Choroba Alzheimera ma podłoże wirusowe? Badania wskazują, że wywołują ją wirusy, które ma każdy z nas

Choroba Alzheimera może mieć podłoże wirusowe. Do takich wniosków doszli naukowcy, którzy uważają, że za rozwój choroby mogą odpowiadać pospolite wirusy. Doprowadzają one do stanu zapalnego, a następnie do gromadzenia się w tkankach mózgu charakterystycznych białek.

Choroba Alzheimera

Według National Institute on Aging, choroba Alzheimera jest jedną z najczęstszych przyczyn demencji u osób starszych. Jej rozwój zaczyna się niezauważalnie. Z czasem jednak problemy z pamięcią zaczynają się nasilać.

I chociaż chorobę Alzheimera bada się od wielu lat, przyczyny jej pojawienia się nadal nie są znane. Zaobserwowano jednak, że w mózgach osób dotkniętych tą chorobą gromadzą się złogi tzw. białek tau oraz amyloidów beta. Według naukowców, doprowadza to do pogorszenia, a następnie do utraty funkcji neuronów.

Pospolite wirusy przyczyną choroby Alzheimera?

Naukowcy z Uniwersytetu Tufts i Uniwersytetu Oksfordzkiego dowiedli, że do rozwoju choroby Alzheimera może prowadzić infekcja wirusowa, a konkretnie wirus opryszczki pospolitej HSV oraz wirus VZV (ospy wietrznej i półpaścca).

Badacze, którzy wykorzystali trójwymiarowy model hodowli tkanek ludzkiego mózgu, wykazali, że wirus VZV może aktywować wirusa HSV. Oba wirusy po pierwotnym zakażeniu gospodarza i wywołaniu infekcji pozostają uśpione w ludzkim organizmie. Do ich kolejnej aktywacji może dojść jednak np. w okresie obniżonej odporności organizmu. Zazwyczaj HSV-1, czyli jeden z głównych wariantów wirusa opryszczki pospolitej, pozostaje uśpiony w neuronach mózgu. Zdaniem badaczy jego aktywacja może prowadzić do gromadzenia się białek tau i amyloidu beta oraz utraty funkcji neuronów.

„Nasze wyniki sugerują jedną ścieżkę prowadzącą do choroby Alzheimera, wywołaną przez infekcję VZV. Tworzy ona wyzwalacze zapalne, które budzą HSV w mózgu. Chociaż wykazaliśmy związek między aktywacją VZV i HSV-1, możliwe jest, że inne zdarzenia zapalne w mózgu mogą również obudzić HSV-1 i prowadzić do choroby Alzheimera” – stwierdziła Dana Cairns, jedna z autorek badania, pracownica naukowa na Wydziale Inżynierii Biomedycznej Uniwersytetu Tufts.

Odtworzyli środowisko przypominające ludzki mózg

Podczas badań naukowcy odtworzyli środowisko przypominające ludzki mózg. Wykorzystali do tego małe, sześciomilimetrowe gąbki wykonane z białek jedwabiu oraz kolagenu. Wszystko po to, by zrozumieć związek przyczynowo-skutkowy między chorobą Alzheimera a zakażeniem pospolitymi wirusami.

Badacze do gąbek wprowadzili następnie komórki macierzyste, które przekształciły się w funkcjonalne neurony. Niektóre z nich tworzyły również komórki glejowe. Naukowcy odkryli, że neurony wyhodowane w tkance mózgowej mogą być zakażone VZV, co jednak nie doprowadza do tworzenia się charakterystycznych dla Alzheimera białek tau i płytek beta-amyloidu.

Powstają one dopiero wtedy, gdy w neuronach obecny jest nieaktywny wirus HSV-1 i dojdzie do ekspozycji na VZV. Doprowadza to do reaktywacji wirusa HSV i wzrostu białek tau oraz  beta-amyloidu, a także do spowolnienia pracy neuronów.

Według naukowców, powtarzające się cykle aktywacji HSV-1 mogą prowadzić do nasilenia się stanu zapalnego w mózgu i postępującej utraty funkcji poznawczych. Ryzyko demencji znacznie zmniejsza szczepionka przeciw VZV, która zapobiega ospie wietrznej. 

Nosicielem jest każdy z nas

Ze statystyk Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że na całym świecie 3,7 miliarda osób w wieku poniżej 50 lat jest zarażona wirusem HSV-1, czyli wirusem wywołującym opryszczkę jamy ustnej. Zakażenie w większości przypadków jest bezobjawowe, a sam wirus jest uśpiony w komórkach nerwowych, dlatego większość nosicieli nie ma żadnych objawów lub są one bardzo łagodne.

Powszechny jest także wirus wywołujący ospę wietrzną i półpaśca. Z badań wynika, że 95 proc. nosicieli zaraziło się nim przed upływem dwudziestego roku życia.