Choroba sieroca i jej fazy. Jakie daje objawy i jak ją leczyć?

Choroba sieroca, nazywana chorobą braku miłości, powstaje w wyniku niewykształcenia więzi emocjonalnych i prowadzi do wielu problemów o podłożu psychicznym. Jakie są jej objawy i jak wygląda leczenie? Czy występuje tylko u dzieci, czy też możliwa jest choroba sieroca u dorosłych?

Co to jest choroba sieroca?

Choroba sieroca, a właściwie nieograniczony zespół opóźnienia rozwoju lub depresja anaklityczna, jest to choroba o podłożu psychicznym, która jest następstwem braku lub niewłaściwych więzi emocjonalnych na linii dziecko-rodzice. Z tego powodu nazywana jest również chorobą braku miłości, hospitalizmem lub matczyną deprywacją.

Dotyka najczęściej dzieci z domów dziecka, rozbitych rodzin lub dzieci, których potrzeby emocjonalne nie zostały właściwie zaspokojone przez rodziców. Choroba sieroca błędnie jest przypisywana tylko i wyłącznie dzieciom z ośrodków opiekuńczych – może pojawić się również w domach, w których występuje przemoc domowa czy alkoholizm.

Przyczyny choroby sierocej

Czas pomiędzy trzecim a czwartym rokiem życia to najważniejszy okres w życiu młodego człowieka, który kształtuje i umacnia więź pomiędzy swoimi najbliższymi opiekunami. To właśnie wtedy dziecko zaczyna rozumieć bliskość i poczucie bezpieczeństwa, które otrzymuje od rodziców. Okres ten przez psychologów wskazywany jest jako najważniejszy czas, podczas którego wytworzone emocje i więzi będą miały swoje przełożenie na życie dorosłe.

Brak prawidłowych relacji, powodujący uczucie odrzucenia, braku akceptacji i przejawów miłości przekłada się na rozwój choroby sierocej. Dodatkowo znaczenie ma również sytuacja w domu, w którym dorasta dziecko. Poczucie braku miłości zwiększają w młodym człowieku:

• przemoc,
• alkohol,
• narkotyki,
• częsty brak rodziców.

Choroba może rozwinąć się również u dzieci mających rodziców, ale przebywających przez długi czas w izolacji od nich. Co ciekawe, choroba sieroca może również wystąpić u niemowląt. Nie dotyczy tylko emocji pomiędzy dzieckiem a matką, lecz także wszystkimi ważnymi dla niego opiekunami.

Fazy choroby sierocej i ich objawy

Choroba sieroca przebiega w trzech fazach, które następują kolejno po sobie, przybierając stopniowo na intensywności. Każda z faz może dawać inne objawy „braku miłości”.

1. Faza protestu – objawia się zachowaniem dziecka mającym na celu zwrócenie uwagi. Krzyk, płacz, brak zainteresowania światem zewnętrznym, demonstracyjny sprzeciw wobec wszelkich próśb. Faza ta najczęściej występuje w miejscach publicznych, kiedy dziecko zauważa dla siebie szansę na zwrócenie uwagi opiekunów. Dodatkowo pojawia się problem z zasypianiem, brakiem apetytu, chęci zabawy. Dziecko usilnie poprzez protest lub bezsenność domaga się kontaktu z rodzicem w celu „uzupełnienia” braku miłości.
2. Faza rozpaczy – to krok pogłębiający chorobę sierocą, objawiający się apatycznością dziecka. Staje się ono coraz bardziej smutne, obojętne. Dodatkowo towarzyszy mu lęk objawiający się chroniczną bezsennością lub nocnym moczeniem się. Faza rozpaczy ma również konsekwencje w rozwoju fizycznym dziecka, które nie przybiera na wadze i poprzez spadek odporności częściej choruje. Faza rozpaczy to początek „automatyzmów ruchowych” – charakterystycznego bujania się i ssania kciuka.
3. Faza wyobcowania – okres, w którym dziecko całkowicie odcina się od świata zewnętrznego, zamykając się w sobie. Nie lubi kontaktów towarzyskich, jest całkowicie obojętne i apatyczne. Dodatkowym objawem może być brak reakcji ruchowych i unikanie kontaktu wzrokowego. Dziecko czuje się zupełnie odrzucone, a dodatkowo się boi. Faza ta może przyczyniać się do zahamowania rozwoju umysłowego i tym samym zmniejszenia zdolności dziecka do zabawy i nauki.

Warto dodać, że choroba sieroca może przyjąć charakter pełnoobjawowy lub epizodyczny, a jej skutki mogą rzutować na różne sfery rozwoju i objawiać się na różnych etapach życia człowieka.

Leczenie choroby sierocej u dzieci i dorosłych

Leczenie choroby sierocej jest długie i wymaga złożonej terapii zarówno dziecka, jak i rodziców. Obejmuje przede wszystkim terapię, której celem jest nauczenie rodziców prawidłowych nawyków wychowawczych wobec dziecka: okazywanie mu miłości, odpowiadanie na jego potrzeby i rozpoznawanie ich. Dzieci natomiast stymulowane są do otworzenia się przed rodzicami i światem, chęci zabawy czy rozmowy.

Nieleczona choroba sieroca – skutki u dorosłych

Choroba sieroca dotyka dzieci, jeśli jednak jest nieleczona, często prowadzi do zaburzeń w życiu dorosłym. Skutki „matczynej deprywacji” dają o sobie znać zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Najczęstsze objawy choroby sierocej u dorosłych to:

• problemy z nawiązywaniem kontaktów,
• silna potrzeba miłości i bycia z kimś,
• jednoczesny lęk przed przywiązaniem i zaangażowaniem.

Osoby dorosłe dotknięte chorobą sierocą często pozostają niedostępne, z pozoru zimne i nieprzyjemne. To swego rodzaju pancerz, w którym chronią się przed ponownym odrzuceniem, którego doświadczyli w wieku dziecięcym. Osoby te mają też trudności w odnalezieniu się w roli rodzica. Często chorują na depresję.

Nieleczona choroba sieroca wpływa na jakość życia osoby dorosłej, która w późniejszym życiu ma problem z wytworzeniem jakiejkolwiek więzi i prawidłowej relacji z innymi ludźmi. Choroba sieroca w życiu dorosłym utrudnia zarówno kontakty zawodowe, jak i prywatne, powodując wyobcowanie i poczucie odrzucenia.