Choleryk i jego cechy – jak sobie z nim radzić?

Choleryk – w powszechnym rozumieniu to osoba, która jest wybuchowa, nadpobudliwa, emocjonalnie niestabilna. Jakie są cechy choleryka zdaniem psychologa? Jak sobie z cholerykiem poradzić?

Choleryk – kto to

Słowo „choleryk” znajduje swoje źródło w greckim „chole” – żółć. W tradycyjnej teorii tzw. humoralnej ten typ człowieka miał być pod wpływem właśnie żółci. Co to oznacza?

Żółć kojarzono z takimi aspektami jak: gorzki smak, wątroba, wilgotność, ciepło, kolor żółty, ogień jako żywioł, lato jako pora roku, młodość – jako stan nieujarzmionego ducha choleryka. W astronomii łączono z cholerykiem planetę Mars, a także niektóre znaki zodiaku, takie jak panna, lew i rak.

– Choleryk jest przeciwieństwem flegmatyka, tak jak melancholik sangwinika – zauważa psycholog Urszula Struzikowska -Marynicz.- Choleryk jest ukierunkowany raczej na zadaniowy styl działania, wykazuje zachowania impulsywne: podejmuje szybkie decyzje, patrzy na efekt, nie na półśrodki ani emocje, które niekiedy „biorą nad nim górę”, stąd niekiedy wrażenie, że dąży on po tzw. trupach do celu, co nie jest zawsze określeniem adekwatnym do rzeczywistych motywów postępowania.

Aby zobrazować ten typ temperamentu, pomyślmy, że cholerycy są tymi, którzy w baśniach i legendach są zazwyczaj wybawcami – niezłomnymi, odważnymi, szybko rozwiązującymi problem walki ze smokiem, wygrania bitwy, wyruszenia na powstanie.

Wróćmy jednak z baśniowego świata do rzeczywistości. Cholerycy to często aktywiści społeczni, przywódcy zmian, bohaterzy akcji i protestów, awanturnicy. Gdy grupa ludzi zastanawia się nad tym, że wybuchł pożar, zazwyczaj choleryk pobiegnie go gasić lub ratować ludzi. Gdy przyglądamy się zszokowani przerwaniem wału podczas powodzi, nie ma wśród nas choleryka, bo on już dziurę w wale łata workami z piaskiem, ziemią i wszystkim, co znajdzie on pod ręką.

Dzieje się tak dlatego, że choleryk posiada tendencję do czynienia spraw innych osób własnymi sprawami, wiele kontekstów społecznych odnosi on w swoim poczuciu do siebie samego- stąd może on znienacka przysłuchując się kłótni, ma skłonność wtrącać się i w sposób dosadny wyrażać własne zdanie lub stanąć w obronie którejś ze stron – wyjaśnia psycholog Urszula Struzikowska-Marynicz.

Choleryk – cechy

• Charakter choleryka jest porywczy, a jego uczucia gwałtowne
• Choleryk odznacza się dużą energią i siłą charakteru
• Choleryk może mieć trudności z panowaniem nad sobą, bywa niezrównoważony

Choleryk, mimo wybuchowego charakteru, może być dobrym pracownikiem. – Mocną stroną jest jego zorientowanie na zadania i sukces, posiadanie zdolności do wyznaczania celów i odważnego dążenia do nich, zdolności przywódcze, które w połączeniu z kompetencjami i posiadanymi umiejętnościami mogą stanowić rzetelnego pracownika – zauważa psycholog. – Oczywiście nie w każdym zawodzie ten typ temperamentu będzie pożądany – przyznaje Urszula Struzikowska – Marynicz.

– Cholerycy często są karierowiczami, nie „rozpraszają się” relacjami społecznymi. Z uwagi na żywe emocjonalnie temperamenty i impulsywność bywają trudni w odbiorze. Stąd nie cieszą się posiadaniem wielu regularnych relacji interpersonalnych – dodaje specjalistka.

Choleryk a flegmatyk

Wydawać mogłoby się, że nie ma osobowości bardziej przeciwnych sobie niż flegmatyk z cholerykiem. A jednak, pod pewnymi warunkami mogą stworzyć parę, która działa skutecznie. Jak to możliwe?

Najważniejsze, aby każdy z nich znał i zajmował właściwe miejsce. Kierować tym duetem powinien choleryk. Flegmatykowi łatwo przyjdzie zaakceptować inne przywództwo. Jeśli los uczyni flegmatyka szefem choleryka, to nie zapowiada się, aby ich współpraca mogła być długa i skuteczna. Wiele zależy też od charakteru podejmowanej pracy.

– Choleryk nie jest predysponowany do pracy na stanowisku związanym z realizacją stałych, monotonnych zajęć – uprzedza Urszula Struzikowska-Marynicz, psycholog. – Choleryk może sprawdzić się w zawodzie szkoleniowca, dowódcy wojskowego, trenera sportowego, komentatora sportowego, dziennikarza, czy chociażby w branży reklamowej, dzięki zorientowaniu na cel, zadanie oraz niekiedy charyzmatycznej osobowości – wyjaśnia specjalistka.

Choleryk działa zadaniowo – czasem po przysłowiowych trupach. Flegmatyk dba tymczasem o relacje interpersonalne. Razem mogą więc prowadzić każdą drużynę do celu. O ile choleryk nie zrani oddanego mu flegmatyka swoim postępowaniem i nie zrazi chaotycznym działaniem.

W życiu prywatnym również może zdarzyć się, że choleryk z flegmatykiem stworzą udany związek. Choć mogą między nimi wynikać konflikty, cierpliwość flegmatyka może ratować relację. Flegmatyk uspokoi ład zburzony przez choleryka. Choleryk może natomiast działać motywująco na flegmatyka i przyspieszać jego działania.

Zarówno taki związek, jak i relacja służbowa, mają szanse na sukces. Nie będzie tu walki o „przywództwo w stadzie”, a flegmatyk może gasić zbytnią popędliwość choleryka. Na pewno też nie będą się razem nudzić.

Jak żyć z cholerykiem

Przejdźmy więc do meritum: jak żyć z cholerykiem? Jak wytrwać z takim współpracownikiem? Jak z cholerykiem tworzyć związek?

Psycholog podpowiada: – Bardzo łatwo jest wytrącić choleryka z równowagi. Dyskusje w momencie jego uniesienia emocjonalnego nie mają sensu i tylko pogarszają sytuację. Należy rzucić jeden, konkretny komunikat z prośbą o przemyślenie sprawy.

Podstawę sukcesu stanowi właściwy sposób komunikowania problemów: – Z cholerykiem nie należy rozmawiać z poziomu oceny, ale z poziomu faktów. Nie licytujmy się, kto ma rację. Należy dawać krótkie, konkretne i stanowcze komunikaty, informować o tym, jakie jego zachowanie (nie on sam!) budzi w nas emocje i jakie są nasze potrzeby.

Psycholożka zwraca również uwagę na rozróżnienie między emocjami a osobowością. Choć choleryk może wydawać się niestabilny i zmienny, nie świadczy to o jego złych zamiarach.

– Choleryk w relacji bywa w większości przypadków zaborczy, humorzasty, reaguje emocjonalnie i bardzo łatwo o konflikt z nim – ostrzega Urszula Struzikowska – Marynicz, zwracając uwagę na jeszcze jeden aspekt: – Z uwagi na niestabilność emocjonalną i słabą kontrolę nad emocjami, zwłaszcza silnymi i negatywnymi, jak złość, choleryk może być sprawcą przemocy, zwłaszcza tej gorącej, fizycznej.

Dyskutując z cholerykiem, poczekajmy, aż emocje opadną. Jeśli jednak dochodzi do zachowań przemocowych, nie wystarczy rozmowa o zaistniałej sytuacji. To poważny sygnał alarmowy, który każe przemyśleć, czy warto tkwić w danym związku.

– Najlepszym rozwiązaniem jest po prostu przerwanie relacji, która wyczerpuje i realnie zagraża – podkreśla specjalistka. – Nie obejdzie się bez terapii i intensywnej pracy choleryka nad sobą. 

Urszula Struzikowska – Marynicz zwraca też uwagę na podwójne standardy: mężczyźnie – cholerykowi wybacza się więcej niż cholerycznej kobiecie. W społeczeństwie pokutuje stereotyp, że to kobieta ma być łagodzącą konflikty i spokojną osobą, również bierną, jeśli doświadcza ataków choleryka.

Choleryk – leczenie

Wybuchowy charakter choleryka może być trudny dla otoczenia. Choleryk, który jest „w gorącej wodzie kąpany”, może nie odczuwać skali emocji towarzyszących innym osobom. Podczas gdy uniesienie choleryka minie równie szybko, jak się pojawiło, pozostałe osoby mogą długo pamiętać jego złe zachowanie. Może to powodować nie tylko rozpad relacji (którymi choleryk często się nie przejmuje), ale również problemy w pracy czy w szkole.

Charakter – nawet trudny – nie stanowi jednostki chorobowej. Jednak jeśli widać problemy w zachowaniu czy współżyciu z innymi, wówczas dobrze jest zasięgnąć pomocy specjalisty i skorzystać z terapii lub na własną rękę starać się przekuć słabe strony w atuty. Lub przynajmniej zneutralizować ich działanie na otoczenie.

– Pomocne mogą być techniki relaksacyjne, trening zastępowania agresji i radzenia sobie z gniewem i ze stresem oraz praca nad otwartą komunikacją – podpowiada Urszula Struzikowska – Marynicz.

– Ważne w tej pracy są konkretne i krótkie komunikaty. Długie „lanie wody” o swoich emocjach i potrzebach może choleryka, tak jak sangwinika znudzi, zirytować. Niekiedy pomocna jest również psychoterapia, ale chciałabym uczulić, że temperament choleryczny nie jest kategorią zaburzenia psychicznego czy też choroby psychicznej. Co znaczy, że nie musi wymagać leczenia! – podkreśla psycholog.

Choleryk – test

Klasyczny podział na typy osobowości powstał już w starożytności. Odmienny, lecz również popularny jest model osobowości stworzony przez psychologa i psychiatrę Carla Junga. Wyróżniał on 16 typów. Uwzględniał również fakt, że z wiekiem, osobowość może ulegać zmianom.

Aby określić swój typ osobowości, można skorzystać również z opracowań poruszających tę kwestię. W XX wieku o typach osobowości pisała m.in. Florence Littauer w książce znanej na polskim rynku jako „Osobowość plus”. Popularnym narzędziem diagnostycznym jest tzw. Wskaźnik Osobowości Myersa-Briggsa, czyli również rozszerzenie koncepcji Junga.

Testy osobowości pokazujące, ile w nas jest z choleryka, można znaleźć też na stronach poświęconych m.in. doradztwu zawodowemu. Oceniają one m.in. stopień aktywności, umiejętności współpracy lub rywalizacji w grupie, najbardziej komfortowe położenie w relacjach z innymi.