Przewlekły kaszel to nie choroba, a objaw, który może towarzyszyć wielu schorzeniom. Co jest przyczyną przewlekłego kaszlu?

Kaszel nie jest chorobą samą w sobie. Stanowi odruch obronny organizmu, którego aktywatorami są receptory umiejscowione w drogach oddechowych. Kaszel może towarzyszyć różnym chorobom. Zwykle trwa kilka dni, jeżeli utrzymuje się dłużej niż 8 tygodni, mówimy, że ma on charakter przewlekły.

Kaszel nie jest chorobą, a jedynie objawem, który może towarzyszyć wielu schorzeniom. Kaszel stanowi odruch z drzewa oskrzelowego, za który odpowiadają zlokalizowane w nim receptory. Po ich pobudzeniu dochodzi do skurczu oskrzeli, który ma na celu ewakuację toksyn, drobnoustrojów, ciał obcych i wydzieliny, aby te nie przenikały do niżej położonych struktur układu oddechowego. Kaszel może towarzyszyć infekcjom, alergii i chorobom przewlekłym . Może się utrzymywać przez różny okres i mieć różne nasilenie. Jeżeli kaszel utrzymuje się dłużej niż 8 tygodni, mówimy o kaszlu przewlekłym. Zawsze powinien on wzbudzać niepokój i skłaniać do dalszej diagnostyki, gdyż może być zwiastunem poważnych chorób.

Może pojawić się w każdym wieku, dlatego spotykamy przewlekły kaszel u dziecka i przewlekły kaszel u dorosłych.

Przewlekły kaszel u dziecka – przyczyny

Zdarza się, że zdrowe dzieci chrząkają lub kaszlą kilka do kilkunastu razy dziennie. Może to być związane z zanieczyszczeniami środowiska, wysiłkiem fizycznym, czy suchym powietrzem w domu, zwłaszcza podczas okresu grzewczego. Zatem nie zawsze świadczy on o patologii, jednakże większe nasilenie dolegliwości i ich częstotliwości, przewlekły kaszel z flegmą, czy przewlekły kaszel u dziecka w nocy, zawsze powinien wzbudzać czujność rodziców i obligować do wizyty lekarskiej. Przewlekły kaszel u dziecka może mieć wiele przyczyn. Jeżeli pojawia się u małych dzieci, można podejrzewać zarówno wady układu oddechowego (przetoki, tracheomalację, rozstrzenie oskrzeli), jak i krążenia (np. zdwojenie łuku aorty). Ponadto przewlekły kaszel towarzyszy alergii i rozwijającej się astmie oddechowej. Jego przyczyną bywają także schorzenia układu pokarmowego, takie jak refluks żołądkowo-przełykowy – mechanizm kaszlu polega na stałym podrażnianiu struktur gardła i krtani przez kwaśną treść żołądka, która na skutek zmniejszonego napięcia zwieracza przełyku dolnego przedostaje się do światła przełyku i podrażnia jego zasadowe środowisko. Również niedobory odporności wpływają na powstawanie i utrzymywanie się przewlekłego kaszlu. Jeżeli dziecko ma obniżoną odporność, pojawiają się przewlekłe i często nawracające zapalenia oskrzeli i płuc. Ponadto do przyczyn przewlekłego kaszlu zaliczamy też niektóre metaboliczne choroby genetyczne, jak mukowiscydozę.

U starszych dzieci, zwłaszcza w wieku szkolnym, można spotkać też kaszel psychogenny. Nie wiąże się on z żadną chorobą organiczną, jest zaburzeniem z grupy psychiatrycznych i wymaga leczenia terapeutycznegp. Charakterystycznymi cechami takiego kaszlu jest jego nasilanie się w towarzystwie innych osób ze środowiska dalszego i bliższego dziecka i całkowity jego brak w trakcie zajęć wykonywanych samotnie w czasie nocnego odpoczynku.

Przewlekły kaszel – przyczyny u dorosłych

Kaszel utrzymujący się dłużej niż 8 tygodni nie może być bagatelizowany, gdyż często jest objawem poważnych chorób. Może towarzyszyć również alergii i astmie oskrzelowej, może też, jako tzw. kaszel palacza, być wynikiem nałogowego palenia papierosów. W niektórych przypadkach zdarza się również, że sygnalizuje choroby nowotworowe. Przewlekły kaszel może pojawić się przy nowotworze oskrzeli i płuc, a nawet przewodu pokarmowego (przełyku), jeżeli towarzyszy mu utrata masy ciała, trudności w połykaniu, bóle zamostkowe. U dorosłych występuje także refluks żołądkowo-przełykowy. Ponadto przewlekły kaszel może pojawić się po stosowaniu niektórych leków, zwłaszcza kardiologicznych (ACE inhibitory). Kaszel utrzymujący się przez taki długi czas może również być sygnałem gruźlicy lub sarkoidozy. U osób otyłych występuje czasem tak zwany obturacyjny bezdech senny, który też może przyczyniać się do narastania dolegliwości.

Przewlekły kaszel mokry

Związany jest z obecnością wydzieliny w drogach oddechowych. Ta często pojawia się wskutek tzw. kataru zanosowego, który potocznie określany jest ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła. To z kolei podrażnia receptory krtani i oskrzeli i prowokuje do odruchu kaszlowego. Często takie dolegliwości towarzyszą przewlekłemu zapaleniu zatok.

Przewlekły kaszel u dorosłych – leczenie

Często zastanawiamy się, co na przewlekły kaszel możemy zastosować samodzielnie. Jednakże leczenie bez diagnostyki i określenia przyczyny dolegliwości w zasadzie nie ma większego sensu. Przewlekły kaszel ma różne przyczyny, często pochodzące spoza układu oddechowego, w związku z czym syrop na przewlekły kaszel może nie być skuteczny. Oczywiście, jeżeli palimy i towarzyszy nam przewlekły kaszel, powinniśmy zrezygnować z nałogu. W przypadku narażenia na drażniący czynnik alergiczny, należy zmienić środowisko i zminimalizować ekspozycję. Jednakże w przypadku przewlekłego kaszlu zawsze kluczowym dla pozbycia się go jest konsultacja lekarska i prawidłowa diagnostyka. Po określeniu przyczyny można zastosować leczenie celowane.