Cholesterol HDL – co to takiego i dlaczego warto badać jego poziom? 

Cholesterol HDL, powszechnie nazywany dobrym cholesterolem, odgrywa istotną rolę w usuwaniu nadmiaru lipidów z tkanek organizmu do wątroby, gdzie jest przetwarzany i zużywany. To z kolei prowadzi do zminimalizowania ilości substancji tłuszczowych gromadzących się w ścianach tętnic, a także zmniejszenia ryzyka  wystąpienia poważnych chorób sercowo-naczyniowych. Jaka jest norma cholesterolu HDL? Co jeszcze warto o nim wiedzieć? 

Co to jest cholesterol HDL? 

Cholesterol HDL (ang. High Density Lipoprotein) jest jednym z kluczowych elementów w systemie transportu cholesterolu w organizmie człowieka. To nic innego, jak rodzaj lipoproteiny, czyli związku chemicznego, składającego się z lipidów oraz białek. Co wyróżnia HDL spośród innych frakcji? Wysoka gęstość, co oznacza, że zawiera stosunkowo dużo białek w porównaniu do lipidów.

Cholesterol HDL – dobry czy zły? 

Na frakcję HDL często mówi się, że to dobry cholesterol, ponieważ odgrywa kluczową rolę w usuwaniu nadmiaru cholesterolu z tkanek i narządów organizmu, przede wszystkim z naczyń krwionośnych, a następnie transportowaniu go do wątroby, gdzie zostaje przetworzony. Dzięki temu działaniu HDL zmniejsza ryzyko rozwoju chorób serca, takich jak: 

• miażdżyca; 
• zawał serca; 
• udar mózgu.

Kiedy warto zbadać cholesterol HDL w surowicy krwi?

Badanie poziomu cholesterolu HDL jest kluczowe dla oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz monitorowania zdrowia serca. Zaleca się, aby pierwsze badanie lipidogramu przeprowadzić po ukończeniu 20. roku życia, a jeśli istnieją czynniki ryzyka takie jak nadwaga, cukrzyca, palenie papierosów czy historia chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie, należy zacząć wcześniej. Badać powinny się też osoby prowadzące siedzący tryb życia oraz mające problem z: 

• nadciśnieniem tętniczym; 
• chorobą niedokrwienną serca; 
• nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy.

Cholesterol HDL – norma dla dzieci i dorosłych 

Do oznaczenia poziomu cholesterolu HDL wykonuje się lipidogram. W tym celu pobiera się krew do analizy laboratoryjnej. Cała procedura zajmuje nie więcej niż 10 minut. Aby wyniki badania były wiarygodne, należy wykonać je na czczo.  Warto też pamiętać, że ma na nie wpływ wiele czynników, a mianowicie styl życia, dieta oraz choroby współistniejące.

Dlaczego cholesterol HDL jest za niski? Objawy towarzyszące 

Jeżeli masz za niski cholesterol HDL, możesz cierpieć na bezsenność. U chorych rozwijają się też stany depresyjne oraz zaburzenia neurologiczne, np. krwotoki śródmózgowe. Przyczynami takiego stanu mogą być: 

• dieta bogata w cukry proste i tłuszcze trans; 
• palenie papierosów; 
• nadmierne picie alkoholu; 
• nadwaga i otyłość; 
• choroby nerek lub wątroby, np. stłuszczenie wątroby; 
• niedoczynność tarczycy; 
• niewystarczająca aktywność fizyczna; 
• stany zapalne; 
• stosowanie niektórych leków, takich jak beta-blokery, tiazydy, doustne środki hormonalne oraz retinoidy. 

Jak podnieść cholesterol HDL? 

W podniesieniu poziomu dobrego cholesterolu HDL z pewnością pomoże regularna aktywność fizyczna oraz zmiana diety na zdrowszą, pełną warzyw i owoców, a ubogą w żywność przetworzoną. Ważna jest także rezygnacja z wszelkiego rodzaju używek. 

Masz wysoki cholesterol HDL? Przyczyny i możliwe skutki 

Pomimo tego, że cholesterol HDL jest ważny dla organizmu, jego nadmiar może szkodzić. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) przestrzega, że po przekroczeniu 90 mg/dl (lub 2,3 mmol/l), cholesterol HDL zwiększa ryzyko wystąpienia miażdżycy. Oprócz tego podwyższony poziom frakcji cholesterolu HDL-C może mieć wpływ na wystąpienie u osób starszych:

• zwyrodnienia plamki żółtej;
• złamań;
• posocznicy;
• demencji. 

Wiesz już, jak w sposób naturalny podnieść poziom cholesterolu HDL, ale te metody nie prowadzą do rozwoju patologii. Kiedy zatem stężenie tej frakcji może przekroczyć bezpieczny poziom? Oto możliwe przyczyny: 

• mutacje genetyczne enzymów metabolizujących frakcje lipoprotein;
• niezbilansowana dieta pełna tłuszczy nienasyconych;
• stosowanie leków wpływających na poziom cholesterolu HDL, takich jak statyny.

Jak za pomocą diety utrzymać cholesterol HDL w normie? 

Chcąc utrzymać cholesterol HDL w normie, warto pamiętać o kilku ważnych zasadach zdrowego żywienia. Oto one: 

1. Spożywaj oliwę z oliwek typu extra vergine, która podnosi poziom dobrego cholesterolu; 
2. Włącz do diety warzywa strączkowe bogatych w błonnik i obniżające poziom złego cholesterolu; 
3. Konsumuj produkty pełnoziarniste, które obniżają poziom cholesterolu LDL; 
4. Spożywaj tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, makrela czy sardynki, bogate w zdrowe kwasy tłuszczowe omega-3; 
5. Regularnie jedz orzechy, zawierające zdrowe tłuszcze oraz roślinne sterole, które blokują wchłanianie złego cholesterolu; 
6. Włącz do diety awokado bogate w jednonienasycone tłuszcze, które obniżają poziom cholesterolu LDL i zmniejszają ryzyko chorób serca. 

Bibliografia: 

1. Banach J., Sinkiewicz W., Cholesterol HDL — przyjaciel czy wróg?, Kardiologia Polska 2013, tom 71, rozdział 3, s. 290-294.  
2. Franczyk B., Rysz J., Ławiński J., Rysz-Górzyńska M., Gluba-Brzózka A., Is a High HDL-Cholesterol Level Always Beneficial? Biomedicines 2021, tom 9, 1083.  
3. Hussain S. M. i in., Association of plasma high-density lipoprotein cholesterol level with risk of incident dementia: a cohort study of healthy older adults, The Lancet, tom 43., 100963, 2023. 
4. Kosmas C. E., Martinez I., Sourlas A., Bouza K. V., Campos F. N., Torres V., Montan P. D., Guzman, E., High-density lipoprotein (HDL) functionality and its relevance to atherosclerotic cardiovascular disease, Drugs in context 2018, tom 7. 
5. Wytyczne PTL/KLRwP/PTK postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016, Lekarz POZ 2016, 4.