Bigoreksja, czyli niezdrowe uzależnienie od treningów i walki o sylwetkę

Bigoreksja to zaburzenie określane jako dysmorfia mięśniowa i odnoszące się do zaburzonego obrazu własnego ciała. Osoba chora uważa, że nie jest odpowiednio umięśniona, dlatego podejmuje ciągłą aktywność fizyczną, mającą na celu poprawę swojego wyglądu. Rygorystyczna dieta i obsesja na punkcie mięśni prowadzą do napięcia emocjonalnego, lęku i wycofania społecznego. 

Czym jest bigoreksja? 

Bigoreksja to zaburzenie psychiczne związane z zaburzonym postrzeganiem własnego ciała. Osoba cierpiąca na bigoreksję uważa, że jej masa mięśniowa jest za mała, a tym samym nie akceptuje swojego wyglądu. Chory całą swoją uwagę poświęca ćwiczeniom fizycznym, chodzeniu na siłownię, aktywności spontanicznej, rygorystycznej diecie, pilnowaniu podaży białka oraz zażywaniu różnego rodzaju suplementów. Celem tych wszystkich działań jest zwiększenie swojej masy mięśniowej i doprowadzenie do momentu, w którym sylwetka będzie akceptowalna.

Bigoreksja jest czasami porównywana do anoreksji w tym kontekście, że postrzeganie swojego ciała jest całkowicie zaburzone. Oznacza to, że w obu przypadkach chore jednostki widzą swoją sylwetkę inną, niż jest w rzeczywistości, a jednocześnie dążą do własnego ideału, co przeradza się w obsesję. W efekcie niemożliwe jest osiągnięcie celu, bo istotą problemu jest zakrzywianie rzeczywistości przez pacjenta. 

Kto najczęściej cierpi na bigoreksję? 

Zgodnie ze statystykami, na bigoreksję cierpi około 10% osób trenujących regularnie. Uznaje się, że zdecydowanie częściej choroba ta dotyka mężczyzn (w przeciwieństwie do anoreksji, która dotyczy głównie kobiet). Oczywiście występują tutaj wyjątki, a więc bigoreksja może również odnosić się do pewnej części pań.

Przyczyny bigoreksji 

Do najważniejszych przyczyn bigoreksji można zakwalifikować: 

• niskie poczucie własnej wartości, 
• uzależnienie od ćwiczeń i treningów, 
• chęć dopasowania się do innych osób, na przykład tych z siłowni lub innych znajomych, 
• życie w świecie skoncentrowanym na idealnej sylwetce, kulcie ciała i treningów, 
• stawianie sobie wysokich wymagań w różnych dziedzinach życia, 
• odtrącenie ze strony rodziców lub rówieśników, szczególnie w okresie dzieciństwa, ale także i później.

W niektórych przypadkach nadmierna obsesja na punkcje rozbudowy masy mięśniowej i koncentracja na ćwiczeniach fizycznych ma być sposobem na poradzenie sobie z różnymi życiowymi trudnościami. Metoda ta jest zwykle uznawana za dobry sposób radzenia sobie z przeciwnościami losu (ang. coping) i tak jest w rzeczywistości, jednak tylko wtedy, gdy nie wiąże się z obsesją.  

Czasami mężczyźni z problemami natury seksualnej, obniżonym poziomem testosteronu i niespełniający potrzeb erotycznych swoich partnerek również mogą próbować osiągnąć swoje cele poprzez mordercze treningi – wtedy także wiąże się to ze wspomnianą wcześniej niską samooceną. 

Objawy bigoreksji i poszczególne etapy 

Bigoreksja jest chorobą podstępną, ponieważ zwykle rozpoczyna się bardzo niewinnie. Pierwsze symptomy tego zaburzenia odnoszą się do ogólnego niezadowolenia z własnego wyglądu, spadku samooceny. Później osoba chora zaczyna obsesyjnie kontrolować ilość spożywanych kalorii oraz czas i formę ćwiczeń. Wszystkie te działania mają doprowadzić do poprawy wyglądu, mimo że w wielu przypadkach mięśnie są już wyraźnie zarysowane lub zbudowane. 

Początkowo osoby chore nie zauważają żadnych niepokojących symptomów, jednak w pewnym momencie nadmierna ilość ćwiczeń prowadzi do różnych poważnych skutków. Pojawia się obniżone samopoczucie i zmęczenie, a do tego brakuje czasu na inne życiowe aktywności. Do ważnych objawów na tym etapie należą: 

• podporządkowanie treningom swojego dnia,  
• unikanie kontaktów społecznych, wycofanie, 
• koncentracja tylko na swoim wyglądzie, 
• unikanie publicznego pokazywania swojego ciała, 
• stosowanie różnego rodzaju sterydów, 
• zaburzenia depresyjne.

Bigoreksja może prowadzić do pojawienia się innego rodzaju chorób takich jak zaburzenia odżywiania i depresja. Dodatkowo problem ten czasami powoduje trudności z potencją i płodnością, a także nienaturalny (a nawet karykaturalny) wygląd sylwetki. Przetrenowanie zwiększa także poziom hormonów stresu w organizmie oraz zwiększa ryzyko kontuzji. 

Leczenie bigoreksji 

Podstawą leczenia bigoreksji jest psychoterapia indywidualna, na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym. Szczególne znaczenie ma jednak pojawienie się motywacji do leczenia ze strony osoby chorej. Oznacza to, że musi ona samodzielnie zacząć zauważać swój problem. Pacjent w trakcie terapii uczy się zmiany nastawienia wobec własnej sylwetki, a także ma za zadanie polepszyć swoją samoocenę i relacje z bliskimi ludźmi.

Bibliografia:

1. Kluczyńska U., Bigoreksja, czyli kłopoty mężczyzn z ciałem, Ars Educandi 2014, 11: 97-108. 
2. Maciejewska T., Trzciński P., Zachowania ryzykowne podejmowane przez mężczyzn zagrożonych bigoreksją, Rocznik Lubuski 2014, 40: 145-155. 
3. Papież J., Bigoreksja jako zagrożenie męskiej tożsamości, Ars Educandi 2014, 11: 109-116. 
4. Wilczek W., Kolarzyk E., Kwiatkowski J., Dysmorfia mięśniowa (bigoreksja)–czy rzeczywiście stanowi realne zagrożenie dla młodych mężczyzn, Hygeia Public Health 2013, 48: 537-544.