Biegunka podróżnych – przyczyny, objawy, leczenie

Biegunka podróżnych dotyka nawet 30-60 proc. osób wyjeżdżających do krajów wysokiego ryzyka infekcji przewodu pokarmowego. Choć objawy zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku dni, niewłaściwe postępowanie w czasie ich występowania może prowadzić do groźnego odwodnienia. Na czym polega leczenie biegunki podróżnych? Jak jej zapobiegać?

Co to jest biegunka podróżnych?

Biegunka podróżnych to zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego polegające na występowaniu luźnych i wodnistych stolców u osób wyjeżdżających poza miejsce zamieszkania. Objawy spowodowane są najczęściej infekcją bakteryjną, rzadziej wirusową lub zarażeniem pasożytami. Dolegliwości związane z biegunką podróżnych utrzymują się zwykle do tygodnia.

Przyczyny wystąpienia biegunki podróżnych

Główną przyczyną biegunki podróżnych jest wypicie skażonej wody lub spożycie żywności, która była przygotowana i/lub przechowywana bez zachowania odpowiednich standardów higieny.

Niewłaściwe praktyki higieniczne przy kontakcie z jedzeniem znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia:

• zakażeń bakteryjnych, które odpowiadają za zdecydowaną większość przypadków biegunki podróżnych (nawet 90 proc.); najczęściej dochodzi do infekcji bakterią E. coli,
• infekcji wirusowych wywołujących 5-10 proc. zaburzeń biegunkowych u podróżnych,
• zarażenia pasożytami stanowiących przyczynę mniej niż 5 proc. wszystkich przypadków zachorowań.

Epidemiologia biegunek podróżnych

Biegunka podróżnych jest powszechną dolegliwością u osób wyjeżdżających, szczególnie do krajów rozwijających się. Szacuje się, że dotyka nawet 30-60 proc. podróżujących do regionów o najwyższym ryzyku ich wystąpienia, czyli Afryki Subsaharyjskiej, Ameryki Łacińskiej, Bliskiego Wschodu i Południowej Azji.

Objawy biegunki podróżnych

Do objawów biegunki podróżnych można zaliczyć:

• występowanie co najmniej trzech luźnych stolców na dobę przy odczuwaniu pilnej potrzeby defekacji,
• skurcze brzucha,
• nudności,
• wymioty,
• gorączkę.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Skorzystanie z pomocy medycznej jest wskazane, jeśli:

• masz temperaturę ciała powyżej 39 st. Celsjusza,
• biegunce podróżnych towarzyszą uporczywe wymioty,
• w stolcu znajduje się krew lub śluz,
• masz objawy silnego odwodnienia (skurcze mięśni, zmniejszone wydalanie moczu, zawroty głowy, zmęczenie),
• objawy biegunki podróżnych występują u dzieci lub osób w podeszłym wieku.

Leczenie biegunki podróżnych

Postępowanie u pacjentów z biegunką podróżnych opiera się na uzupełnianiu płynów w ilościach, które pozwalają na uniknięcie odwodnienia.

W łagodnych przypadkach wystarczające jest picie butelkowanej lub przegotowanej wody. Jeśli objawy mają duże natężenie, należy podawać zawierające elektrolity i glukozę doustne płyny nawadniające (ORS, oral rehydration salts). Występują one najczęściej w postaci saszetek, których zawartość rozpuszcza się w wodzie. Najlepiej popijać je często, w małych porcjach. W przypadku silnego odwodnienia może istnieć potrzeba podawania płynów drogą dożylną.

Czasami u pacjentów włącza się również terapię farmakologiczną. Najczęściej stosowane leki na biegunkę podróżnych to:

• antybiotyki – stosowane w przypadku nasilonych objawów (jeśli planujesz wyjazd do miejsca o wysokim ryzyku wystąpienia infekcji przewodu pokarmowego, możesz poprosić lekarza o dobranie ich i przepisanie przed podróżą); w czasie antybiotykoterapii należy przyjmować również probiotyki,
• leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid) – hamują motorykę przewodu pokarmowego, przez co tymczasowo zmniejszają biegunkę, jednak mogą opóźnić usuwanie czynnika infekcyjnego z organizmu; nie należy ich podawać osobom z gorączką lub stolcami z domieszką krwi.

Dieta przy biegunce podróżnych

W ostrej fazie biegunki podróżnych pacjentowi należy podawać płyny z elektrolitami. Kiedy stan chorego ulegnie poprawie, można zacząć wprowadzać do jego diety produkty, takie jak banany, ugotowany ryż lub ziemniaki, gotowane jabłko (np. w postaci musu), suchary. Kolejne rodzaje żywności należy włączać do jadłospisu powoli i obserwować, czy są dobrze tolerowane. Największą ostrożność warto zachować przy produktach mlecznych, produktach bogatych w błonnik pokarmowy oraz zawierających kofeinę.

Biegunka podróżnych – profilaktyka

W celu zapobiegania biegunce podróżnych należy zadbać o higienę rąk oraz żywności spożywanej w czasie wyjazdu. Jeśli podróżujesz do krajów o wysokim ryzyku infekcji:

• pij napoje tylko z opakowań zamykanych fabrycznie, unikaj dodatku lodu,
• jeśli spożywasz posiłki przygotowane przez inne osoby, wybieraj te ugotowane i podawane na gorąco bezpośrednio po przyrządzeniu,
• spożywaj warzywa i owoce, tylko jeśli masz pewność, że zostały umyte w czystej, nieskażonej wodzie.

Bibliografia:

1. Dunn N., Okafor C. N., Travelers Diarrhea, StatPearls, 2021.
2. Centers for Disease Control and Prevention, Travelers’ Diarrhea, 2019.