Ból brzucha, wzdęcia, biegunki? To może być endometrioza i jej objawy jelitowe 

Ból brzucha, wzdęcia, biegunki czy zaparcia kojarzą się z problemami trawiennymi, ale czasem ich przyczyną jest endometrioza. Objawy jelitowe pojawiają się, gdy ogniska choroby rozprzestrzeniają się na układ pokarmowy. Przypominają zespół jelita drażliwego czy schorzenia zapalne. Jak rozpoznać jelitowe objawy endometriozy i kiedy zgłosić się do lekarza? Sprawdź, jak wygląda diagnostyka i leczenie. 

Endometrioza a jelita. Dlaczego choroba atakuje układ pokarmowy? 

Endometrioza kojarzy się przede wszystkim z problemami ginekologicznymi, ale jej ogniska mogą rozwijać się także poza narządem rodnym. Jednym z częściej zajmowanych obszarów są jelita, zwłaszcza odbytnica i esica. Oto jak endometrioza przenika do układu pokarmowego: 

• bezpośrednie naciekanie – zmiany endometrialne rozrastają się z macicy na pobliskie narządy, m.in. ścianę jelit, 
• przeniesienie komórek drogą krwi lub limfy – komórki endometrium mogą osadzać się w różnych miejscach organizmu, 
• wpływ stanów zapalnych – przewlekły stan zapalny towarzyszący endometriozie sprzyja powstawaniu zrostów i nacieków na jelitach. 

Objawy jelitowe endometriozy. Jak je rozpoznać? 

Objawy endometriozy często przypominają inne choroby układu pokarmowego, przez co wiele kobiet przez lata otrzymuje błędne diagnozy, takie jak zespół jelita drażliwego (IBS), nietolerancje pokarmowe czy choroby zapalne jelit. Najczęstsze objawy jelitowej postaci endometriozy obejmują: 

• ból brzucha – zwykle pojawia się cyklicznie, nasila się przed miesiączką i przypomina skurcze jelitowe, 
• wzdęcia i uczucie pełności – nawet po niewielkich posiłkach brzuch staje się twardy i napięty, 
• zmiana rytmu wypróżnień – występują zarówno biegunki, jak i przewlekłe zaparcia, 
• bolesne oddawanie stolca – jeśli endometrioza nacieka na ścianę jelita, może powodować ból przy defekacji, a nawet krwawienia z odbytu, 
• mdłości i uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej – przypominające niestrawność. 

Objawy nasilają się w drugiej połowie cyklu, przed okresem, a potem częściowo ustępują. Ten cykliczny charakter dolegliwości jest kluczową wskazówką diagnostyczną. 

Endometrioza jelitowa a inne choroby układu pokarmowego. Jak je od siebie odróżnić? 

Objawy endometriozy jelitowej często przypominają inne choroby przewodu pokarmowego, co opóźnia diagnozę. Wiele kobiet przez lata otrzymuje błędne rozpoznania, jak zespół jelita drażliwego (IBS), choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna) czy nietolerancje pokarmowe. 

Jak odróżnić endometriozę jelitową od innych schorzeń? Tabela 

Jak leczyć objawy jelitowe endometriozy? 

Leczenie endometriozy jelitowej zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów. W niektórych przypadkach wystarczają metody farmakologiczne, ale gdy zmiany naciekają głębiej w ścianę jelita, konieczna bywa interwencja chirurgiczna. 

Terapia hormonalna w leczeniu endometriozy jelitowej 

Leki hormonalne stosuje się w celu zahamowania aktywności endometrium ektopowego i złagodzenia objawów. Najczęściej używane są: 

• progestageny – hamują wzrost zmian endometrialnych, zmniejszają ból i krwawienia, 
• doustna antykoncepcja dwuskładnikowa – stosowana w sposób ciągły może ograniczać rozwój zmian, 
• agoniści GnRH – silnie hamują produkcję estrogenów, ale ich długotrwałe stosowanie może powodować skutki uboczne (np. utratę gęstości kości). 

Terapia hormonalna nie usuwa zmian endometrialnych, ale może spowolnić ich rozwój i ograniczyć objawy. 

Jaka dieta w endometriozie jelitowej? 

Zmiany w sposobie odżywiania mogą pomóc w złagodzeniu objawów. Wskazane są: 

• dieta przeciwzapalna – bogata w warzywa, zdrowe tłuszcze i produkty o niskim indeksie glikemicznym, 
• unikanie produktów nasilających objawy – np. nabiału, glutenu, alkoholu i wysoko przetworzonych pokarmów, 
• błonnik w umiarkowanych ilościach – nadmiar nasila wzdęcia i ból, dlatego warto znaleźć indywidualną tolerancję. 

Operacyjne usunięcie zmian z jelit 

Jeśli zmiany są rozległe i powodują silne objawy, konieczne może być usunięcie fragmentu jelita zajętego przez endometriozę. W zależności od stopnia zaawansowania wykonuje się: 

• laparoskopowe usunięcie powierzchownych ognisk endometriozy – w łagodniejszych przypadkach, 
• resekcję odcinka jelita – w zaawansowanych zmianach, gdy naciek obejmuje całą grubość ściany jelita. 

Szybka diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacznie poprawić komfort życia pacjentek z endometriozą jelitową. 

O ekspercie:

Dr Jan Olek – ordynator Kliniki Ginekologii i Położnictwa oraz kierownik Centrum Endometriozy w Dillingen an der Donau w Bawarii, współzałożyciel Kliniki Miracolo w Warszawie.

Bibliografia: 

1. Chapron C., Marcellin L., Borghese B., Santulli P., Rethinking mechanisms, diagnosis and management of endometriosis, Nature reviews Endocrinology 2019, 15(11):666-682.  
2. Guadagno A., Grillo F., Vellone V. G., Ferrero S., Intestinal Endometriosis: Mimicker of Inflammatory Bowel Disease?, Digestion 2015, 92(1):14-21. 
3. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/endometriosis [dostęp 16.02.2025]. 
4. Krzemiński S., Intestinal endometriosis – a case report, Polski Merkuriusz Lekarski 2017, 42(249):121-124. 
5. Voltolini Vehlo R., Werner F., Meschner S., Endo Belly: What Is It and Why Does It Happen? – A Narrative Review, Journal of Clinical Medicine 2023, 12(22):7176.