Cewnik Foleya – jakie jest jego zastosowanie?

Cewnik Foleya jest narzędziem często wykorzystywanym w medycynie. Popularnie nazywany balonikiem, służy do preindukcji porodu, a także cewnikowania pęcherza moczowego. Ma także swoje zastosowanie w laryngologii. Czy jego założenie boli? Jak działa cewnik Foleya?

Czym jest cewnik Foleya?

Cewnik Foleya jest urologicznym narzędziem jednorazowego użytku. Został wymyślony przez Fredericka Foleya, studenta medycyny z Bostonu w latach 30. zeszłego wieku. Jest wykonany zazwyczaj z lateksu lub silikonu. Składa się z rurki i specjalnego balonika, który po napełnieniu sodą fizjologiczną utrzymuje cewnik w stabilnej pozycji. Zakładany jest w sterylnych warunkach, aby uniknąć ewentualnego zakażenia. Rozmiar cewnika jest dostosowany do pacjenta i celu, w jakim ma być założony. W specjalnej skali French cewnik może mieć od 10 do 28 F.

Cewnik Foleya a poród

Cewnik Foleya odgrywa w położnictwie bardzo ważną rolę. Używa się go zarówno wśród kobiet rodzących siłami natury, jak i tymi rodzącymi przez cesarskie cięcie. Pierwszy raz opisano jego użycie podczas porodu w 1863 roku. Jego zakładanie nie jest zazwyczaj bolesne, ale może być opisywane przez kobiety jako nieprzyjemne uczucie pieczenia.

– Przed porodem, a dokładnie rzecz biorąc, w trakcie jego preindukcji używa się cewnika Foleya. Preindukcja ma na celu przygotowanie szyjki macicy do indukcji porodu. Najpopularniejszym niefarmakologicznym sposobem na preindukcję jest właśnie cewnik Foleya. Poza nim stosuje się również prostaglandyny np. mizoprostol. Cewnik Foleya przyspiesza poród w dwóch mechanizmach. Pierwszy to bezpośrednie rozciąganie szyjki macicy przez balonik, a drugi to wzrost lokalnego wydzielania prostaglandyn, które odpowiadają za skurcze macicy.

Cewnik Foleya utrzymuje się zazwyczaj przez około 24 godziny lub do momentu rozpoczęcia regularnych skurczów. Często zdarza się, że cewnik Foleya wypada sam podczas rozwierania się ujścia wewnętrznego szyjki macicy, podczas czynności skurczowej.

Ponadto cewnik Foleya w położnictwie może być używany pomocniczo w trakcie zakładania ratunkowych szwów szyjkowych. Wykorzystuje się go również podczas cięcia cesarskiego, aby lekarze mogli kontrolować szczelność pęcherza moczowego podczas operacji – tłumaczy dr Robert Jędra, ginekolog z Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka w Warszawie.

Komu zakładany jest cewnik Foleya?

Cewnik zakładany jest w szczególności kobietom po terminie porodu. Poza tym stosuje się go m.in. przy preindukcjach w przypadku cukrzycy, nadciśnienia oraz cholestazy.

Według Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników przeciwwskazaniami do zastosowania mechanicznego rozszerzania szyjki macicy cewnikiem Foleya są:

• Krwawienie z dróg rodnych
• Niskie usadowienie łożyska
• Przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (względne przeciwwskazanie)

– Zawsze po założeniu cewnika u ciężarna ma wykonywane badanie kardiotokograficzne (KTG), a następnie przyszłym mamom zaleca się  spacerowanie, aby przyspieszyć rozpoczęcie porodu – dodaje dr R. Jędra.

Powikłania cewnika Foleya

Jednym z głównych powikłań cewnika Foleya, w przypadku założenia go do cewki moczowej, jest zakażenie dróg moczowych (ZUM). Może również dojść do urazów cewki i pęcherza. W przypadku stosowania cewnika w ginekologii i położnictwie może dojść do urazu szyjki macicy czy też samej macicy. Są to jednak dosyć rzadkie powikłania, a stosowanie cewnika jest bezpieczne zarówno dla kobiety, jak i dla rodzącego się dziecka.

Inne zastosowania balonika

Poza ginekologią cewnik Foleya używa się  w urologii oraz podczas operacji chirurgicznych i ginekologicznych do cewnikowania pęcherza moczowego. Balonik umieszczony jest w pęcherzu, a mocz spływa do specjalnego worka.

Jest używany też w przypadku pacjentów leżących, nie mogących samodzielnie kontrolować i oddawać moczu, będących w śpiączce czy u osób po urazie rdzenia kręgowego. Prawidłowo założony „balonik” może być utrzymywany w pęcherzu nawet 3 tygodnie. Worek zaś jest opróżniany w razie zapełnienia. Ocena dobowej zbiórki moczu (tzw. diurezy) dzięki cewnikowi Foleya może być wykonana bardzo dokładnie.

Stosuje się go również w laryngologii. Podczas gwałtownego krwotoku z nosa jest używany do tamponady i zatrzymania krwawienia.

Bibliografia:

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące indukcji porodu.

Ekspert:

Dr Robert Jędra – specjalizację z Położnictwa i Ginekologii rozpoczynał w II Klinice Położnictwa i Ginekologii CMKP w Szpitalu Bielańskim pod kierownictwem prof. R. Dębskiego. Obecnie asystent I. Kliniki Położnictwa i Ginekologii WUM w Uniwersyteckim Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka. W trakcie doktoratu w dziedzinie ultrasonografii śródporodowej. Prywatnie pasjonat piłki nożnej, sztuk walki i muzyki. Wokalista. Na Instagramie: doctor_robson.