Biofeedback – co to jest, rodzaje, przeciwwskazania, cena

Biofeedback to innowacyjna metoda terapeutyczna, która wpływa na wiele rozmaitych dolegliwości. Zakłada ona, że człowiek świadomie może wpływać na stan własnego ciała i jego procesy fizjologiczne. W tym celu wykorzystuje się efekt sprzężenia zwrotnego. Biofeedback może być stosowany zarówno u osób zdrowych, jak i pacjentów z różnymi zaburzeniami.

Biofeedback – co to jest?

Na czym polega biofeedback? Ogólnie rzecz biorąc, jego działanie opiera się na tym, że odpowiednie urządzenie bada stan organizmu, a następnie przekazuje pacjentowi na jego temat informację zwrotną, czyli tzw. feedback. Informacja ta dostarczana jest w oryginalnej formie, np. w postaci animacji lub dźwięku. To pozwala pacjentowi świadomie kontrolować różne funkcje organizmu. W zależności od typu biofeedbacku, może być to m.in. aktywność mózgu, napięcie mięśni czy też temperatura ciała.

Biofeedback pomaga w leczeniu wielu chorób, w tym takich, jak:

• depresja,
• nadciśnienie,
• ADHD,
• zespół jelita drażliwego,
• trądzik,
• astma,
• nadmierna potliwość,
• migrena,
• stany lękowe,
• epilepsja,
• zespół stresu pourazowego.

Pomaga on w łagodzeniu objawów menopauzy oraz w zwalczaniu nałogów. Okazuje się przydatny w rehabilitacji po uszkodzeniu określonych obszarów mózgu.

Biofeedback – rodzaje

Poniżej opisujemy najpopularniejsze typy biofeedbacku.

EEG Biofeedback

Co to jest biofeedback EEG? Jest to tzw. neurobiofeedback, czyli nieinwazyjna i bezbolesna metoda wykorzystująca plastyczność mózgu. Jej głównym celem jest usprawnianie jego działania poprzez wzmacnianie częstotliwości fal mózgowych. Metoda ta wychodzi z założenia, że mózg podczas różnych aktywności wysyła fale o określonej częstotliwości. Inne są zatem one podczas snu, odpoczynku, stresu, a jeszcze inne – w stanie twórczej inspiracji. Podłączenie odpowiedniego urządzenia pozwala analizować pracę mózgu tu i teraz. Zapis fal mózgowych może być następnie przetwarzany przez program do neurofeedbacku. Jako że aktywność bioelektryczna mózgu odzwierciedla aktualny jego stan psychofizjologiczny, zgodnie z tą metodą można modyfikować swoje fale mózgowe oraz je kontrolować. To pozwala z kolei poprawić funkcjonowanie mózgu.

Biofeedback EEG to typ biofeedbacku, który pozwala analizować fale mózgowe, rejestrowane przy pomocy EEG. Rodzaje fal mózgowych wskazują na stan ośrodkowego układu nerwowego. Widoczne są one zarówno na monitorze pacjenta, jak i terapeuty. Pacjent widzi je np. w formie animacji lub gry komputerowej. Przykładowo, mogą być one przedstawione pod postacią  w gry, w której należy kierować samochodem, korzystając przy tym z własnych myśli, woli, fal mózgowych. Wygrywa się wtedy, gdy uda się zwiększyć aktywność mózgu do określonej częstotliwości. Przegrywa się z kolei w momencie, gdy pojawią się niepożądane fale. Biofeedback tego typu wykorzystuje się w przypadku depresji, ADHD, stanów lękowych, zaburzeń koncentracji. Poddawani mu są również pacjenci po poważnych urazach czaszkowo-mózgowych.

Terapia biofeedback pomaga:

• podejmować decyzje,
• uczyć się i koncentrować,
• zwiększać szybkość zapamiętywania,
• uodparniać się na stres,
• zmniejszać tremę
• osiągać stan relaksu,
• uczyć wiary w siebie,
• poprawić samoocenę,
• ochronić przed wypaleniem zawodowym,
• panować nad emocjami,
• zmniejszać ilość popełnianych błędów.

Pomaga ona również w motoryce, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz skracaniu czasu reakcji.

EMG Biofeedback

EMG Biofeedback to typ biofeedbacku, w którym wykorzystuje się elektromiografię (EMG). To neurologiczna metoda badania mięśni i nerwów. Dzięki niej pacjent może uzyskać dane na temat zwiększonego napięcia pewnych grup mięśniowych, co z kolei wskazuje często na wysoki poziom stresu. Zazwyczaj metoda ta wykorzystywana jest w ramach rehabilitacji oraz w leczeniu zaburzeń lękowych. Do jej przeprowadzenia wykorzystuje się aparaturę do rejestracji elektromiogramu oraz oprogramowanie do analizy i wizualizacji odpowiednich sygnałów. Warto dodać, że ten typ biofeedbacku pozwala uświadomić pacjentowi, iż ma on pewną kontrolę nad aktywnością mięśni, nawet w przypadku paraliżu.

HRV Biofeedback

HRV Biofeedback to biofeedback rytmu serca. W tym przypadku pacjent pracuje ze wskaźnikiem tętna, czyli pletyzmografem. Urządzenie to odpowiada ze mierzenie krwi w palcu za pośrednictwem podczerwieni. Zebrane informacje przekazywane są w aplikacji, która pokazuje np. rytm pracy serca. Kolejny czujnik zbiera dane na temat naszego oddechu – wystarczy specjalną taśmę umieścić na wysokości przepony. Dzięki obu czujnikom można określić zmienność serca i z nią pracować. Podobnie jak w poprzednich przypadkach, informacje są wyświetlane na ekranie w postaci wykresów, liczb lub animacji.

GSR Biofeedback

W tym przypadku mierzy się aktywność współczulnego układu nerwowego oraz elektryczne przewodnictwo skóry. GRS Biofeedback najczęściej wykorzystuje się u pacjentów z nadmierną potliwością lub niewielkim nadciśnieniem tętniczym. Metoda ta wykorzystywana jest również w wykrywaczach kłamstw, gdzie informacja z opuszków palców, do których przyczepione są elektrody, przedstawiana jest graficznie, a następnie – odpowiednio interpretowana.

Biofeedback oddechowy

Ten rodzaj biofeedbacku umożliwia wizualne zaprezentowanie czynności oddechowej. Zazwyczaj stosuje się go u osób z epilepsją, schorzeniami układu oddechowego oraz krążenia. Metoda ta uwzględnia, że nieprawidłowy oddech może być efektem bólu, stresu czy nawet strachu.

Biofeedback temperaturowy

Biofeedback temperaturowy pomaga sprawdzić zależność między temperaturą skóry a stanem psychicznym pacjenta. Im wyższa temperatura, tym lepsze ukrwienie kończyn, a tym samym, tym większe odprężenie. Podczas sesji celem jest osiągnięcie wyższej temperatury ciała od tej wyjściowej. Ten rodzaj biofeedbacku wykorzystuje się do treningu relaksu, ale też w leczeniu niedokrwienia kończyn, astmy czy choroby reumatycznej.

Terapia biofeedback dla dorosłych

Metodę biofeedback poleca się dorosłym m.in. w celu poprawy koncentracji – poddane terapii osoby często mogą się dłużej skupić na określonych zadaniach. Dzięki niej mogą się oni również łatwiej wyciszyć, zwiększyć swoją odporność na stres oraz powrócić do stanu równowagi psychicznej. Co więcej, okazuje się również, że biofeedback zwiększa możliwości intelektualne.

Czy warto zdecydować się na biofeedback? Tak, zwłaszcza jeśli zmagasz się z takimi problemami, jak:

• zaburzenia snu,
• duża podatność na stres,
• problemy z pamięcią,
• problemy z planowaniem,
• problemy z koncentracją,
• migreny,
• zaburzenia lękowe.

Warto zdecydować się na biofeedback również przed ważnym egzaminem lub tez maturą.

Biofeedback dla dzieci

Metoda biofeedback sprawdza się doskonale – niezależnie od wieku, a więc także u dzieci. Tego typu terapia najczęściej wykorzystywana jest u osób z chorobami o podłożu neurologicznym lub psychologicznym. Jeśli chodzi o biofeedback dla dzieci, główne wskazania to:

• problemy w szkole,
• problemy z koncentracją,
• zaburzenia pamięci,
• nadpobudliwość psychoruchowa (ADHD),
• wady wymowy,
• dysleksja,
• dysortografia,
• autyzm,
• upośledzenie umysłowe.

Biofeedback – przeciwwskazania

Biofeedback to bezpieczna metoda i zwykle nie ma przeciwwskazań do jej zastosowania. Zaleca się jednak, aby nie wykonywać ćwiczeń:

• podczas przeziębienia z gorączką oraz silnym katarem,
• pod wpływem narkotyków lub alkoholu.

Biofeedback – skutki uboczne

Badania wykazały, że biofeedback nie wywołuje żadnych skutków ubocznych.

Biofeedback – cena

Ile kosztuje terapia biofeedback? Szukając informacji na temat cen biofeedbacku EEG i innych jego rodzajów, natkniesz się zarówno na ceny pojedynczych zabiegów, jak i całej serii (obejmującej np. 10 lub 20 zabiegów). Obecnie wyglądają one mniej więcej tak:

• EEG Biofeedback – 60-100 zł za sesję,
• EMG Biofeedback – 60-200 zł za sesję,
• HRV Biofeedback – 100-150 zł za sesję,
• GSR Biofeedback – 50-150 zł za sesję,
• Biofeedback oddechowy – 50-150 zł za sesję,
• Biofeedback temperaturowy – 50-150 zł za sesję,

Ceny te dotyczą najczęściej sesji trwających 45 lub 60 minut. W przypadku karnetów ceny za jeden zabieg zwykle są trochę niższe.

Ile sesji biofeedbacku trzeba odbyć?

Ile sesji biofeedbacku trzeba odbyć, aby wyeliminować swój problem? To już zależy od typu schorzenia lub innej dolegliwości. Mówi się, że:

• 10 spotkań to optymalna ilość dla osób mających problemy z koncentracją lub stresem,
• 20 spotkań wystarczy osobom, które chcą usprawnić funkcje poznawcze lub poprawić jakość snu,
• 30-60 spotkań przyda się pacjentom z ADHD, zespołem Aspergera, autyzmem, dysleksją, zaburzeniami osobowości,
• powyżej 60 spotkań to odpowiednia ilość dla osób z bardzo trudnymi problemami, takimi jak np.: upośledzenie umysłowe, porażenie mózgowe, epilepsja, zespół Touretta, afazja.

Sesje biofeedbacku powinny odbywać się przynajmniej raz w tygodniu.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553075/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2939454/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4411437/