Chwyt Rauteka, czyli ratowniczy manewr pierwszej pomocy – wskazania, przeciwwskazania, sposób wykonania

Chwyt Rauteka to powszechnie stosowany w pierwszej pomocy przedmedycznej manewr ratowniczy, służący do ewakuacji poszkodowanego z miejsca bezpośredniego zagrożenia życia w momencie, kiedy on samodzielnie nie jest w stanie się oddalić.

Prawidłowa metodyka wykonania chwytu Rauteka jest niezbędnym elementem każdego szkolenia i kursu pierwszej pomocy. Manewr najczęściej wykorzystywany jest w ratownictwie komunikacyjnym, gdzie po zdarzeniu drogowym nieprzytomny zakleszczony jest w pojeździe lub leży w jego pobliżu na ziemi.

Chwyt Rauteka

Chwyt Rauteka stanowi jedną z czynności ratowniczych pierwszej pomocy przedmedycznej do ewakuacji poszkodowanego w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia. Manewr został opracowany przez austriackiego instruktora ju jitsu w latach 80. XX wieku i jest z powodzeniem wykorzystywany do dziś. Chwyt Rauteka pozwala samodzielnie działającemu ratownikowi przenieść cięższą i wyższą od siebie osobę w bezpieczne miejsce bez użycia siły, z wykorzystaniem odpowiednich dźwigni i ciężaru własnego ciała. Nieumiejętne stosowanie chwytu Rauteka może wiązać się z dużym ryzykiem pogorszenia stanu zdrowia ofiary, dlatego należy go wykonać precyzyjnie, ale jednocześnie pewnie i zdecydowanie.

Kiedy użyć chwytu Rauteka?

Manewr Rauteka wykonuje się wyłącznie w określonych sytuacjach. Ewakuacja poszkodowanego z zastosowaniem chwytu niezbędna jest, kiedy ofiara:

• jest nieprzytomna i znajduje się w otoczeniu zagrażającym jej życiu, np. wśród toksycznych oparów, w palącym się pojeździe bądź kiedy istnieje ryzyko zsunięcia się samochodu ze skarpy;
• nie wykazuje podstawowych funkcji życiowych i niezbędne jest podjęcie akcji resuscytacyjnej krążeniowo-oddechowej.

W innych okolicznościach poszkodowany ewakuowany jest przez specjalistyczne służby ratownicze z zachowaniem odpowiednich procedur dotyczących stabilizacji kręgosłupa.

Co robić przed przystąpieniem do chwytu Rauteka?

Przed przystąpieniem do samodzielnej ewakuacji poszkodowanego z pojazdu należy wykonać standardowe kroki pierwszej pomocy przedmedycznej do czasu przybycia na miejsce służb ratowniczych, czyli:

• dokonać ogólnej oceny zdarzenia i stanu poszkodowanego, głównie ze zwróceniem uwagi na podstawowe funkcje życiowe, tzn. oddech i tętno; w przypadku stwierdzenia braku parametrów należy udrożnić drogi oddechowe;
• zabezpieczyć miejsce zdarzenia i zadbać o własne bezpieczeństwo;
• wezwać pomoc ratowniczą.

Do amatorskiej akcji ratowniczej warto zaangażować dodatkową osobę, o ile to możliwe. Kiedy w ocenie ratownika poszkodowanemu grozi niebezpieczeństwo wynikające z okoliczności zdarzenia, a ofiara jest nieprzytomna, należy przystąpić do wykonania chwytu Rauteka.

Jak wykonać chwyt Rauteka?

Chwyt Rauteka można wykonać w sytuacjach, kiedy poszkodowany leży na ziemi i wymaga przeniesienia w bezpieczne miejsce lub znajduje się w samochodzie.

Aby wykonać chwyt Rauteka, kiedy ofiara leży, należy:

• przykucnąć lub uklęknąć za jej głową;
• wsunąć ręce pod jej ramiona lub w okolice łopatek;
• podnieść ofiarę do pozycji półsiedzącej, podciągnąć i oprzeć na siebie.
• wsunąć jedną rękę poszkodowanego pod jego własną pachę po przeciwnej stronie;
• wsunąć obie ręce pod pachy i chwycić odpowiednio za przedramię i nadgarstek nachwytem,
• podnieść się,
• podnieść ofiarę (warto pamiętać o ergonomicznym podnoszeniu i przenoszeniu z tzw. kolan, a nie z kręgosłupa);
• iść tyłem w uścisku z poszkodowanym, oddalając się z zagrożonego obszaru, ciągle stabilizując głowę i szyjny odcinek kręgosłupa. Kiedy ratowników jest dwóch, jeden z nich może trzymać poszkodowanego za nogi podczas przenoszenia;
• podjąć dalsze czynności ratownicze.

Wykonanie chwytu Rauteka podczas wyciągania ofiary z pojazdu:

• wyłączenie silnika, odpięcie pasów bezpieczeństwa, delikatne pochylenie poszkodowanego do przodu, aby mieć dostęp od jego tyłu na chwyt Rauteka;
• kiedy ofiara siedzi od strony kierowcy na lewym fotelu, należy prawą rękę wsunąć pod jej prawą pachę i nachwytem złapać jej prawe przedramię;
• w przypadku kierowcy lewą rękę wsunąć pod jego lewą pachę i złapać prawy nadgarstek lub ująć żuchwę w celu stabilizacji głowy, jednocześnie opierając ofiarę o własne ciało;
• unieść kierowcę, przesunąć w swoją stronę i ewakuować z pojazdu.

Jeśli poszkodowany siedzi na fotelu po prawej stronie auta, chwyt Rauteka wykonuje się analogicznie – odwrotnie. Po sprawnej ewakuacji należy sprawdzić stan ofiary, w razie potrzeby podjąć akcję reanimacyjną do momentu przyjazdu służb ratowniczych. Kiedy metodyka chwytu Rauteka nie jest znana lub pod wpływem stresu wynikającego z okoliczności wiedza na jego temat tymczasowo się ulotni, nie należy się wahać, tylko zdecydowanie przejść do ewakuacji poszkodowanego, pamiętając o stabilizacji głowy. Kolejność chwytów nie jest wówczas na tyle istotna, aby ryzykować życie poszkodowanego.