Ból sutków – kiedy występuje i jakie są jego przyczyny?

Ból sutków może pojawiać się na skutek związanych z wydzielaniem hormonów, prawidłowych reakcji zachodzących w organizmie po owulacji lub w czasie ciąży. Czasami przyczyna bolesności sutków leży jednak w obecności patologicznych zmian. Z tego artykułu dowiesz się, kiedy ból sutków może wystąpić oraz jakie są jego najczęstsze przyczyny.

Ból sutków jest przypadłością o dużej powszechności, szczególnie wśród kobiet, choć zdarza się także, że pojawia się u mężczyzn. Badania epidemiologiczne wskazują na to, że nawet do 70 proc. kobiet w społeczeństwach zachodnich doświadcza go na którymś etapie swojego życia. Na podstawie sondażu przeprowadzonego na prawie 1700 respondentkach, wysnuto wniosek, że ból piersi częściej występuje:

• u osób starszych,
• u kobiet z większymi piersiami,
• u pań mniej aktywnych fizycznie.

U około 1/3 kobiet, które zgłosiły, że odczuwają ten rodzaj bólu, miał on wpływ na problemy ze snem. Choć ból piersi i sutków może wynikać z fizjologicznych procesów zachodzących w organizmie i po pewnym czasie przechodzić bez żadnej interwencji, ocenia się, że w około 15 proc. przypadków wymaga podjęcia leczenia. W poniższym artykule przedstawimy możliwe przyczyny występowania bólu sutków.

Przykre dolegliwości związane ze zbliżającą się miesiączką pomoże ci zredukować Wimin SOS PMS. Kupisz go w sklepie Hello Zdrowie!

Cykl menstruacyjny a ból sutków

Fluktuacje zachodzące w czasie cyklu miesiączkowego mogą stanowić jeden z powodów występującego okresowo bólu sutków. Wzrost wydzielania określonych hormonów na przestrzeni cyklu może skutkować pobudzeniem podziałów prawidłowej tkanki gruczołowej lub stymulacją elementów przewodowych w piersiach – rezultatem zachodzenia tych procesów może być odczuwanie bólu. Związany z menstruacją dyskomfort występuje zwykle jednocześnie w obu piersiach. Na którym etapie cyklu można się go spodziewać? Najczęściej pojawia się po owulacji – w późnej fazie lutealnej, w tygodniu poprzedzającym okres. Ból piersi i sutków wynikający ze zmian hormonalnych w przebiegu cyklu menstruacyjnego zanika zazwyczaj wraz z początkiem miesiączki i nie jest powodem do niepokoju.

Stężenie wydzielanych hormonów powoduje także, że ból piersi może być objawem występującym na wczesnym etapie ciąży, piersi mogą ulegać wtedy także powiększeniu. Czasami kobiety doświadczają także uczucia mrowienia w tym obszarze ciała.

Ból sutków w czasie karmienia piersią

Odczuwanie nieznacznego bólu sutków na początku sesji karmienia piersią jest uznawane za normalne. Jeśli znaczny dyskomfort trwa przez cały czas trwania karmienia, zwykle wymaga to ustalenia i wyeliminowania jego przyczyny. Wśród powodów obecności bólu sutków w czasie laktacji wymienia się m.in. występowanie na nich pęknięć, pęcherzów lub siniaków. Te objawy mogą pojawić się, gdy dziecko nieprawidłowo chwyta pierś, co często wynika z zastosowanej techniki przystawiania. W niektórych przypadkach przyczyna leży w zaburzeniach anatomicznych, czego przykładem jest schorzenie nazywane ankyloglosją, polegające na występowaniu u dziecka zbyt krótkiego wędzidełka języka. Stan ten może utrudniać karmienie piersią, a w przyszłości stanowić przyczynę wad zgryzu i zaburzeń wymowy, dlatego dąży się do wyeliminowania przyczyny na wczesnym etapie życia poprzez wykonanie chirurgicznego zabiegu podcięcia wędzidełka.

Występujący w czasie laktacji ból piersi w niektórych przypadkach może wynikać z powstania stanu zapalnego sutków (łac. mastitis), które objawia się nabrzmieniem i zaczerwienieniem sutków, z towarzyszącą gorączką i złym samopoczuciem. Najczęściej symptomy zgłaszane są przez kobiety w czasie pierwszych 3 miesięcy laktacji. Za podstawową przyczynę zapalenia sutków uznaje się zbyt słaby drenaż mleka, który może wynikać m.in. z:

• uszkodzenia sutka powodującego obrzęk i ucisk na przewody mleczne,
• nadmiernej produkcji mleka,
• zbyt rzadkich sesji karmienia.

Jeśli stan ten utrzymuje się przez 12-24 h, może dojść do infekcji bakteriami obecnymi w mleku. Skutkiem zakażenia jest zapalenie i pojawienie się jego objawów wspomnianych powyżej. Szacuje się, że zapalenie sutków pojawia się u 2-10% kobiet karmiących piersią.

Postępowanie w łagodnych przypadkach stanu zapalnego sutków obejmuje głównie leczenie objawowe, polegające na podawaniu niesteroidowych środków przeciwzapalnych oraz stosowaniu zimnych kompresów. Zaprzestanie karmienia piersią nie jest konieczne w tej sytuacji – zaleca się całkowite opróżnienie piersi właśnie poprzez karmienie dziecka i/lub z wykorzystaniem laktatora. W zapaleniu sutków o cięższym przebiegu, przy dłuższym utrzymywaniu się objawów (powyżej 12-24 h) i obecności gorączki, konieczne może być dodatkowo zastosowanie antybiotyków. Jeśli w ciągu 2-3 dni nie dojdzie do poprawy, powinna zostać przeprowadzona diagnostyka w kierunku innych przyczyn leżących u podłoża występujących objawów.

Zobacz także: Zapalenie piersi podczas karmienia.

Bolące sutki jako objaw nowotworu piersi

Ból piersi i sutków rzadko związany jest z występowaniem raka. Do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki w kierunku nowotworu piersi, warto się jednak zgłosić, jeśli poza bólem zauważyłaś także co najmniej jeden z poniższych objawów:

• guzek lub zgrubienie w piersi, którego nie było wcześniej,
• zmiany w rozmiarze lub kształcie piersi,
• wydzielina z sutków,
• guzek lub opuchlizna pod pachą,
• wgłębienie pod skórą piersi,
• wysypka w okolicy brodawek sutkowych,
• zmiana w wyglądzie sutków, np. pojawienie się wgłobienia.

Wymienione symptomy częściej świadczą o obecności nowotworu piersi niż odczuwanie bólu sutków. Ból piersi może być objawem jednego z rzadko występujących typów nowotworów – zapalnego raka piersi. U pacjentów z tą chorobą obserwuje się tkliwość i powiększenie piersi. Dodatkowo, skóra na piersi jest ciepła i pogrubiona, może wyglądem przypominać skórkę pomarańczową. Ten rodzaj nowotworu stanowi około 1% przypadków raka piersi.

Inne przyczyny bólu piersi i sutków

Niecykliczny ból sutków może pojawiać się na skutek występowania kilku innych czynników. Wśród nich wymienia się:

• przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej (badania pokazują, że nawet u 1/3 kobiet otrzymujących pomenopauzalną hormonalną terapię zastępczą pojawia się problem bolesności piersi),
• obecność torbieli w piersi (pojedyncze torbiele mogą wywoływać objawy bólowe, szczególnie jeśli rozwijają się szybko),
• nielaktacyjne zapalenie sutków (choć zapalenie sutków występuje najczęściej w czasie laktacji, czasami może dojść do tego stanu także z przyczyn niezwiązanych z karmieniem piersią; objawy to – tak jak u kobiet karmiących – ból, obrzmienie, zaczerwienienie oraz podwyższenie temperatury ciała)
• ropnie mnogie pach (choroba zapalna skóry objawiająca się jako guzki zapalne; choć najczęściej objawy ograniczone są do dołów pachowych, czasami zajęte mogą być także brodawki sutkowe),
• zażywanie niektórych leków, np. antydepresyjnych, kardiologicznych, antybiotyków.

Zobacz także: Boli cię pierś? Poznaj 7 możliwych przyczyn

Mimo, że ból sutka często nie wiąże się z obecnością choroby, a jedynie stanowi objaw cyklicznych zmian hormonalnych zachodzących w organizmie, bardzo ważne jest wykluczenie obecności możliwych klinicznych przyczyn występowania dyskomfortu, takich jak np. nowotwory. Należy pamiętać, że powyższy artykuł nie może zastąpić porady lekarskiej.

Źródła:

1. Golshan M. i wsp. (2018) Breast pain, UpToDate, dostęp 06.03.2020.
2. Dixon M. i wsp. (2020) Lactational mastitis, UpToDate, dostęp 06.03.2020.
3. Teżyk-Brona M., Emerich K. (2017) Ankyloglosja – przegląd piśmiennictwa, Polska Stomatologia Dziecięca, 2,3: 32-40.
4. National Health Service (2019) Breast cancer in women, dostęp 06.03.2020.