Ca 15-3 jako marker nowotworowy – jakie ma zastosowanie?

Rak piersi jest jednym z najczęściej występujących złośliwych nowotworów u kobiet. Czy badanie krwi wystarczy, by wykryć zmiany nowotworowe w piersi? Jakie znaczenie diagnostyczne ma marker Ca 15-3 i kiedy jego wynik może wprowadzić w błąd? Sprawdź, gdzie możesz wykonać to badanie i czy jest ono dla ciebie odpowiednie.

Czym jest marker Ca 15-3? 

Niektóre nowotwory wytwarzają duże, specyficzne cząsteczki, które mogą być rozpoznawane przez układ odpornościowy twojego organizmu – takie patologie określa się mianem markerów nowotworowych. Rak piersi jest właśnie jednym z tego typu schorzeń, które mogą wydzielać do krwioobiegu markery, w tym przypadku Ca 15-3.  

Jeżeli jego poziom przekracza granice norm laboratoryjnych, to daje to podstawy do podejrzenia rozrostu nowotworowego. Należy jednak pamiętać, że wspomniane cząsteczki nie są w pełni swoiste, co oznacza, że mogą występować w minimalnym stężeniu w warunkach fizjologicznych, ale również w przebiegu innych patologii.

Czy podwyższony poziom Ca 15-3 zawsze oznacza raka? 

Podwyższony marker Ca 15-3 we krwi jest dla ciebie czerwoną lampką ostrzegawczą, że w organizmie dzieje się coś złego. U osoby zdrowej stężenie cząsteczek nie powinno przekraczać normy, jednak ich obecność nie zawsze musi oznaczać rozpoznanie raka piersi. Niestety zdarza się, że Ca 15-3 pojawia się we krwi przy innych rozrostach nowotworowych. Zalicza się tu np. nowotwory jajnika czy raka płuc. Przy patologicznym rozroście błony wyściełającej macicę, czyli endometrium, poziom markera Ca 15-3 również może wzrastać.  

Najbardziej mylący jest wzrost wartości markerów nowotworowych wynikający z uszkodzenia komórek wątrobowych. Wynik może być fałszywie dodatni w przebiegu marskości wątroby, czyli w stadium zaawansowanego, nieodwracalnego uszkodzenia narządu, jak również przy ostrych stanach zapalnych. Czasami zmiany takie jak włókniak piersi czy przerost tkanki tłuszczowej piersi też przyczyniają się do podwyższonego stężenia markera Ca 15-3 we krwi. Warto także wiedzieć, że poziom markera Ca 15-3 wzrasta fizjologicznie w III trymestrze ciąży.

Czy warto oznaczać marker Ca 15-3? 

Oznaczenie markera Ca 15-3 może stanowić uzupełnienie ścieżki diagnostycznej dla obserwacji rozwoju, wykrycia raka piersi u kobiet czy przy monitorowaniu leczenia. Razem z innymi badaniami pozwala na wczesne wykrycie nawrotów choroby u pacjentek leczonych już wcześniej z powodu tego nowotworu, a które nie mają swoistych klinicznych objawów. Warto jednak wiedzieć, kiedy wykonanie tego badania faktycznie ma sens i czy warto oznaczać marker nowotworowy bez dodatkowej diagnostyki. 

Jakie objawy powinny skłonić Cię do oznaczenia poziomu markera nowotworowego Ca 15-3 we krwi? Otóż jest to przede wszystkim wyczuwalny w palpacyjnym badaniu piersi guzek bądź niecharakterystyczne zgrubienie. Rak piersi może objawiać się także deformacją sutka. Zatem jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy kliniczne, wtedy możesz się zdecydować na diagnostykę laboratoryjną. Pamiętaj jednak, że sam wynik markera Ca 15-3 nie będzie podstawą do postawienia diagnozy. 

Drugą grupą, w przypadku której warto oznaczyć poziom markera Ca 15-3 są kobiety ze zdiagnozowanym rakiem piersi, poddane leczeniu. Można wręcz powiedzieć, że monitorowanie efektów stosowanych metod jest zdecydowanie lepszym zastosowaniem tego markera niż pierwotna diagnostyka, choć i tak ma znikome praktyczne zastosowanie w dzisiejszych czasach.

Gdzie wykonać badanie markera Ca 15-3? 

Badanie markera Ca 15-3 można wykonać niemal w każdym laboratorium diagnostycznym. Nie wymaga ono żadnego przygotowania, poza zastrzeżeniem, że na 12 godzin przed pobraniem krwi nie należy przyjmować suplementów bogatych w witaminy z grupy B. Koszt to ok. 40 zł, a wynik otrzymasz na drugi dzień.

Wyniki markera Ca 15-3 i ich interpretacja

Zasadniczo przyjmuje się, że norma dla markera Ca 15-3 to wartość <25 U/ml. Oczywiście na interpretację wyniku mają wpływ choroby współistniejące i metoda oznaczenia. Podwyższony poziom Ca 15-3 może korelować z nowotworowym rozrostem w piersi, a klinicznie wzrost jego stężenia u kobiet z rozpoznanym rakiem piersi wskazywać może na wystąpienie przerzutów nowotworowych.  

Aby zwiększyć obiektywność badania, można wykonać pomiar Ca 15-3 jednocześnie z pomiarem markera nowotworowego CEA (oznaczanego rutynowo w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych jelita grubego). Wzrost markera Ca 15-3 wraz z markerem CEA sugeruje nawrót nowotworu piersi. Podwyższony poziom Ca 15-3 jest niekorzystnym czynnikiem, jeżeli chodzi o rokowania.

Czy poziom Ca 15-3 może być za niski? 

Kiedy wykonasz oznaczenie markera Ca 15-3, możesz interpretować jego poziom w czasie, decydując się na kolejne badania laboratoryjne, jednak poziom markera Ca 15-3 nie może być za niski. Pamiętaj natomiast, że spadek stężenia koreluje w tym przypadku z właściwą odpowiedzią organizmu na zastosowane leczenie, a więc jest to powód do radości. 

Możliwości diagnostyczne a praktyka kliniczna 

Marker nowotworowy Ca 15-3 możesz oznaczyć w dowolnym laboratorium na własną rękę, jednak należy pamiętać, iż dostępność badania nie oznacza, że koniecznie trzeba je od razu wykonywać. Jeśli występują u ciebie niepokojące objawy, to oczywiście może się okazać, że będzie to dobrym uzupełnieniem diagnostyki.  

Jednak z perspektywy klinicznej tego markera raczej nie wykonuje się w celach czysto diagnostycznych. Bardziej zasadne jest monitorowanie jego stężenia rozciągnięte w czasie, choć i to ma niewielkie zastosowanie w dzisiejszych czasach. Pamiętaj też, że badanie markera Ca 15-3 nie powinno odwlekać innych, bardziej swoistych i czułych badań diagnostycznych. Może być badaniem uzupełniającym, ale nigdy podstawowym.

Bibliografia 

1. Dobosz P., Nowoczesna Diagnostyka w Onkologii, PZWL, 2021. 
2. Przyjemska B., Czego nie powie Ci lekarz o chorobach nowotworowych, Vital, 2016. 
3. Wojtukiewicz M. Z., Bidziński M., Leczenie systemowe chorych na nowotwory ginekologiczne, Atria Med., 2022.