Na czym polega cewnikowanie serca? Czy to niebezpieczny zabieg?
Cewnikowanie serca jest zabiegiem małoinwazyjnym wykonywanym wówczas, gdy metody nieinwazyjne są niewystarczające dla diagnostyki i zaplanowania leczenia. Poznaj wskazania oraz przeciwwskazania do jego wykonania. Dowiedz się, na czym polega cewnikowanie serca i jakie może wywołać powikłania.
Na czym polega cewnikowanie serca?
Cewnikowanie serca jest metodą diagnostyki hemodynamicznej (dotyczącej dynamiki przepływu krwi). Wykonuje się tu nakłucie żyły lub tętnicy i wprowadza do nich cewnik, który następnie przesuwany jest w stronę jam serca oraz dużych naczyń. W przypadku cewnikowania lewych jam serca, zabieg wykonuje się przez tętnicę udową lub promieniową. Natomiast gdy dotyczy prawego serca, przez żyłę udową, szyjną lub podobojczykową.
Ruchy narzędzia kontrolowane są na monitorze dzięki cyklicznie uwalnianym falom promieni rentgenowskich. Pozwala to zmierzyć rzuty serca panujące w jego jamach i naczyniach krwionośnych, a także umożliwia przeprowadzenie diagnostyki przecieków wewnątrz mięśnia sercowego i ocenić wysycenie hemoglobiny tlenem (saturacja). Wprowadzenie cewnika do naczyń odbywa się przezskórnie. Nie ma potrzeby otwierania w tym wypadku klatki piersiowej. Wystarczy niewielkie nacięcie skóry.
Cewnikowanie serca pozwala również na wykonanie angiografii tętnic płucnych, jeśli przez cewnik wprowadzi się kontrast. Dostarcza to cennych informacji na temat anatomii. Dzięki temu lekarz może podjąć trafniejsze decyzje dotyczące leczenia pacjenta poddawanego diagnostyce. Cały zabieg można podzielić na etapy:
- cewnikowania lewych jam serca (cewnikowanie lewego serca) – w tej części przeprowadza się też wentrykulografię lewostronną (ocena kurczliwości lewej komory) i aortografię (badanie obrazowe aorty),
- cewnikowania prawych jam serca (cewnikowanie prawego serca) – tutaj wykonuje się dodatkowo wentrykulografię prawostronną oraz angiografię pnia płucnego,
- pomiary hemodynamiczne,
- pomiary oksymetryczne.
W diagnostyce chorób serca – oprócz EKG i echo – robimy też badania z krwi, które pozwalają sprawdzić m.in. czy występuje anemia, czy jest proces zapalny, jaka jest funkcja tarczycy, wątroby, trzustki i nerek, czy nie dochodzi do niedotlenienia serca, gdy z uszkodzonych komórek wydostają się do krwi charakterystyczne cząsteczki – troponiny. W badaniach krwi widać to wszystko bardzo wyraźnie.
Jak przygotować się do cewnikowania serca?
Przed planowanym cewnikowaniem serca, poza wywiadem lekarskim i badaniem fizykalnym specjalista wykonuje EKG, a także zleca badania laboratoryjne krwi:
- morfologię,
- poziom elektrolitów,
- stężenie kreatyniny,
- INR (w przypadku pacjentów stosujących antykoagulanty),
- APTT (w przypadku pacjentów leczonych heparyną).
Konieczne jest odstawienie niektórych leków w niedługim czasie przed diagnostyką. Podstawowe zalecenia zaprezentowano w tabeli poniżej:
| Lek stosowany przez pacjenta | Zalecenia dotyczące odstawienia leku |
| Antykoagulanty | Odstawić nie później niż na 2. dni przed badaniem INR |
| Metformina | Odstawić i wprowadzić insulinę nie później niż 48 godz. przed cewnikowaniem |
W jakim celu wykonywane jest cewnikowanie serca?
Wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu cewnikowania serca są:
- ocena stopnia niewydolności serca lub zaawansowania jego wad,
- kwalifikacja do przeszczepu serca, inwazyjnego zabiegu na sercu, operacji kardiochirurgicznej,
- ocena reakcji na wdrożone leczenie niewydolności serca,
- diagnostyka wad wrodzonych serca.
Kiedy cewnikowanie serca jest przeciwwskazane?
Cewnikowanie serca nie powinno być wykonywane u pacjentów z:
- niewydolnością nerek i wątroby w zaawansowanym stadium,
- nieustabilizowaną niewydolnością krążeniową,
- skazą krwotoczną w ciężkim stadium,
- krwawieniem z przewodu pokarmowego,
- udarem mózgu przebytym do 3. miesięcy przed zabiegiem,
- niedokrwistością,
- znacznym i niekontrolowanym nadciśnieniem,
- zaburzeniami elektrolitowymi,
- zaawansowaną miażdżycą, która utrudnia sprawne przesuwanie cewnika wzdłuż naczyń,
- zakażeniem, któremu towarzyszy gorączka.
Kobiety żyją dłużej. Dzięki postępowi leczenia – zarówno w warunkach szpitalnych, jak i farmakologicznego, czyli za pomocą tabletek – oraz zmiany stylu życia, od lat 80. obserwujemy zmniejszenie śmiertelności związanej z zawałami serca. Mimo to choroby układu krążenia pozostają najczęstszą przyczyną śmierci u Polek. W przypadku kobiet między 45. a 64. rokiem życia 1 na 9 choruje na serce, a po 60. roku życia – 1 na 3.
Jakie mogą być powikłania cewnikowania serca?
Choć cewnikowanie serca zaliczane jest do zabiegów małoinwazyjnych, to jednak wiąże się z dużą ingerencją w naczynia krwionośne. Przez to może rodzić powikłania zdrowotne, nawet jeśli zostanie przeprowadzone prawidłowo. Dlatego też wykonywane jest tylko wtedy, gdy metody nieinwazyjne, takie jak echokardiografia i rezonans magnetyczny nie dostarczą wartościowych informacji. Do możliwych powikłań po zabiegu należą:
- zaburzenia pracy serca,
- krwawienia (w tym krwotok płucny),
- krwiaki,
- tętniaki w naczyniach, które zostały przekłute, aby wprowadzić cewnik,
- uszkodzenie zastawek serca i ich płatków, wsierdzia, mięśni brodawkowatych oraz nici ścięgnistych,
- odma opłucnowa,
- zakażenia.
Bibliografia:
- Cewnikowanie serca, II Katedra Kardiologii CM UMK, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 2014.
- Mahadevan V. S., McLaughlin P. R., Benson L.E., Interwencyjne cewnikowanie w przecieku łaty lub zwężeniu żylnym.
- Mazurek T., Wskazania diagnostyczne do cewnikowania jam serca, zasady zabiegu, Choroby Serca i Naczyń 2018, t. 15, nr 3, s. 181-198.
Polecamy
Przeszczepili serce najmłodszemu dziecku w Polsce. Mała Gabrysia miała tylko 7 tygodni
„Jej potencjał jest duży”. Polska szczepionka przeciw miażdżycy może zrewolucjonizować leczenie
Proste badania krwi pomogą przewidzieć ryzyko zawału. Nawet 30 lat wcześniej
Czy odsypianie całego tygodnia w weekend ma wpływ na zdrowie? Naukowcy to sprawdzili
się ten artykuł?
