Blizny po ospie – jak zapobiegać, leczyć i pozbyć się szpecących blizn po ospie?

Zachorowalność w Polsce na ospę wietrzną ciągle jest duża i to pomimo dostępności szczepień. Każdego roku choruje ponad 50 000 osób (głównie dzieci poniżej 15. roku życia). Typowym objawem tej choroby jest wysypka w postaci plamek, pęcherzyków lub grudek wypełnionych mętnym płynem. Świąd towarzyszący skórnym zmianom doprowadza do ich rozdrapywania, w efekcie czego mogą powstać trwałe blizny i przebarwienia. Ich usunięcie nie jest łatwe.

Jak powstają blizny po ospie? 

Ospa wietrzna wywoływana jest przez wirusa DNA z rodziny Herpes. Nigdy nie można mówić o pełnym wyleczeniu, ponieważ wirusy pozostają w ciele w stanie uśpienia i mogą się reaktywować w przyszłości pod postacią półpaśca. 

Wirusy te bardzo łatwo przenoszą się z organizmu na organizm drogą kropelkową, ale również przez kontakt z płynem wypełniającym grudki pokrywające ciało w czasie choroby. Ospą wietrzną można się zarazić już na dwa dni przed wystąpieniem objawów skórnych i przez cały okres, gdy pęcherzyki wypełnione są płynem (aż do momentu ich zaschnięcia). 

Wysypka pojawia się w pierwszej fazie choroby na skórze głowy, by następnie obejmować kolejne partie ciała. Jej pojawienie się wywołuje świąd. Bardzo ciężko jest kontrolować odruch drapania. W efekcie narusza się strukturę grudek, pęcherzyków i krostek, a kontakt ze znajdującymi się w ich otoczeniu bakteriami sprawia, że rozwijają się zakażenia.

Rozdrapane wypryski goją się znacznie wolniej i nieprawidłowo, powstają głębokie blizny (a niekiedy i przebarwienia). Zmiany nie spłycają się wraz z czasem, co w przypadku powstania defektów na twarzy ma duże znacznie dla jej estetycznego wyglądu i tym samym samopoczucia osoby z bliznami po ospie. 

Czy można zapobiec powstawaniu blizn po ospie? 

Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie ospy wietrznej jest szczepienie profilaktyczne. W Polsce wykorzystywane są dwa zarejestrowane preparaty: Varilrix oraz Priorix-Tetra, zawierające żywe, lecz osłabione wirusy. Przyjęcie dwóch dawek szczepionki zapewnia ochronę na poziomie ponad 90%. 

Leczenie choroby ma charakter objawowy. Aby zminimalizować świąd skóry wynikający z pojawiającej się wysypki wielopostaciowej konieczne jest zachowanie właściwej higieny skóry. Nie należy stosować pielęgnacyjnych maści ani kremów czy zasypek, które mogłyby negatywie wpłynąć na proces zasychania pęcherzyków, grudek i krostek. Jedynym wyjątkiem są preparaty przeznaczone do miejscowego stosowania na wypryski w przebiegu ospy wietrznej. Mogą mieć postać pianki, pasty albo płynu. Działają one znieczulająco i przeciwświądowo, co sprawia, że potrzeba drapania jest mniej intensywna. Stosowanie tych preparatów jest szczególnie korzystne nocą, kiedy kontrolowanie odruchu drapania jest niemożliwe. Warto także zakładać rękawiczki przed pójściem spać, aby zapobiec mimowolnemu uszkadzaniu powierzchni wyprysków przez paznokcie. Z podobnych względów warto skrócić i spiłować płytkę paznokciową do długości, która nie będzie pozwalała na rozdrapywanie wyprysków. 

Wysypka towarzyszącą ospie wietrznej w zależności od przebiegu choroby może utrzymywać się zaledwie kilka albo nawet kilkanaście dni. To właśnie w ciężkim przebiegu ospy wietrznej najczęściej pozostają na ciele głębokie blizny. Im więcej powstanie na ciele wyprysków i im intensywniej są one rozdrapywane, tym większe prawdopodobieństwo, że pozostawią po sobie trwały ślad. 

Jak pozbyć się blizn po ospie? 

Blizny po ospie wietrznej przypominać mogą niekiedy zmiany pozostawione po trądziku (tzw. blizny ice peak). Mają brzeg wyraźnie odcinający się na tle niezmienionej tkanki i są głębokie, ale nie tak bardzo, jak zmiany potrądzikowe. 

Jeśli po ospie wietrznej pojawią się na skórze blizny, warto skonsultować powstałe zmiany z dermatologiem. To on zaleci najlepsze możliwe metody ich likwidacji. Jeśli nie są one zbyt głębokie i rozległe wystarczające może okazać się stosowanie maści lub kremu na blizny po ospie. Warte uwagi są plastry i maści silikonowe na blizny. Zabezpieczają one tkankę przed utratą wody i chronią przed zakłóceniem procesu bliznowacenia, aby nie powstały bliznowce, czyli przerośnięte blizny wyraźnie odcinające się na tle niezmienionej tkanki. 

Usuwanie blizn po ospie przy pomocy kremów, maści czy plastrów ma zastosowanie przede wszystkim do świeżych zmian. Jeśli defekty są utrwalone albo bardzo głębokie i rozlegle, wówczas skutecznym sposobem ich likwidacji mogą być zabiegi dermatologiczne i medycyny estetycznej. 

Możesz zdecydować się na: 

• mikrodermabrazję, 
• dermabrazję, 
• laserowe usuwanie blizn, 
• mezoterapię igłową, 
• zabiegi złuszczające (np. peeling chemiczny z użyciem kwasu trójchlorooctowego), 
• chirurgiczne wycięcie blizn przy pomocy sztanc; 
• masaż sondą ultradźwiękową. 

O wyborze metody likwidacji blizn po ospie wietrznej powinien decydować lekarz, kierując się wyglądem zmian i kondycją zdrowotną pacjenta. 

Źródła: 

1. B. Siewert, J. Wysocki, Ospa wietrzna i półpasiec – obraz kliniczny i możliwości profilaktyki, „Lekarz POZ” 2018, nr 6, s. 477–482. 
2. E. Talarek, Obowiązkowe i zalecane szczepienia dzieci – Program Szczepień Ochronnych na 2021 r., „Lekarz POZ” 2020, nr 6, s. 304–309. 
3. M. Bagłaj, M. Bagłaj, Blizny jako problem kliniczny w praktyce dermatologa estetycznego, „Dermatologia Estetyczna” 2014, vol. 16, nr 2, s. 80–85.