Bóle głowy – rodzaje, objawy, diagnostyka. Co oznacza ból z tyłu głowy a co ból w skroniach?

Ból głowy to powszechna dolegliwość, której doświadczył bądź doświadczy niemal każdy. Najczęstsze rodzaje bólów głowy to migrena, napięciowy ból głowy czy ból towarzyszący nadciśnieniu. Lokalizacja bólu (czoło, skronie, okolica potyliczna) mogą zasugerować, jakie jest jego podłoże, jednak najdokładniejsze informacje można uzyskać dopiero po konsultacji z neurologiem. Każdy rodzaj bólu głowy wymaga odpowiednich metod leczenia. 

Rodzaje bólu głowy 

Większość z nas chociaż raz w życiu doświadczy bólu głowy. Taka dolegliwość może mieć charakter okazyjny lub występować często. Podstawowy podział bólu głowy obejmuje pierwotne i wtórne bóle głowy. O tych pierwszych mówimy wówczas, gdy bóle występują samoistnie i nie są związane ze współwystępowaniem innej jednostki chorobowej. Do takich dolegliwości bólowych zaliczamy: 

• migrenę 
• napięciowy ból głowy 
• klasterowy ból głowy 

Z kolei wtórne bóle głowy wynikają z oddziaływania czynników, które prowadzą do uciskania czy rozciągania naczyń krwionośnych lub opon mózgowych. Wymienić można tu: 

• bóle towarzyszące udarowi niedokrwiennemu czy krwotocznemu  
• urazom czaszki 
• nadciśnieniu 
• zaburzeniom wzroku (np. jaskrze)  
• stanom zapalnym ucha lub zatok 

W przebiegu zapalenia zatok, ból głowy przy schylaniu staje się bardziej nasilony. Bóle głowy mogą się także pojawić w efekcie nadużywania leków przeciwbólowych – zaprzestaniu ich stosowania może towarzyszyć tzw. ból głowy z odbicia. 

Lokalizacja bólu głowy 

Bóle głowy mogą wystąpić w rozmaitej lokalizacji. Gdzie boli głowa przy wysokim ciśnieniu, co oznacza ból z tyłu głowy lub na skroniach? Ból z tyłu głowy zazwyczaj towarzyszy nadciśnieniu. Silne bóle głowy zlokalizowane w okolicy potylicy i karku, pojawiające się nagle mogą wskazywać na krwotok podpajęczynówkowy. Wówczas dolegliwościom bólowym może towarzyszyć światłowstręt, nudności i wymioty, a nawet utrata przytomności. Także zapaleniu opon mózgowych czy nadmiernemu stresowi i napięciu mięśni szyi może towarzyszyć ból głowy z tyłu nad karkiem.  

Jeśli pojawia się ból głowy z przodu czoła, może to wskazywać na zapalenie zatok, migrenę, klasterowy ból głowy czy bóle związane z wadami wzroku. Z kolei bóle głowy z lewej strony lub prawej strony, zlokalizowane w okolicy skroni zazwyczaj towarzyszą migrenie, napięciowym bólom głowy, zapaleniu ucha czy tętnicy skroniowej bądź nadciśnieniu tętniczemu. 

Migrenowy ból głowy 

Atak migrenowy może być wywołany przez wiele czynników, w tym: 

•  zaburzenia hormonalne 
•  zmiany pogody 
•  odwodnienie lub głód 
• niektóre składniki diety (czekolada, kofeina, alkohol, sery żółte) 

Migrena to ból głowy o charakterystycznym przebiegu. Zwiastuje go faza prodromalna, podczas której pojawia się nadwrażliwość na bodźce świetlne czy dźwiękowe, drażliwość. Następnie pojawia się aura migrenowa – zaburzenia wzroku, mające postać mroczków przed oczami czy błysków, problemy z mową, drętwienie i mrowienie. Ból migrenowy to pulsujący ból głowy zlokalizowany zazwyczaj jednostronnie, w okolicy czoła, oka i skroni. Może utrzymywać się przez okres od kilku do kilkudziesięciu godzin. Po jego ustąpieniu pojawia się osłabienie organizmu. 

Napięciowy ból głowy 

Do rozwoju napięciowego bólu głowy dochodzi w efekcie nadmiernego napięcia mięśni towarzyszącego stresowi, nieprawidłowej postawie ciała, długotrwałemu przebywaniu w pozycji siedzącej. Takie częste bóle głowy najczęściej zlokalizowane są w okolicy czołowej, ciemieniowej i potylicznej, ból jest obustronny i pulsujący. Zazwyczaj występuje u kobiet. 

Klasterowy ból głowy 

Klasterowy ból głowy pojawia się w efekcie wzrostu stężenia neuroprzekaźników (np. histaminy) i obejmuje obszar unerwiany przez nerw trójdzielny. Jest to silny ból głowy z przodu twarzy, obejmujący połowę twarzy – policzek, oczodół i czoło. Zawsze towarzyszy mu światłowstręt, łzawienie oka, przekrwienie spojówki, opadanie powieki oraz zwężenie źrenicy. Ponadto pojawić może się obrzęk i zaczerwienienie połowy twarzy. Ból występuje w tzw. klasterach, czyli okresach czasowych. Zazwyczaj atak bólu trwa od kilkunastu minut do kilku godzin, a takie napady bólowe mogą powtarzać się kilka razy dziennie. Taki atak bólu, czyli klaster może trwać nawet kilka tygodni. Ból ma charakter nawrotowy i znacznie częściej występuje u mężczyzn, a czynnikami wyzwalającymi mogą by alkohol oraz oraz leki uwalniające tlenek azotu. 

Ból głowy – jakie badania warto wykonać? 

Nagły, silny ból głowy lub często powtarzające się napady bólu wymagają konsultacji z lekarzem neurologiem. Wskazane może być wykonanie morfologii krwi, RTG zatok, badania EEG, tomografii komputerowej głowy czy badania płynu mózgowo – rdzeniowego. Ogromne znaczenie ma także szczegółowy wywiad z pacjentem, oceniający lokalizację bólu, jego nasilenie, a także okoliczności, w jakich pojawia się ból.  

Po określeniu przyczyny bólu, lekarz proponuje leczenie. W ramach terapii objawowej stosować można rozmaite leki przeciwbólowe. Warto wykorzystać także takie alternatywne metody leczenia bólu głowy jak akupunktura, akupresura, hipnoza czy medytacja. Niekiedy konieczne może być wyleczenie choroby podstawowej, np. nadciśnienia, stanu zapalnego. 

Bibliografia: 

1. Stępień A., Bóle głowy – patofizjologia, diagnostyka, leczenie; Medical Tribune Polska, 2017
2. Prusiński A., Bóle głowy – wybrane problemy; Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, nr 1, 9 – 14