Nieprzespana noc a zdrowie

Prawie każdemu zdarza się zarwana noc. Kiedy jest to jedna noc, dość szybko się regenerujemy. Jeżeli jednak niespanie zdarza nam się regularnie, robi się bardzo niezdrowo.

Naukowcy z uniwersytetu w szwedzkiej Uppsali oraz Karolinska Institutet przeprowadzili badania, w których sprawdzali, jak jedna nieprzespana noc wpływa na mózg oraz ekspresję genów związanych z cyklem dobowym. W tym celu zrekrutowali 15 zdrowych mężczyzn, którzy dwukrotnie odwiedzili laboratorium badania snu. Za każdym razem spędzili w nim dwie doby. Podczas pierwszej nocy spali przez osiem godzin. Drugiej nocy nie spali w ogóle. Przy czym na nogach utrzymywano ich bez używek, a nawet kawy. Głównie grali, oglądali filmy i rozmawiali.

Po każdej nocy spędzonej w laboratorium poddawano ich dokładnym badaniom, między innymi pobierano krew oraz próbki tkanek. Najciekawsze zdaniem naukowców było to, że jak się okazało, już jedna nieprzespana noc wywołuje zmiany w organizmie na poziomie ekspresji genów – tych, które odpowiadają za działanie naszego cyklu dobowego. Jak dotąd nie wiadomo z całą pewnością, jakie zmiany za tym idą, ale są liczne przesłanki, które wskazują, że nie są one dobre.

Wśród nich na przykład to, że taka nieprzespana noc zaburza równowagę neuroprzekaźników, głównie dopaminy, w mózgu. Ponadto już po jednej nieprzespanej nocy da się zauważyć zmiany w substancji białej, która go wypełnia. Zaczynają się w nim zbierać także toksyny, które normalnie są „filtrowane” w czasie snu – noc, a dokładnie faza REM snu, jest bowiem czasem, w którym organizm sprząta i naprawia to, co w mózgu zostało uszkodzone lub zaśmiecone w ciągu dnia. Jest to najprawdopodobniej powód – to badania prowadzone na myszach – dla którego wystarczy bardzo krótki czas bez snu, by zacząć obserwować trwałe zmiany polegające na obumieraniu i spadku aktywności neuronów.

Zmiany nie ograniczają się do mózgu. Brak snu wpływa także na naszą florę bakteryjną oraz to, jak reagujemy na insulinę. Jest to – można usłyszeć – jeden z powodów, dla których zaburzenia snu i bezsenność tak często idą w parze z cukrzycą i otyłością. Efekt jest tym większy, że zmiany poziomu dopaminy zwiększają łaknienie oraz ograniczają zdolność do oparcia się pokusom. Także spożywczym. Jednocześnie się objadamy i organizm zdecydowanie gorzej sobie z tym radzi.

Wszystko brzmi jednak gorzej, niż jest z tym w rzeczywistości. O ile oczywiście nie przesadzamy. Sprawa ma się bowiem tak, że o ile do tego, by raz na jakiś czas zarwać noc, nasz organizm jest przygotowany i szybko się regeneruje, o tyle kiedy robimy to zbyt często, możemy doprowadzić do problemów ze zdrowiem. Także poważnych. Już tydzień niedosypiania wystarczy, by zaczął się zmieniać nasz metabolizm i wzrósł poziom złego cholesterolu. A chroniczne niedosypianie wiąże się z występowaniem otyłości oraz cukrzycy. Dlatego kiedy na ogół śpimy tyle, ile trzeba, można sobie pozwolić na całonocny bal lub pracę. Kiedy regularnie nie dosypiamy – trzeba uważać.