Choroba Takayasu – przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie

Choroba Takayasu polega na zwężaniu się światła dużych tętnic, które wywołane jest toczącym się w nich procesem zapalnym. Pacjenci z tym rodzajem zapalenia tętnic najczęściej skarżą się na zmęczenie, gorączkę i pocenie się. W wielu przypadkach chorobie towarzyszą problemy z podwyższonym ciśnieniem krwi. Jak rozpoznaje się i leczy zespół Takayasu?

Co to jest choroba Takayasu?

Choroba Takayasu (inaczej: zespół Takayasu, zapalenie tętnic Takayasu, „choroba bez tętna”) jest rzadkim, przewlekłym schorzeniem, w którego przebiegu dochodzi do zapalenia ścian dużych naczyń krwionośnych – aorty i jej głównych odgałęzień. Stan zapalny może powodować zwężenie światła tętnic i przez to zmniejszać przepływ krwi przez poszczególne części ciała.

Ponad 80 proc. przypadków zespołu dotyczy dziewcząt i kobiet. Najczęściej chorobę Takayasu diagnozuje się u dzieci po 10. roku życia i osób w wieku do 40 lat.

Przyczyny choroby Takayasu

Choroba Takayasu jest spowodowana stanem zapalnym w obrębie ścian naczyń krwionośnych. Przyczyna wystąpienia zmian dotychczas nie została dokładnie wyjaśniona. Ostatnie badania wykazały, że udział w rozwoju zapalenia tętnic w przebiegu schorzenia mogą mieć czynniki genetyczne.

Objawy choroby Takayasu

Początki choroby Takayasu zwykle mają umiarkowanie ciężki i niespecyficzny przebieg. W związku z tym schorzenie często rozpoznaje się dopiero po miesiącach lub nawet latach od momentu wystąpienia pierwszych objawów.

Pacjenci zgłaszają, że mają złe samopoczucie i dokucza im zmęczenie. Mogą doświadczać także utraty apetytu i zmniejszenia masy ciała, podwyższonej temperatury ciała, nocnych potów, a także bólu stawów i dyskomfortu w obrębie klatki piersiowej. U niektórych chorych w początkowej fazie nie obserwuje się jednak żadnych symptomów.

W późniejszym okresie rozwoju zespołu Takayasu rozpoczyna się proces zwężania tętnic, który prowadzi do ograniczenia przepływu krwi, tlenu i substancji odżywczych do tkanek organizmu. U pacjentów mogą rozwijać się wtedy objawy, takie jak:

• znaczne osłabienie i ból kończyn podczas wysiłku,
• zawroty głowy, omdlenia,
• bóle głowy,
• duszności,
• zaburzenia widzenia,
• podwyższone ciśnienie tętnicze,
• obniżone tętno,
• niedokrwistość,
• ból klatki piersiowej,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• objawy ze strony przewodu pokarmowego: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki.

Diagnostyka choroby Takayasu

Rozpoznania choroby Takayasu i oceny stopnia zaawansowania zmian dokonuje się na podstawie badań obrazowych tętnic – angiografii, angio-MR lub angio-CT. U pacjentów z tym typem zapalenia tętnic można zaobserwować zmiany w postaci zwężenia lub zablokowania światła naczyń, któremu czasami towarzyszy pogrubienie ich ściany.

Badania krwi, takie jak CPR i ESR, pełnią tylko pomocniczą rolę w diagnostyce choroby Takayasu. Podwyższenie stężenia tych markerów stanu zapalnego występuje w wielu schorzeniach, a u pacjentów z zapaleniem tętnic mogą być one na prawidłowym poziomie nawet w aktywnej fazie choroby.

Leczenie choroby Takayasu

Leczenia pacjentów z zespołem Takayasu ma na celu przede wszystkim zapobieganie uszkadzaniu i zwężaniu tętnic objętych procesem chorobowym.

W aktywnej postaci choroby terapia polega najczęściej na stosowaniu kortykosteroidów oraz leków immunosupresyjnych. Leczenie zapalenia tętnic Takayasu w przypadku oporności lub złej tolerancji tych środków opiera się na podawaniu leków biologicznych, takich jak rituximab i tocilizumab. U pacjentów dodatkowo można zastosować leki przeciwkrzepliwe w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia epizodów niedokrwienia.

W przebiegu choroby Takayasu konieczne czasami bywa przeprowadzenie zabiegu angioplastyki balonowej lub pomostowania naczyń (by-pass).

W postępowaniu terapeutycznym w chorobie Takayasu podkreśla się także rolę zdrowego stylu życia. Dieta zgodna z zasadami prawidłowego żywienia, z obniżoną podażą soli i zwiększonym spożyciem wapnia, a także aktywność fizyczna i zaprzestanie palenia papierosów mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań (m.in. tych związanych z przyjmowaniem kortykosteroidów) i poprawiać rokowania u pacjentów z chorobą Takayasu.

Bibliografia:

1. G. Keser, H. Direskeneli, K. Aksu,  Management of Takayasu arteritis: a systematic review, Rheumatology, 53/2014.
2. P. A. Merkel, E. L. Matteson, M. Ramirez Curtis, Clinical features and diagnosis of Takayasu arteritis, UpToDate, 2019 r.
3. American College of Rheumatology (2019) Patient Fact Sheet. Takayasu’s Arteritis.