Ból brzucha – jakie są jego przyczyny? Co zrobić, gdy boli brzuch?

Ból brzucha jest objawem bardzo nieswoistym. Może mieć dziesiątki przyczyn, zależnych od umiejscowienia i natężenia bólu. Każdy nagły lub przewlekły ból brzucha powinien być przesłanką do wizyty lekarskiej – zwłaszcza, jeśli nie znamy jego przyczyny.

Ból w dole brzucha – w ciąży, w czasie miesiączki, w czasie jajeczkowania

Kobiety muszą dosyć często zmagać się z bólem w dole brzucha. Jedną z jego przyczyn może być chociażby ciąża. Łagodny ból w dole brzucha w ciąży wiąże się z rozciąganiem macicy i wówczas jest całkowicie naturalny, a zatem nie powinien wzbudzać niepokoju. Mogą się go spodziewać w szczególności te kobiety, które oczekują na dziecko po raz pierwszy i są wyjątkowo wrażliwe na ból. Ból brzucha może być jednym z pierwszych objawów ciąży.

Z kolei jeśli ostry ból na dole brzucha w ciąży połączony jest z drętwieniem pleców w okolicy krzyżowej, nie należy go lekceważyć, ponieważ może świadczyć o odklejającym się łożysku czy zagrażającym poronieniu. Tym bardziej jeśli towarzyszą temu plamienia, krwawienia lub intensywne skurcze. W obu przypadkach należy bezzwłocznie udać się do lekarza, by on mógł zadecydować o dalszym postępowaniu.

Innym rodzajem bólu brzucha odczuwanego na dole są dolegliwości związane z owulacją oraz okresem. W tym drugim przypadku pojawiają się zwykle albo tuż przed miesiączką, albo w jej pierwszych dniach. W trakcie jajeczkowania ból w dole brzucha może się pojawić zarówno z prawej, jak i z lewej strony. Na obie dolegliwości pomogą ogólnodostępne leki łagodzące dokuczające objawy, np. te zawierające ibuprofen.

Ból brzucha w dole może świadczyć o stanie zapalnym jajowodów i jajników (tzw. przydatków). Jest to intensywny ból po lewej stronie brzucha na dole bądź po prawej stronie, przypominający silne dolegliwości menstruacyjne. Czasem mogą się też pojawić gorączka lub dyskomfort w trakcie stosunku płciowego. W przypadku podejrzenia zapalenia przydatków należy zgłosić się do lekarza. To on zaleci odpowiednie leczenie, a także pomoże w doborze właściwej diety.

Ból na dole brzucha – układ pokarmowy

Ból brzucha na dole może wskazywać na kłopoty z układem pokarmowym. Ból brzucha z prawej strony na dole nierzadko wiąże się z zapaleniem wyrostka robaczkowego. Wówczas jednak występują także takie objawy towarzyszące, jak nudności, wysoka gorączka oraz wyraźny brak apetytu. W przypadku podejrzenia stanu zapalnego wyrostka robaczkowego należy jak najszybciej zgłosić się do specjalisty, by potwierdzić bądź wykluczyć jego występowanie i podjąć leczenie operacyjne.

Dolegliwość pochodząca z dowolnego miejsca w podbrzuszu może świadczyć o chorobie jelit, np. zespole jelita drażliwego, niedrożności jelit czy zapaleniu jelit. W każdym z tych przypadków najlepiej jest skontaktować się z lekarzem, by potwierdzić przypuszczenia i poddać się koniecznemu leczeniu. Dodatkowymi objawami, jakie mogą się pojawić, są zaparcia, biegunka oraz wzdęcia.

Ból na dole brzucha – układ moczowy

Silny, kłujący ból w dole brzucha to nierzadko zwiastun problemów z układem moczowym. Objawami, które mu towarzyszą, są większa częstotliwość oddawania moczu, a także nagłe, trudne do powstrzymania parcie na pęcherz. Najczęściej winowajcą jest zapalenie pęcherza moczowego, choć zdarzają się też inne schorzenia, takie jak:

• odmiedniczkowe zapalenie nerek,
• kolka nerkowa,
• kamica nerkowa.

O leczeniu tego typu chorób powinien zawsze decydować specjalista urolog bądź ginekolog.

Mężczyźni skarżący się na niezbyt silny, przechodzący ból w dole brzucha mogą mieć kłopoty z prostatą. Odczuwają również dyskomfort w okolicach moszny i odbytu. Oddawanie moczu staje się znacznie częstsze i czasem powoduje dotkliwe pieczenie. Jeśli panowie mają jakieś podejrzenia, mogą odwiedzić lekarza pierwszego kontaktu, by ten wypisał im skierowanie do urologa.

Ból z lewej strony brzucha – w ciąży

Ból z lewej strony brzucha może pojawić się podczas ciąży, czym niejednokrotnie wzbudza mniejszy bądź większy niepokój u kobiet. Ostry ból z lewej strony brzucha może wskazywać na występującą kolkę. Ze względu na przyczynę można wyróżnić jej dwa rodzaje: kolkę jelitową oraz kolkę nerkową.

Przyczyną bólu z lewej strony podbrzusza przy kolce jelitowej są zaburzenia układu pokarmowego. Dolegliwość ta pojawia się co jakiś czas, nasila się, a po jakimś czasie sama ustaje. Kolka jelitowa łączy się zwykle z zaparciami oraz gazami, które zalegają w jelitach. Bardzo często odpowiedzialna za ból z lewej strony brzucha po jedzeniu jest niewłaściwie dobrana dieta, na którą w ciąży trzeba szczególnie uważać. Dolegliwości można złagodzić za pomocą leków rozkurczowych, jednak wcześniej trzeba koniecznie skonsultować się z lekarzem.

Kolkę nerkową bardzo często powodują kamienie obecne w drogach moczowych, które znalazły się tam jeszcze przed ciążą. Ból z lewej strony brzucha (a w zasadzie podbrzusza) może się więc także wiązać z przesuwaniem się kamieni do moczowodów. Wówczas pojawia się ból z lewej strony brzucha promieniujący na nogę. Dolegliwość ta nasila się w momencie, gdy dochodzi do próby oddania moczu. Aby zdiagnozować problem, konieczne jest przeprowadzenie badania ultrasonograficznego (USG).

Ból z lewej strony – układ pokarmowy

Ból z lewej strony w dole brzucha może być związany z dolegliwościami jelitowymi, takimi jak zapalenie uchyłków jelita grubego. Pod nazwą „uchyłki” należy rozumieć niewielkie uwypuklenia błony śluzowej jelita, które zwykle są wykrywane przypadkowo. Przypadłość ta często nie daje żadnych objawów, jednak u niektórych osób pojawia się właśnie ból z lewej strony brzucha. W takich sytuacjach zaleca się konsultację z lekarzem, a także przyjmowanie probiotyków wspierających naturalną florę bakteryjną jelit.

Ustawiczny ból z lewej strony brzucha pod żebrami może też świadczyć o niedrożności okrężnicy. Podobne objawy daje rak jelita grubego, który powoduje zatkanie jego światła.

Kłujący ból z lewej strony brzucha – układ rozrodczy

U kobiet ból brzucha zawsze może wskazywać na rozmaite choroby ginekologiczne. Ostry ból z lewej strony brzucha często oznacza pęknięcie istniejącej torbieli lewego jajnika. Torbiel jajnika zdarza się najczęściej u kobiet znajdujących się w wieku rozrodczym, a z początku nie ujawnia się w żaden sposób, może być jednak wykryta na USG. Gdy staje się duża, uciska na pęcherz, przez co często wywołuje parcie, a także nudności. Równie silny i kłujący ból brzucha po lewej stronie może wywołać skręt lewego jajnika, który promieniuje też do pleców.

Jeśli dojdzie do stanu zapalnego przydatków po lewej stronie, one także mogą wywoływać ból po lewej stronie podbrzusza. Objawy nie są wówczas charakterystyczne, niektóre z kobiet uskarżają się jednak na bardzo mocny ból, który wciąż narasta, a prócz niego wzrasta gorączka.

Ostry, silny ból w prawym boku

Ostry ból w prawym boku może świadczyć o zapaleniu otrzewnej. W przypadku tego schorzenia ból jest jednostajny, a dodatkowo nasila się podczas ucisku powłok brzusznych oraz przy nagłym oderwaniu ręki od badanego miejsca. Reakcją na tego rodzaju ból jest silne napięcie mięśni. Dla chorego bolesna jest jakakolwiek zmiana pozycji. Zapalenie otrzewnej to bezpośrednie zagrożenie życia, dlatego konieczna jest szybka reakcja, tak by chory jak najszybciej znalazł się na stole operacyjnym. W oczekiwaniu na pomoc należy przyjąć bezpieczną pozycję i unikać gwałtownych ruchów.

Ból w prawym boku pleców

Jeśli dokucza silny ból w prawym boku z tyłu pleców, który nasila się w nocy, a dodatkowo towarzyszą mu gazy, nudności i wymioty, może to być atak kolki żółciowej. Nie wolno wówczas przyjmować płynów i posiłków. Należy zgłosić się do lekarza.

Jeśli ból w prawym boku z tyłu występuje wraz z problemem częstego i bolesnego oddawania moczu (lub jego całkowite zatrzymanie), a w dodatku mocz jest ciemny, źle pachnie i pojawia się w nim krew – może to być atak kolki nerkowej lub kamicy nerkowej. Trzeba przyjmować dużo płynów, by ułatwić wydalenie kamienia. Dolegliwość należy zgłosić lekarzowi pierwszego kontaktu.

Ból w prawym boku pod żebrami promieniujący do pleców

Przeszywający ból w prawym boku promieniujący do pleców, który nasila się przy wdechu, pochylaniu lub skręcaniu tułowia, może świadczyć o stanach zapalnych nerwów skórnych. Ich przyczyna leży najczęściej w zmianach zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa, które powodują ucisk korzeni nerwowych. Skutkiem jest kłujący ból w prawym boku przy każdej gwałtownej próbie ruchu tułowia.

Ból w prawym boku po jedzeniu może wystąpić po posiłku z dużą ilością ciężkostrawnych potraw. Jeśli jednak ból jest silny i konsekwentnie pogarsza się po spożyciu tłustego jedzenia, a w dodatku towarzyszą mu zmęczenie, gorączka, nudności, jasny stolec, ciemny mocz i charakterystyczne zażółcenie białek oczu i skóry – to mogą być oznaki problemów ze strony wątroby i trzustki. Jak najszybciej należy zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi diagnozę w kierunku zapalenia wątroby czy raka trzustki. Trzeba ograniczyć ciężkostrawne jedzenie.

Ból w prawym boku i w plecach nie zawsze świadczy o problemach ze strony układu pokarmowego, moczowego czy nerwowego. Czasem jest objawem chorób układu oddechowego. Jeśli kłujący ból w prawym boku pod żebrami występuje w towarzystwie bolesnego kaszlu i gorączki, może świadczyć o suchym zapaleniu opłucnej.

Pulsujący ból w prawym boku

Silny ból w prawym boku, który wyróżnia się charakterystycznym pulsowaniem i promieniuje w kierunku krzyża i krocza, to jeden z objawów, których absolutnie nie należy lekceważyć. Tego typu ból może świadczyć o tętniaku aorty brzusznej. W każdej chwili możliwe jest jego pęknięcie, które przynosi trudny do wytrzymania ból i skutkuje wstrząsem krwotocznym. Aby uniknąć bezpośredniego zagrożenia życia, należy jak najszybciej udać się do lekarza i zgłosić dolegliwości. Objawy szybko rozpoznane przez specjalistę mogą uratować życie.

Ból w prawym boku w ciąży

Ból w prawym boku i pachwinie w ciąży to standardowy objaw powiększania się macicy. Jeśli jest lekki nie trzeba konsultować go z ginekologiem. Można jedynie zadbać o większą ilość odpoczynku. Jeśli jednak ból w prawym boku pleców, na dole lub pod żebrami jest intensywny lub towarzyszą mu plamienia i inne niepokojące objawy, należy jak najszybciej udać się na kontrolne badanie ginekologiczne. Lekarz wykona kardiotokografię (KTG) lub ultrasonografię (USG) i oceni stan zdrowia matki i dziecka.

Ból brzucha u dziecka w okolicy pępka – możliwe przyczyny

Najmłodsi nie zawsze potrafią dokładnie zlokalizować przyczyny dolegliwości. U dziecka ból brzucha umiejscowiony jest często w okolicy pępka. Może mieć bardzo różne podłoże, a często powodem dolegliwości jest po prostu zbyt ciasna i uwierająca dziecko bielizna lub obciskające brzuch ubrania. Ból powinien ustąpić po wyeliminowaniu przyczyny.

Przyczyną bólu brzucha w okolicy pępka u dziecka może być zaburzenie funkcjonowania jelita cienkiego lub rozwijający się stan zapalny wyrostka robaczkowego, czego nie wolno lekceważyć. Bez podjęcia właściwego leczenia konsekwencje mogą być bardzo poważne, włącznie z zapaleniem otrzewnej na skutek pęknięcia wyrostka. Niepokój rodziców powinny wzbudzić charakterystyczne dolegliwości dodatkowe, m.in. ból brzucha u dziecka, gorączka i wymioty. W takich sytuacjach należy jak najszybciej udać się z dzieckiem do lekarza. Ból określany jest jako ostry, a dolegliwości nasilają się w momencie zgięcia nogi. Jeśli występuje podejrzenie zapalenia wyrostka robaczkowego, należy natychmiast zgłosić się do lekarza lub na szpitalny oddział ratunkowy (SOR).

Ból brzucha u dziecka po jedzeniu

Ból brzucha u dziecka po jedzeniu najczęściej jest wynikiem zatrucia pokarmowego lub alergii pokarmowej, której rodzice mogą nie być świadomi. Przy tego typu dolegliwościach mogą pojawić się wymioty i biegunka, a w niektórych sytuacjach również podwyższona temperatura ciała. Jeśli dziecko jest małe, warto od razu udać się z nim do lekarza, natomiast starsze dzieci należy skonsultować ze specjalistą, jeśli objawy nie ustąpią w przeciągu 2 czy 3 dni.

Bolący brzuch u dziecka może być także symptomem zaparcia, które często pojawia się u maluchów. W takim wypadku dodatkowym objawem jest wyraźny problem z wypróżnianiem się. Zaparcia powoduje nie tylko zła dieta, ale także nagły stres, zmiana miejsca pobytu, np. wyjazd na wakacje oraz przyjmowanie zbyt małych ilości płynów. Zdarza się, że ból brzucha u dziecka pojawia się bez innych objawów, jeśli nie ustępuje, również wymaga specjalistycznej konsultacji.

Źródła:

1. https://www.webmd.com/pain-management/guide/abdominal-pain-causes-treatments#1
2. https://www.healthline.com/health/abdominal-pain
3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases_conditions/hic_Abdominal_Pain
4. http://www.med.umich.edu/yourchild/topics/abpain.htm
5. http://www.mayoclinic.org/symptoms/abdominal-pain/basics/definition/sym-20050728