Ból w mostku to nie tylko objaw zawału. Poznaj różne rodzaje bólu w mostku i ich przyczyny

Ból w mostku może występować w przebiegu wielu chorób, nie tylko związanych z układem sercowo-naczyniowym. Często przyczyny bólu mostka to zaburzenia pracy i przewlekłe choroby układu pokarmowego czy nerwowego.  Bólu w mostku nigdy nie należy jednak lekceważyć.

Ból w mostku podczas dotyku czy promieniujący do pleców może wzbudzać niepokój. Tego typu objawy nie tylko są dowodem na procesy patologiczne zachodzące w organizmie, ale także pogarszają funkcjonowanie w domu i pracy. Ból mostka może wynikać z różnych przyczyn, a od etiologii dolegliwości zależy sposób postępowania leczniczego.

Jak zbudowany jest mostek u człowieka?

Mostek (łac. sternum) jest płaską kością, stanowiącą przednią część klatki piersiowej. Leży na wysokości od II-III do IX-X kręgu piersiowego. Części mostka połączone są chrząstką, dzięki czemu są ruchome.

Mostek składa się z:

• rękojeści (manubrium), będącej najszerszą częścią mostka,
• trzonu (corpus)
• wyrostka mieczykowatego (processus xiphoideus).

Objawy bólu w mostku

Ból w okolicy mostka spowodowany jest głównie przez choroby na tle sercowo-naczyniowym, płucnym, pokarmowym, a także emocjonalnym. Ból w mostku może przybierać różny charakter i nasilenie, objawiać się przy ruchu tułowia, wdechu czy dokuczać w spoczynku, podczas wysiłku fizycznego, kaszlu, kichania czy połykania pokarmu.

Ból mostka najczęściej opisywany jest jako kłujący i piekący, powoduje duszności i uczucie ciężkości, często promieniuje wzdłuż żeber. Część objawów może być sygnałem rozwijającej się patologii zagrażającej życiu, np. nagły i silny ból w mostku po lewej stronie kojarzony jest zwykle z zawałem serca lub postępującą przewlekłą chorobą. Przykładem jest tu ból mostka od kręgosłupa jako efekt zmian zwyrodnieniowych segmentu piersiowego, które uciskają rdzeń kręgowy, powodując objawy neurologiczne, promieniujące w przebiegu nerwów międzyżebrowych.

Przyczyny ucisku w mostku

Ból mostka, za mostkiem albo nad mostkiem nie jest jednoznacznym objawem i rzadko stanowi izolowany symptom jednej jednostki chorobowej. Dolegliwości bólowe mostka i klatki piersiowej mogą oznaczać:

• schorzenia układu sercowo-naczyniowego, np.:
  • zawał serca – charakteryzuje się silnym bólem w mostku, promieniującym wzdłuż lewej ręki i do żuchwy;
  • tętniak rozwarstwiający aorty piersiowej – powoduje ostry ból w mostku i plecach;
  • choroba wieńcowa, w której przebiegu pojawia się ból za mostkiem, kołatanie serca, przyspieszony oddech;
• schorzenia układu pokarmowego, np.:
  • zapalenie trzustki, którego objawami są ból w dole mostka nasilający się przy pochylaniu, ból mostka podczas ruchu;
  • refluks żołądkowo-przełykowy, tzw. zgaga – charakteryzuje się piekącym bólem za mostkiem oraz bólem mostka po jedzeniu, promieniującym w górę przełyku;
  • uszkodzenie mechaniczne przełyku w wyniku podrażnienia w trakcie gastroskopii czy utknięcia ostrego przedmiotu, np. rybiej ości – objawem jest ból w mostku podczas przełykania;
• schorzenie układu oddechowego, np.:
  • zapalenie opłucnej – to głównie ból w mostku przy oddychaniu i kaszlu;
  • zatorowość płucna – dolegliwość obciążająca jedną stronę klatki piersiowej, jak ból po prawej stronie mostka i ból mostka przy wdechu;
  • choroby tchawicy, oskrzeli i śródpiersia wywołujące ból mostka przy kaszlu i głębokim wdechu;
• schorzenia układu kostno-mięśniowego, np.:
  • zespół Tietzego, czyli zapalenie jednego lub więcej stawów żebrowo-mostkowych wywołujące podczas schylania się ból w mostku promieniujący do barku;
  • stany pourazowe wywołujące ból kości mostka oraz ból mostka przy dotyku, do których zalicza się pęknięcia i złamania żeber oraz stłuczenia klatki piersiowej;
  • zapalenia i nowotwory gruczołów piersiowych oraz węzłów chłonnych pachowych – są powodem bólu okolic mostka po prawej lub lewej stronie;
  • postępujące wady postawy związane z kręgosłupem i klatką piersiową, np. skolioza, czyli boczne skrzywienie kręgosłupa z rotacją kręgów i pogłębieniem kifozy piersiowej, czy klatka lejkowata, charakteryzująca się zapadnięciem mostka do wnętrza klatki wywołująca ból mostka u dziecka oraz ból mostka i pleców u dorosłych.

Nietypowe choroby przebiegające z bólem mostka

Ból w klatce piersiowej może mieć wiele przyczyn. Należy szukać ich również w schorzeniach o podłożu psychicznym, nerwowym, metabolicznym i ogólnoustrojowym, np.:

• półpasiec – choroba wirusowa powodująca ból okolic mostka po prawej lub lewej stronie w towarzystwie zmian skórnych rozsiewających się wzdłuż nerwów międzyżebrowych;
• przewlekły lub nagły, silny stres i sytuacje nerwowe oraz atak paniki, czyli lęk napadowy – przyczyniają się do kłującego bólu mostka i jego okolic w towarzystwie innych objawów. Ból mostka w nerwicy powstaje zwykle na skutek nadprodukcji hormonów, np. adrenaliny;
• zatrucie toksyczne i polekowe – związki chemiczne zakłócają pracę organów wewnętrznych brzucha i klatki piersiowej;
• przeciążenie fizyczne, np. ból mostka przy wdechu wywołany jest wysiłkiem przekraczającym możliwości krążeniowo-oddechowe organizmu, głównie w sportach wytrzymałościowych i ekstremalnych, które dodatkowo mogą powodować ból za mostkiem w wyniku silnych wrażeń i przypływu endorfin;
• przeziębienie, grypa, infekcje podrażniające gardło i wywołujące kaszel oraz powikłania po tego typu schorzeniach.

Źródła:

E. Straburzyńska-Migaj , J. Nessler, Zaawansowana niewydolność serca. Podstawy postępowania, wyd. Via Medica, 2021 r.

Ból mostka przy dotyku

Ból kości mostka przy dotyku może być wywołany zwykłym przeciążeniem. Może też pojawić się gdy doszło do jakiegoś urazu – na przykład na skutek wypadku. Wywołuje go wówczas uraz żeber lub samego mostka. Jeśli ból jest stały, piekący, a jeszcze nasila się przy dotykaniu, najprawdopodobniej jego przyczyną są choroby nerwów, np. stan zapalny.

Ból mostka u dzieci

Ból mostka u dzieci jest objawem, który powoduje znaczny niepokój samego dziecka, jego opiekunów, jak również konsultującego lekarza. Ucisk mostka u dziecka najczęściej jest wynikiem wad układu mięśniowo-szkieletowego klatki piersiowej i kręgosłupa piersiowego.

Charakter dolegliwości bólowych ma związek albo z unerwieniem ściany klatki piersiowej, albo narządów wewnętrznych. Bóle zlokalizowane w obrębie ściany klatki piersiowej należą do bólów tzw. powierzchniowych, a zatem mogą być dokładnie zlokalizowane i opisane przez dziecko. Te, które pochodzą z narządów wewnętrznych, mają charakter rozlany i promieniują do miejsc odległych. Ich umiejscowienie jest trudne do sprecyzowania.

Diagnostyka bólu w mostku

Ból w mostku może mieć wiele przyczyn, dlatego może być konieczne wykonaniu kilku badań, które mają za zadanie wykryć wszelkie nieprawidłowości. W diagnostyce bólu mostka wykorzystuje się takie badania jak:

• badanie elektrokardiograficzne EKG – do wykluczenia między innymi zawału serca,
• badanie krwi – do oceny enzymów sercowych, ich ilość wzrasta w przypadku uszkodzenia komórek serca,
• rentgen klatki piersiowej – do oceny stanu płuc, wielkości i kształtu serca oraz kondycji dużych naczyń krwionośnych,
• tomografia komputerowa – do wykrycia skrzepu krwi w tętnicy płucnej i do sprawdzenia wyglądu ścian aorty,
• markery martwicy mięśnia sercowego,
• koronarografia (angiografia) – do identyfikacji zwężonych lub zablokowanych tętnic, badanie polega na wprowadzeniu kontrastu do naczyń krwionośnych przez cewnik,
• przezprzełykowa echokardiografia – do zobrazowania serca w ruchu i struktur mięśnia sercowego,
• test wysiłkowy EKG – do określenia czy ból jest związany z sercem, a także do sprawdzenia pracy serca podczas wysiłku,
• echo serca – do oceny pracy serca.

Leczenie bólu mostka

Leczenie bólu mostka w dużej mierze zależy od przyczyny schorzenia. Warto jednak pamiętać, że jeśli przyczyną bólu nie jest przeciążenie czy uraz, konieczne staje się leczenie przyczyn – dolegliwości żołądkowych, sercowych czy nerwowych. Jeśli przyczyną bólu w mostku jest nerwica, należy zgłosić się do psychologa na terapię, a czasem może być również konieczna wizyta u psychiatry. Jeśli jednak ból jest silny, trzeba dzwonić po pomoc – może to być bowiem właśnie zawał serca.