Bóle wzrostowe, czyli częsty objaw okresu intensywnego wzrostu

Bóle wzrostowe zazwyczaj nie powinny być powodem do niepokoju, o ile nie towarzyszą im pewne objawy. Zwykle dokuczają dzieciom w nocy lub późnym popołudniem. Są to dolegliwości nawracające, ale nie da się przewidzieć, kiedy się pojawią następnym razem. Co jeszcze warto wiedzieć na ich temat? Czym właściwie są i co na nie pomaga? 

Czym są bóle wzrostowe? 

Bóle wzrostowe pojawiają się u dzieci w okresie intensywnego wzrostu, a więc zwykle między 3. a 12. rokiem życia. Określane są często one jako palące, kłujące lub pulsujące i zazwyczaj utrzymują się przez kilkanaście minut (czasem do dziesięciu do trzydziestu minut, a w niektórych przypadkach nawet kilka godzin).  

Najczęściej obejmują one łydki, golenie, obszary za udami oraz miejsca za kolanami. Warto dodać, że czasem odczuwalne są także bóle wzrostowe w stopach. Jak często występują takie dolegliwości? Według niektórych badań dotyczą one 25. proc. dzieci, w innych natomiast aż 40 proc. 

Bóle wzrostowe – objawy pojawiają się w różnym wieku 

Bóle wzrostowe u dzieci dają o sobie znać w postaci bólów kończyn dolnych. Pojawiają się obustronnie. Odczuwane są często po różnych, intensywnych aktywnościach, a także wieczorem i późnym popołudniem. Bywają na tyle silne, że przerywają sen, a dziecko zaczyna płakać. Na szczęście mijają po zastosowaniu środków przeciwbólowych.  

Jak często się pojawiają? Jak się okazuje, od 6. do 24. razy w miesiącu. Bóle wzrostowe u 4-latka, 3-latka itd. obserwuje się zwykle co kilka dni, ale zdarza się także, że występują raz na parę miesięcy. Ciekawostką jest to, że czasem bóle wzrostowe diagnozuje się u 2-latków czy 16-latków. Zawsze powinny one jednak ustąpić przed ukończeniem 18. roku życia.

Przyczyny bólów wzrostowych u dzieci 

Nie zidentyfikowano dokładnej przyczyny bólów wzrostowych. Wiadomo jedynie, że często występują one u członków tej samej rodziny, a więc mogą być dziedziczne. Według jednej z teorii, są one efektem przeforsowania mięśni, do którego dochodzi podczas aktywności fizycznych. Inna mówi natomiast, że chodzi o niedobór witaminy D3. Kolejną możliwą przyczyną jest niższy próg bólu u dziecka. 

Część naukowców twierdzi, że jest jeszcze inaczej. Ich zdaniem chodzi o płytki wzrostowe zlokalizowane przy końcach kości, do których ściśnięcia dochodzi podczas biegania lub chodzenia, a to z kolei sprawia, że spowolniony zostaje proces wzrostu. Kiedy dziecko śpi, płytki nie ulegają uciskowi i wtedy mogą bezproblemowo się rozwijać. Wzrost kości następuje wówczas szybciej, co z kolei może prowadzić do pojawienia się bólu. Ciekawostką jest również to, że bóle wzrostowe występują przede wszystkim u tych dzieci, które otrzymały mniej punktów w skali Apgar. 

Co na bóle wzrostowe u dzieci sprawdzi się najlepiej? 

Jak pomóc dzieciom w przypadku bólów wzrostowych? Jeśli dolegliwości są bardzo dotkliwe, możesz podać leki z ibuprofenem lub paracetamolem. Badania dowiodły, że pomaga na nie również suplementacja witaminą D (znajdziesz ją również w mleku i rybach). Dobrym rozwiązaniem będzie maść na bóle wzrostowe u dzieci. Innym sposobem, który warto wypróbować, jest masaż nóg – powinien być długi oraz prowadzony w subtelny sposób. Często sprawdzają się też ciepłe okłady oraz ćwiczenia rozciągające. 

Na wszelki wypadek warto o bólach wzrostowych porozmawiać z lekarzem, który najpewniej zleci badania wykluczające inne przyczyny omawianych przez nas dolegliwości. Jest to o tyle istotne, że ból nóg jest też objawem poważnych chorób, np. białaczki. Najłatwiej sprawdzić, czy chodzi o bóle wzrostowe, sprawdzając stężenie fosfatazy zasadowej w surowicy krwi. Jeśli to one są przyczyną, wynik będzie wynosił ponad 110 jednostek umownych, plasując się na nieco podwyższonym poziomie. 

Jakie objawy towarzyszące bólom wzrostowym powinny cię zaniepokoić? 

Z pewnością nie wolno ignorować bólu kończyn, zwłaszcza jeżeli wraz z nim pojawiają się takie symptomy jak: 

• wybroczyny, 
• opuchlizna, 
• zaczerwienienie, 
• sztywność, 
• gorączka, 
• obniżenie łaknienia, 
• nieustępowanie bólu po podaniu leku, 
• spadek masy ciała, 
• nadmierna potliwość w nocy, 
• utykanie, 
• nasilanie bólu podczas masażu. 

Inne choroby, które mogą doprowadzić do bólów kończyn, to np.: 

• złuszczenie głowy kości udowej, 
• choroba reumatyczna, 
• choroba Perthesa,
• przemijające odczynowe zapalenie maziówki. 

Zaniepokoić cię powinny bóle asymetryczne, które pojawiają się zawsze na tym samym obszarze. A czy istnieją bóle wzrostowe pleców u nastolatków? Jak się okazuje, nie. Jeżeli dziecko często odczuwa dolegliwości bólowe w tej partii ciała, również może to być niepokojący symptom. Nie istnieje też coś takiego, jak bóle wzrostowe w jednej nodze – te zawsze pojawiają się w obu. Wszystkie te dolegliwości mogą być symptomami innych schorzeń. 

Bibliografia: 

1. Goodyear-Smith F., Arroll B., Growing pains, The BMJ 2006, 333(7566), s. 456-457. 
2. Lehman P. J., Carl R. L., Growing Pains, Sports Health 2017, 9(2), s. 132-138. 
3. Pavone V., Vescio A., Valenti F., Sapienza M., Sessa G., Testa G., Growing pains: What do we know about etiology? A systematic review, World Journal of Orthopedics, 2019, 18, 10(4): 192-205.