Choroba Mondora – jak rozpoznać tę rzadką odmianę zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych może dotyczyć każdego odcinka żył w organizmie człowieka. Jak sama nazwa wskazuje, jest to proces zapalny obejmujący żyły nad powięzią. Towarzyszy mu zakrzepica o różnym nasileniu. Termin zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych wyodrębnia wiele węższych pojęć jak np. choroba Mondora będąca również zakrzepowym zapaleniem żył powierzchownych, jednak o ściśle określonej lokalizacji.

Czynniki ryzyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych, w tym choroby Mondora 

Najczęstszym czynnikiem ryzyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych kończyn dolnych są żylaki. Istotną rolę (podobnie jak w większości schorzeń przewlekłych) odgrywa nadmierna masa ciała. Otyłość to czynnik ryzyka wszystkich patologii układu krążenia kończyn dolnych i nie tylko. Zmiany o charakterze zakrzepicy częściej dotyczą również osób obciążonych onkologicznie, kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą i pacjentów leżących np. po zabiegach operacyjnych czy z istotnymi dysfunkcjami narządu ruchu. Do zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych kończyn dolnych predysponuje także ciąża i niektóre choroby autoimmunologiczne.

Choroba Mondora a zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych 

W zakres zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych wchodzi wiele terminów medycznych, które swego czasu były zupełnie wyodrębniane w terminologii medycznej, jak np. ropne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych czy jatrogenne zakrzepowe zapalenie żył. Aktualnie pod tym terminem wymienia się również chorobę Mondora. Jest to bardzo rzadko występująca patologia polegająca na zakrzepowym zapaleniu żył klatki piersiowej i prącia. Początkowo schorzenie to było opisywane jako choroba skóry o przewlekłym charakterze. Dopiero w 1939 roku została opisana jako jednostka chorobowa przez chirurga Henri’ego Mondor’a.

Objawy choroby Mondora 

Rozpoznanie choroby Mondora jak i zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych wymaga różnicowania z innymi patologiami, w związku z mało swoistymi zmianami. Dochodzi do miejscowego obrzęku, poszerzenia żył, mogą wystąpić zgrubienia wzdłuż naczyń żylnych.  Taki obraz może zostać mylnie zinterpretowany jako zapalenie naczyń chłonnych czy zapalenie tkanek miękkich. Istotną dolegliwością zgłaszaną przez pacjentów jest ból, który niejednokrotnie jest na tyle nasilony, że trudno o zlekceważenie tak nasilonego objawu klinicznego.

Dlaczego zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych jak choroba Mondora może okazać się niebezpieczne? 

Choroba Mondora, czyli zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych prącia czy klatki piersiowej jest samo w sobie uciążliwe dla pacjenta, ponieważ wywołuje ból i obrzęk. Nie jest więc to objaw lekceważony przez chorego. Należy pamiętać, że jeśli w naczyniu żylnym powierzchownym znajdzie się nawet niewielka skrzeplinka, może ona przedostać się do krążenia żylnego głębokiego, a następnie doprowadzić do stanu bezpośredniego zagrożenia życia. Podstawą rozpoznania jest badanie USG Doppler. 

Leczenie choroby Mondora 

W przypadku zapalenia żył powierzchownych kończyny dolnej postępowanie farmakologiczne uzależnia się od wyniku badań diagnostycznych. Jeśli skrzeplina w badaniu ultrasonograficznym ma maksymalnie 4-5 cm można pozwolić sobie na włączenie pończoch elastycznych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W przypadku ulokowania skrzepliny na ok. 3 cm od ujścia żyły udowej powinno włączyć się doustne leki przecizakrzepowe na trzy miesiące w dawce terapeutycznej. Heparyny stosuje się przy większych niż 5 cm materiałach zatorowych.  

W przypadku choroby Mondora przede wszystkich wykorzystuje się w leczeniu leki przeciwzapalne i heparynę. Zawsze należy brać również pod uwagę zabiegi chirurgiczne. 

Zapobieganie chorobie Mondora 

Wskazana jest profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo – zatorowych, szczególnie u pacjentów unieruchomionych i hospitalizowanych. Taką profilaktykę stosuje się u większości chorych przyjmowanych do szpitali, ponieważ pobyt w oddziale łączy się z dłuższym przebywaniem w pozycji leżącej, a przynajmniej ze zdecydowanie mniejszą ruchomością niż w warunkach domowych.  

Do oceny ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej stosuje się Skalę Padewską, w której za określone czynniki ryzyka przypisuje się daną liczbę punktów. Ich suma określa ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej, a przekroczenie tej wartości jest wskazaniem do wdrożenia profilaktyki. Wśród wymienianych czynników zwiększających ryzyko zakrzepowego zapalenia żył wymienia się czynną chorobę nowotworową, unieruchomienie, żylną chorobę zakrzepowo-zatorowa w wywiadzie, trombofilię, zabieg operacyjny w przeciągu ostatniego miesiąca, wiek powyżej 70. lat, niewydolność serca lub niewydolność oddechową, ostre infekcje, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, otyłość i leczenie hormonalne. 

Jak w przypadku wielu schorzeń, profilaktyka choroby Mondora czy zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych kończyn dolnych ma bardzo istotne znaczenie. Aktywność fizyczna, dbanie o odpowiednią masę ciała to kroki, które mogą zapobiec wystąpieniu zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych.  

W dzisiejszych czasach młodzi ludzie są szczególnie predysponowani do tego typu problemów, ponieważ niejednokrotnie spędzają wiele godzin w pozycji siedzącej przed komputerem nie stosując się do zasad właściwej higieny pracy. Ponadto aktywność fizyczna wśród młodych dorosłych nie jest często zadowalająca, dlatego łatwo o rozwój żylaków, a dalej zakrzepicy żył kończyn dolnych. 

Źródło: 

1. 1. Jolanta Neubauer-Geryk, Leszek Bieniaszewski, Zakrzepica żył powierzchownych, Forum Medycyny rodzinnej, 2018, tom 12, nr 3, str. 99-101