie odpowiedniej ilości płynów. Standardowa porcja wynosi 2-2,5 l dziennie, ale przy biegunce powinna być zwiększona. Jeśli męczy cię silne rozwolnienie przed okresem, warto wspomóc nawadnianie elektrolitami. Oprócz nich podczas dolegliwości jelitowych możesz zastosować: 

• napary ziołowe – np. z kopru włoskiego, rumianku, mięty,
• ciepłe okłady na brzuch – łagodzą skurcze jelit i dyskomfort, 
• leki rozkurczowe – bez recepty dostępne są preparaty z drotaweryną lub hioscyną, 
• błonnik – jeśli dokuczają ci zaparcia.

Jak ograniczyć biegunki przed okresem?

Na zmiany hormonalne nie mamy wpływu – zachodzą naturalnie i zgodnie z fizjologią. Możesz jednak wprowadzić kilka zmian do swojego trybu życia, które zmniejszą ryzyko wystąpienia biegunek w czasie okresu. Jeśli zbliża się miesiączka: 

• ogranicz potrawy, które podrażniają jelita – bardzo tłusta, słodka lub ostra żywność, a także alkohol. Zamiast tego wybierz produkty lekkostrawne, z którymi przewód pokarmowy nie będzie miał problemu,
• zrezygnuj z kofeiny – zarówno w formie kawy, jak i napojów energetycznych. Może ona nasilać perystaltykę jelit i prowokować biegunkę,
• jedz bez pośpiechu – dokładnie przeżuwaj kęsy, żeby jedzenie zaczęło się trawić już w jamie ustnej,
• unikaj sytuacji stresowych – to trudne i nie zawsze możliwe do spełnienia zadanie, jednak stres przyczynia się do zaburzeń pracy jelit,
• zadbaj o aktywność fizyczną – spacer czy spokojne ćwiczenia poprawią pracę nie tylko jelit, ale całego organizmu.

Jeśli biegunka przed okresem jest uciążliwa, udaj się do lekarza. Warto przez kilka miesięcy prowadzić kalendarzyk menstruacyjny, w którym będziesz zapisywać wszystkie dolegliwości, jakie pojawiają się podczas cyklu. To z pewnością pomoże w ustaleniu przyczyny twoich dolegliwości – być może wywołują je jakieś dodatkowe czynniki, np. choroby jelit czy nietolerancje pokarmowe. 

Bibliografia:

1. Amin M. A., Nahin S., Manna R. M., Hawlader, M. D. H.,  Menstruation‐related acute watery diarrhoea: Understanding the impact of hormonal fluctuations on digestive health, Reproductive, Female and Child Health 2023, 2(4): 229-232. 
2. Bernstein M. T., Graff L. A., Avery L., Palatnick C., Parnerowski K., Targownik L. E., Gastrointestinal symptoms before and during menses in healthy women, BMC Women’s Health 2014, 14(1): 1-7. 
3. Charatsi D., Koukoura O., Ntavela I. G., Chintziou F., Gkorila G., Tsagkoulis M., … & Daponte A., Gastrointestinal and urinary tract endometriosis: a review on the commonest locations of extrapelvic endometriosis, Advances in medicine 2018, 2018.