Ból zatok – jak sobie z nim radzić? Leki i domowe sposoby. Kiedy do lekarza?

Trwający dość długo katar i uciskający ból głowy może świadczyć o zapaleniu zatok. W takiej sytuacji należy podjąć odpowiednie działania, by uniknąć nawracającej albo przewlekłej choroby. Jak rozpoznać i leczyć zapalenie zatok? Czy konieczna jest wizyta u lekarza?

Jak objawia się zapalenie zatok? 

Zapalenie zatok najczęściej pojawia się po przeziębieniu, dlatego wiele osób ma problem z rozpoznaniem tej dolegliwości. Zaczyna się zwykle od lekkiego kataru, ale z czasem u nasady nosa i w okolicy czoła zaczynasz odczuwać ból. Poza tym, za najpopularniejsze objawy zapalenia zatok uznaje się: 

• długo utrzymujący się zielony lub żółty katar, 
• uczucie ciągle zatkanego nosa, 
• bóle głowy, szczególnie u nasady nosa i na środku czoła,  
• ucisk twarzy pojawiający się bądź nasilający przy pochylaniu, 
• nawracające bóle głowy, 
• złe samopoczucie. 

Oprócz tego niektórzy skarżą się także na ból gardła i ucha. Sporadycznie może się pojawić obrzęk w okolicy oczu, kaszel, brak węchu oraz nieprzyjemny zapach z ust.

Rodzaje zapalenia zatok 

Wyróżnia się trzy rodzaje zapalenia zatok: 

• ostre, które trwa do 3 tygodni – najczęściej pojawia się, kiedy organizm jest osłabiony i dojdzie do przeziębienia, 
• podostre, trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy – występuje z powodu przeziębienia, przewiania i ogólnego osłabienia organizmu, 
• przewlekłe, trwa ponad 3 miesiące – charakteryzuje się tym, że często powraca. Jest to najcięższy rodzaj zapalenia zatok, na który bardzo często nie działają lekarstwa. Aby skutecznie się go pozbyć, konieczne jest poddanie się zabiegowi udrożniania zatok.

Zapalenie zatok u dziecka 

Najczęściej o zapaleniu zatok mówi się w kontekście dorosłych, warto mieć jednak świadomość, że stan zapalny może pojawić się także u dzieci, u których zapalenie zatok najczęściej objawia się: 

• tak samo, jak przeziębienie, tyle że objawy występują dłużej, niż 2 tygodnie,  
• ciągłym kaszlem,  
• zielonym lub żółtym katarem, 
• gorączką przekraczającą 39 stopni Celsjusza. 

Czasem zapalenie zatok u dziecka może przypominać objawy alergii. Rodziców powinno jednak zaniepokoić to, że mimo przyjmowania odpowiednik leków, nie ma żadnej poprawy.

Leczenie zapalenia zatok 

Leczenie zatok polega przede wszystkim na podejmowaniu działań, które zmniejszą obrzęk błony śluzowej dróg oddechowych. Pozwoli to na szybsze i łatwiejsze pozbycie się wydzieliny. Lekarze najczęściej zalecają stosowanie leków, które mają w składzie chlorowodorek pseudoefedryny. Składnik ten zwęża naczynia krwionośne, obkurcza błonę śluzową, zatoki przynosowe, a także ich ujścia. 

Jeśli leczenie nie przynosi efektów, wówczas lekarz może zlecić wykonanie badań mikrobiologicznych. Polegają one na wykonaniu posiewu mającego na celu wyhodowanie kolonii bakterii znajdujących się w wydzielinie pobranej z nosa chorego lub z zatok (wtedy konieczne jest zrobienie punkcji zatok). Na podstawie wykonanych w ten sposób badań można dobrać skuteczny antybiotyk.

Domowe sposoby na zatoki 

Jeden z popularnych domowych sposobów to ciepłe okłady na zatoki – pomogą ci je udrożnić i zminimalizują ból. Mogą też sprawić, że zmniejszy się dokuczliwe uczucie ciśnięcia w głowie. Jak zrobić okłady? Wystarczy zanurzyć w bardzo ciepłej wodzie kawałek materiału, wycisnąć nadmiar wody i położyć na twarzy. Istotne jest, by okład dotykał czoła, policzków oraz nosa. Najlepiej się wygodnie położyć, by nie spadł. Po 3 minutach zdejmij go, a następnie na pół minuty połóż na skórze zimny okład. Czynność należy powtórzyć kilkukrotnie.  

Pomóc może też najpopularniejszy i najlepszy naturalny antybiotyk, czyli czosnek, który działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie. Należy go jeść na surowo – gotowany traci wiele prozdrowotnych właściwości. Kilka lat temu pojawiła się teoria, że przy zapaleniu zatok należy włożyć ząbek czosnku do nosa, ale pod żadnym pozorem nie wolno tego robić. Blokowanie zatok przyczynia się do infekcji, poza tym ząbek włożony głęboko może uszkodzić naczynia krwionośne, a nawet utknąć. 

Wśród domowych sposobów leczenia zatok dużą popularnością cieszą się inhalacje. Wystarczy nalać gorącą wodę do miski, dodać kilka kropel olejku eterycznego (najlepszy będzie eukaliptusowy, miętowy, z drzewa herbacianego, sosnowy bądź tymiankowy), pochylić się i wdychać parę wodną przez kilka minut. Taki zabieg odblokuje zatoki i rozrzedzi zalegającą wydzielinę. Inhalacje można też stosować u dzieci, dla bezpieczeństwa warto jednak użyć nebulizatora z solą fizjologiczną. 

Można też robić płukanki oczyszczające zatoki, wystarczy kupić sól fizjologiczną w plastikowych ampułkach. Po oderwaniu końcówki trzeba pochylić się nad miską lub zlewem, zatkać jedną dziurkę, a do drugiej wlać sól fizjologiczną (należy ścisnąć buteleczkę, by płyn wleciał pod ciśnieniem). Następnie odtyka się, żeby całość swobodnie wypłynęła. Czynność zaleca się powtórzyć kilkukrotnie w obu dziurkach. Warto wiedzieć, że dzięki takiemu zabiegowi wypłukujesz z jamy nosowej nie tylko mikroorganizmy, ale też alergeny, czy zalegającą w nosie wydzielinę. 

Pamiętaj jednak, że każde schorzenie i wszystkie niepokojące objawy należy skonsultować z lekarzem, aby nie pogorszyć swojego stanu i żeby nie doszło do rozwinięcia się powikłań.

Nieleczone zatoki – powikłania 

Zapalenie zatok wymaga leczenia. Zignorowanie tego stanu może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Wśród możliwych powikłań należy wymienić: 

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• ropień mózgu, 
• ropień oczodołu, 
• zaburzenia ostrości widzenia, 
• zakrzep zatoki jamistej. 

Pierwszymi objawami, które świadczą, że doszło do powikłań po stanie zapalnym zatok, są dreszcze, obrzęk powiek oraz gorączka. W przypadku ich wystąpienia należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem i możliwie szybko wdrożyć leczenie. 

Bibliografia:

1. Battisti A. S., Modi P., Pangia J., Sinusitis, StatPearls [dostęp 16.03.2023].
2. https://medlineplus.gov/sinusitis.html [dostęp 16.03.2023].
3. Torpy J., Lynm C., Glass R. M., JAMA patient page. Acute sinusitis, JAMA The Journal of the American Medical Association 2009, 301(17):1844.