Brak okresu – jakie ma przyczyny? Twój cykl bez tajemnic

Nagły brak okresu powinien być dla ciebie czerwoną flagą – sygnałem, że coś się dzieje w twoim ciele. Niektóre z nas początkowo bagatelizują problem, myśląc, że to tylko chwilowa anomalia. Ale czy to naprawdę jest coś, czym można się nie przejmować? Sprawdź! 

Brak okresu to bardzo ważny sygnał! 

Brak miesiączki, czyli amenorrhoea, może mieć wiele twarzy. W podziale klinicznym wyróżniamy dwa typy braku miesiączki:  

• pierwotny brak miesiączki (łac. amenorrhoea primaria)
  – kiedy pierwsza miesiączka nie pojawia się u 14-latki, której dodatkowo towarzyszą zaburzenia wzrastania lub brak rozwoju drugorzędowych cech płciowych,
  – brak okresu u 16 latki, niezależnie od jej wzrostu i rozwoju cech płciowych 

• wtórny brak miesiączki (łac. amenorrhoea secundaria) 
  – kiedy miesiączka zanika na czas równy trzem wcześniejszym cyklom lub na 6 miesięcy.  

Czasem nieobecność krwawienia wynika po prostu z etapu życia, w którym się znajdujesz, jak np. ciąża czy menopauza. Innym razem może to jednak być znak, że coś nie jest w porządku – od zaburzeń hormonalnych przez nadmierny stres aż po skrajne zmiany w aktywności fizycznej czy diecie. 

Przyczyny braku okresu 

Pierwotny brak miesiączki jest zazwyczaj spowodowany zaburzeniami genetycznymi, problemami z funkcjonowaniem przysadki mózgowej lub niedostatecznym rozwojem narządów rozrodczych. A jak jest w przypadku wtórnego braku miesiączki? Zacznijmy od ciała.  

Hormony są niejako dyrygentami naszego organizmu. Kiedy więc pojawiają się zaburzenia w ich wydzielaniu, ciało wypada z rytmu, co niekiedy objawia się brakiem miesiączki. Może być to efekt zmian hormonalnych związanych z dojrzewaniem, menopauzą czy nawet problemami z gruczołem tarczycy. Inne fizyczne przyczyny to np. zespół policystycznych jajników (PCOS, ang. polycystic ovary syndrome), regularny i intensywny trening fizyczny czy znaczne wahania wagi na skutek restrykcyjnej diety. 

Jeśli chodzi o psychikę, nie można ignorować wpływu stresu, przeciążenia emocjonalnego i zmian w trybie życia. Twój umysł oraz ciało są ze sobą silnie powiązane, więc kiedy głowa cierpi, organizm też może wysyłać sygnały SOS właśnie w formie braku miesiączki. Kluczowe jest, aby nie lekceważyć tych sygnałów. Konsultacja z lekarzem ginekologiem lub położną to pierwszy krok w kierunku zrozumienia, co się dzieje.  

Warto również wspomnieć o potencjalnym wpływie nadwagi lub otyłości oraz przeciwnie – niedowagi, które mogą prowadzić do zaburzeń hormonalnych, a w konsekwencji do braku okresu oraz innych objawów chorobowych, dotyczących wszystkich układów. 

Dlaczego podczas karmienia piersią nie ma okresu? 

Brak okresu podczas karmienia piersią znany jest jako laktacyjna amenorrhoea. Wysoki poziom prolaktyny odpowiedzialnej za produkcję pokarmu może tłumić owulację, co skutkuje brakiem miesiączki. Zjawisko to jest czasowe i zwykle mija po zakończeniu karmienia. 

O czym świadczy nabrzmiały brzuch i brak okresu? 

Jako jedna z najczęstszych przyczyn zaburzeń miesiączkowania, oprócz braku okresu PCOS może objawiać się właśnie zwiększeniem masy ciała i obwodu brzucha oraz uczuciem wzdęcia. Kolejna możliwość to kwestie związane z układem pokarmowym. Problemy takie jak zespół jelita drażliwego (IBS, ang. irritable bowel syndrome), nietolerancje pokarmowe czy zmiany w diecie mogą powodować wzdęcia.

Uczucie wilgoci a brak okresu 

Normalna wydzielina z pochwy jest częścią zdrowego cyklu miesiączkowego. W różnych fazach cyklu jej konsystencja i ilość mogą się zmieniać. Tuż przed owulacją śluz może być bardziej obfity i przezroczysty, a przed spodziewanym krwawieniem niekiedy całkiem znika. 

Istotnym czynnikiem, który może prowadzić do zwiększenia ilości wydzieliny pochwowej i braku miesiączki jest ciąża. W tym stanie, ze względu na zmiany hormonalne i zwiększony przepływ krwi do obszaru miednicy, może dojść do zmiany charakteru śluzu. Jest to często jeden z pierwszych symptomów ciąży, nawet przed pojawieniem się typowych objawów, takich jak poranne mdłości.

Brak okresu po 40. roku życia 

Po przekroczeniu 40. roku życia, zaburzenia cyklu są często pierwszym sygnałem zbliżającej się perimenopauzy. Ten naturalny etap w życiu każdej kobiety poprzedza menopauzę – całkowite zakończenie miesiączkowania. Perimenopauza może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat i jest to okres, w którym dochodzi do stopniowego wygaszenia aktywności jajników. 

W trakcie perimenopauzy poziom estrogenów zaczyna spadać, co może prowadzić do nieregularności, takich jak skrócenie lub wydłużenie czasu trwania miesiączki, zmiana intensywności krwawienia, a nawet całkowity brak okresu przez kilka miesięcy. Często jest to źródłem niepokoju i niepewności. 

Inną istotną kwestią w tym wieku są też problemy zdrowotne, które mogą wpływać na cykl miesiączkowy, takie jak niedoczynność i nadczynność tarczycy. Podobnie, insulinooporność i zespół policystycznych jajników, choć częściej kojarzone z młodszymi kobietami, nadal mogą wpływać na regularność miesiączek.

Brak okresu po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych 

Przyjmując tabletki antykoncepcyjne, dostarczamy do naszego organizmu syntetyczne hormony, które regulują cykl miesiączkowy. Zastępują one nasz naturalny cykl, co oznacza, że organizm przestaje samodzielnie produkować niektóre substancje w dotychczasowych ilościach. Po odstawieniu pigułek ciało musi ponownie nauczyć się regulować wszystkie przemiany, co może zająć trochę czasu. 

U niektórych kobiet cykl wraca do normy niemal natychmiast, podczas gdy u innych może to trwać kilka miesięcy. W tym okresie mogą wystąpić nieregularne miesiączki, skąpe lub obfite krwawienia, a nawet całkowity brak okresu przez pewien czas. Warto pamiętać, że jeśli taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas, zalecana jest konsultacja z lekarzem.

Brak okresu i negatywny wynik testu ciążowego – co oznacza? 

Brak okresu przy negatywnym wyniku testu ciążowego może mieć kilka przyczyn. Zaburzenia hormonalne są częstymi winowajcami. Mogą one wprowadzać bałagan do naszego cyklu miesiączkowego, w którego konsekwencji miesiączka występuje nieregularnie lub wcale się nie pojawia. 

Kolejny podejrzany? Styl życia. Nasze ciało jest mądrze zaprogramowane, więc w określonych sytuacjach reaguje mechanizmami obronnymi (np. zatrzymywaniem cyklu menstruacyjnego). Warto też przy tym pamiętać, że organizm nie zawsze działa jak zegarek. Czasami zwykła grypa może spowodować, że okres się opóźni. 

Bibliografia: 

1. Caronia L. M., Martin C., Welt C. K., i in., A genetic basis for functional hypothalamic amenorrhea, The New England Journal of Medicine 2011, 364: 215-225.
2. Genazzani A. D., Neuroendocrine aspects of amenorrhea related to stress. Pediatric Endocrinolgy Review 2005, 2: 661-668.
3. https://podyplomie.pl/ginekologia/26246,prawidlowy-cykl-miesiaczkowy-i-zaburzenia-miesiaczkowania-u-dziewczat [dostęp 18.01.2024].
4. Williams C. E., Creighton S. M., Menstrual disorders in adolescents: review of current practice. Hormone Research of Paediatrics 2012, 78: 135-143.