Choroba Peyroniego – leczenie i jej skutki

Choroba Peyroniego, czyli plastyczne stwardnienie prącia to rzadkie schorzenie występujące u mężczyzn około 50 roku życia. Cechuje się postępującym włóknieniem osłonki ciał jamistych, co skutkuje skrzywieniem penisa oraz bolesnością towarzyszącą wzwodowi. Choroba Peyroniego może ostatecznie uniemożliwić stosunek seksualny. Przyczyny choroby nie zostały jednoznacznie zdefiniowane, wymieniany jest udział takich czynników jak zmiany miażdżycowe, cukrzyca czy choroby tkanki łącznej. Leczenie choroby Peyroniego sprowadza się do stosowania odpowiedniej farmakoterapii, niekiedy konieczne jest wykonanie zabiegu operacyjnego. Zdarza się, że choroba Peyroniego ustępuje samoistnie.

Choroba Peyroniego – co to jest?

Choroba Peyroniego to choroba zdiagnozowana po raz pierwszy w 1743 roku przez francuskiego lekarza de la Peyroniego. Schorzenie to polega na powstawaniu nieprawidłowych zmian w okolicy ciał jamistych prącia, co może zaburzyć procesy erekcji. Każde ciało jamiste prącia otoczone jest tzw. otoczką białawą – błoną, która w stanie spoczynku ma około 2 mm grubości, a podczas wzwodu – 0,5 mm grubości. Włóknienie i bliznowacenie osłonki białawej, rozwijające się w efekcie odkładanie się twardych blaszek łącznotkankowych prowadzą do deformacji prącia i bolesnych erekcji.

Choroba Peyroniego dotyczy około 1% mężczyzn, głównie w wieku 40 – 60 lat i cechuje się stopniowym rozwojem. W pierwszym etapie może przebiegać bezobjawowo, dopiero wraz z coraz większym zaawansowaniem zmian patologicznych w obrębie struktur łącznotkankowych prącia dochodzi do pojawienia się charakterystycznych objawów. Za pierwszy etap choroby Peyroniego uznaje się proces zapalny w obrębie otoczki białawej ciał jamistych. Stanowi zapalnemu towarzyszy wzmożona aktywność fibroblastów i przebudowa struktury otoczki białawej. Dochodzi do jej przebudowy, pogrubienia i utraty elastyczności, a ostatecznie – powstania płytek Peyroniego, czyli wapniejących struktur o charakterze tkanki bliznowatej. Bliznowacenie osłonki białawej prowadzi do powstania zgrubień, a także skrzywienia penisa; zaburza ponadto dopływ krwi do ciał jamistych prącia. Niekiedy może nawet dojść do zmiany grubości i długości prącia.

Choroba Peyroniego – przyczyny

Przyczyny choroby Peyroniego są bardzo zróżnicowane. Jedną z wymienianych przyczyn są predyspozycje genetyczne, a także współistnienie rozmaitych schorzeń, a zwłaszcza:

• cukrzycy
• miażdżycy
• dny moczanowej
• zapalenia cewki moczowej
• nadciśnienia tętniczego
• kardiomiopatii
• reumatoidalnego zapalenia stawów
• kolagenozy

Wśród czynników ryzyka rozwoju choroby Peyroniego wymieniane są także mikrouszkodzenia otoczki białawej, mogące powstać podczas współżycia seksualnego, a także w efekcie urazów bądź zabiegów operacyjnych w obrębie miednicy mniejszej. Rozwojowi choroby sprzyja także palenie papierosów, spożywanie alkoholu, a także stosowanie niektórych leków (beta blokery).

Choroba Peyroniego – objawy

W początkowym etapie rozwoju choroba Peyroniego zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Pierwsze objawy towarzyszą nasilonemu stanowi zapalnemu w obrębie otoczki białawej ciał jamistych. Wówczas na grzbietowej powierzchni prącia mogą pojawić się zgrubienia, guzki i płytki; ponadto osłonka biaława ulega pogrubieniu oraz zwłóknieniu – i na tym etapie choremu dokucza ból towarzyszący erekcji. Bolesny wzwód może utrudniać zbliżenie seksualne mężczyznom cierpiącym na chorobę Peyroniego. A stosunek może być utrudniony także przez postępujące skrzywienie penisa, będące konsekwencją powstawania bardzo rozległej blaszki łącznotkankowej. Zaobserwować można m. in. wygięcie penisa ku górze, a także w dół lub w bok.

Rozpoznanie choroby Peyroniego opiera się przede wszystkim na wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym; stwierdzana jest wówczas obecność wyczuwalnej tkanki bliznowatej, a także skrócenie penisa postępujące z wizyty na wizytę. Lekarz może poprosić ponadto pacjenta chorego na chorobę Peyroniego o zrobienie zdjęcia penisa we wzwodzie, co umożliwi ocenę jego skrzywienia. Niekiedy wykonywane jest także badanie ultrasonograficzne penisa, pozwalające na zobrazowanie tkanek miękkich prącia, naczyń krwionośnych i ewentualnych zmian miażdżycowych oraz przepływu krwi.

Choroba Peyroniego – leczenie farmakologiczne

Leczenie choroby Peyroniego najczęściej rozpoczyna się od wdrożenia leczenia przeciwzapalnego, co ma na celu ograniczenie deformacji prącia. Jak wygląda takie zachowawcze leczenie u chorych, u których zdiagnozowana została choroba Peyroniego? Witamina E oraz witamina K stosowane doustnie mogą spowolnić niepożądane zmiany w obrębie tkanki łącznej; kwasy omega 3 łagodzą stan zapalny, a kolchicyna ogranicza nadmierną syntezę kolagenu i powstawanie zwłóknień. Miejscowe leczenie choroby Peyroniego sprowadza się do aplikowania werapamilu w postaci żelu – może to przyczynić się do ograniczenia procesów wapnienia płytki Peyroniego. Inną formą miejscowej terapii choroby Peyroniego są iniekcje steroidów; ostrzykiwanie płytki Peyroniego steroidami pozwala na złagodzenie stanu zapalnego, a także ograniczenie włóknienia tkanki łącznej. Dobre efekty terapeutyczne zapewniają także iniekcje interferonu α-2b – taka terapia pozwala na ograniczenie gęstości i rozległości płytki Peyroniego, a także skrzywienia prącia.

Bakteryjny enzym kolagenaza Clostridium histolyticum to jedyny lek zatwierdzony przez Amerykańską Agencję Żywności i Leków w celu leczenia choroby Peyroniego. Preparat ten stosowany jest w postaci iniekcji, a efektem leczenia jest ograniczenie syntezy kolagenu w obrębie osłonki białawej.

U około 10% chorych wymagane jest leczenie operacyjne. Kryteriami kwalifikacji do zabiegu chirurgicznego jest niezadowalający efekt leczenia zachowawczego, czas trwania choroby przekraczający 12 miesięcy, a także brak możliwości odbywania stosunków płciowych. Jeśli stwierdzona zostanie zaawansowana choroba Peyroniego, operacja może polegać na wydłużeniu prącia lub jego skrócenia. W przypadku pacjentów doświadczających znacznego skrzywienia prącia (powyżej 60 stopni) i skrócenia prącia, zalecana jest procedura wydłużenia penisa. Odbywa się to na drodze usunięcia tkanki bliznowatej z obszaru zmienionego chorobowo, czyli na wklęsłej powierzchni prącia. W miejscu usuniętej tkanki wszczepiany przeszczep skóry pobranej od pacjenta. Powikłaniem zabiegu wydłużenia penisa mogą być zaburzenia naczyniowe skutkujące problemami z erekcją. Z kolei operacyjne skrócenie penisa u chorych na chorobę Peyroniego dedykowane jest tym pacjentom, u których skrzywienie penisa nie przekracza 60 stopni. Wówczas operowana jest zdrowa strona prącia, z której usuwany jest fragment błony białawej.

Bibliografia:

Karaszewski J., Darewicz B., Choroba Peyroniego – możliwości farmakoterapii miejscowej; Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1 (46), 2016

Jalkut M. i im., Peyronie’s disease; A review; Rev Urol 2003, 5 (3)

Ostrowski K. i in., A review of the epidemiology and treatment of Peyronie’s disease; Res Rep Urol 2016; 8