Choroba wysokościowa – na czym polega i co ją wywołuje? Czy przebywanie na dużych wysokościach zagraża życiu?

Choroba wysokościowa pojawia się w momencie, kiedy dana osoba przebywa na dużych wysokościach – na przykład w górach. Powoduje niedotlenienie organizmu, przez co może być bardzo niebezpieczna, szczególnie dla osób, które wspinają się po raz pierwszy.

Choroba wysokościowa przybiera na sile wraz z wysokością. Z reguły objawy pojawiają się na wysokości 2000–2500 m n.p.m. Mogą być bardzo gwałtowne, dlatego należy wiedzieć, jak się zachować i w jaki sposób udzielić pomocy osobie, u której wystąpiła choroba wysokościowa.

Choroba wysokościowa – na czym polega?

Choroba wysokościowa to zespół chorobowy spowodowany hipoksją. Hipoksja to niewystarczająca ilość tlenu w komórkach w stosunku do zapotrzebowania. Zbyt niski poziom tlenu może gwałtownie zakłócić funkcjonowanie organizmu. Choroba wysokościowa pojawia się na wysokości ponad 2000 m n.p.m. – na tej wysokości dostępność tlenu w powietrzu jest niska z uwagi na rozrzedzenie atmosfery. Jest ona za mała, aby zaspokoić zapotrzebowanie człowieka na tlen. Co ważne, u osób, które są bardzo wrażliwe na niedobory tlenu, choroba wysokościowa może wystąpić nawet na wysokości 1500 m n.p.m.

Objawy choroby wysokościowej

Choroba wysokościowa daje objawy, które mogą wystąpić nagle. Pierwszym z nich jest przyspieszone bicie serca, które spowodowane jest niewystarczającą ilością tlenu. Powoduje to przyspieszone tętno oraz ogólne osłabienie. Krew zaczyna krążyć o wiele szybciej, a serce i płuca zaczynają intensywniej pracować. Wśród początkowych objawów choroby wysokościowej wymienić można przede wszystkim długotrwałą niemożność zaczerpnięcia powietrza, niewyraźne widzenie, zawroty głowy, ból w klatce piersiowej, a także problemy z poruszaniem się. Niedobór tlenu może doprowadzić do obrzęku płuc, który z kolei powoduje silny ból głowy, problemy z mówieniem, a nawet zawał serca. Łagodniejsze objawy choroby wysokościowej to: nudności, osłabienie, zawroty głowy i gorączka. Pojawienie się powyższych objawów na pewnej wysokości może być bardzo niebezpieczne, dlatego nie należy kontynuować wspinaczki.

Choroba wysokościowa – profilaktyka i leczenie

Istnieją sposoby na zapobieganie chorobie wysokogórskiej. Jednym z nich jest aklimatyzacja, czyli stopniowe przyzwyczajanie organizmu do coraz większych wysokości. Pewnym zabezpieczeniem przed chorobą wysokościową może być również stosowanie odpowiednich leków. Najbardziej popularnym, zażywanym między innymi przez alpinistów, jest acetazolamid – lek ten zmienia stężenie krwi i w znaczący sposób ułatwia oddychanie w sytuacjach, gdy stężenie tlenu w powietrzu jest niskie. Preparat należy zacząć stosować na 2 dni przed planowaną datą wspinaczki. Za każdym razem należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ leki na chorobę wysokościową mogą mieć skutki uboczne, takie jak obniżone samopoczucie. Podczas wspinaczki należy również pamiętać o przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów. Najlepiej jest pić napoje izotoniczne, które dobrze nawadniają organizm. W przypadku zaniedbania przyjmowania odpowiedniej ilości płynów może dojść do odwodnienia organizmu, co z kolei przyczynia się do wcześniejszego wystąpienia objawów choroby wysokościowej.

Po wystąpieniu choroby wysokościowej należy zacząć przemieszczać się w dół. Dalsza wspinaczka może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Choroba wysokościowa ma tendencję do samoograniczania, dlatego po zejściu na mniejszą wysokość objawy mogą szybko ustąpić. W większości przypadków jednak łagodne objawy choroby wysokościowej mogą samoczynnie zniknąć po kilku dniach od niedotlenienia. Jeśli jednak złe samopoczucie nie ustępuje, należy udać się do szpitala. Leczenie choroby wysokościowej powinno odbywać się pod okiem specjalistów. Należy pamiętać, że na chorobę wysokościową najbardziej narażone są dzieci do 6. roku życia oraz osoby po 40. roku życia. Niemniej jednak choroba wysokościowa może pojawić się w każdym wieku, dlatego nigdy nie należy lekceważyć jej objawów.

O czym warto pamiętać?

Choroba wysokościowa może pojawić się u każdego – niezależnie od wieku, doświadczenia we wspinaczce czy formy fizycznej. Niedotlenienie występuje nawet u osób, które mają wieloletnie doświadczenie alpinistyczne – nadmierna pewność siebie może być bardzo niebezpieczna, dlatego w przypadku pojawienia się objawów należy natychmiast zaniechać dalszej wspinaczki i jak najszybciej ewakuować się w dół. Warto również przez kilka dni obserwować swój organizm – być może objawy ustąpią, jednak złe samopoczucie to sygnał od organizmu, że nie poradził sobie z trudną sytuacją, jaką jest niskie stężenie tlenu i niedotlenienie. W takiej sytuacji należy skonsultować się z lekarzem oraz zachować szczególną ostrożność podczas kolejnych wypraw w góry.