Co powoduje zapalenie endometrium i jakie są tego skutki?
Zapalenie endometrium to dość powszechny problem ginekologiczny, który może się rozwinąć u każdej kobiety, bez względu na wiek. Może przyjąć formę ostrą lub przewlekłą. W niniejszym artykule przyjrzę się bliżej przyczynom, objawom oraz metodom leczenia zapalenia endometrium.
Czym jest zapalenie endometrium?
Zapaleniem endometrium (ang. endometritis) nazywamy stan zapalny błony śluzowej wyścielającej wnętrze macicy, czyli endometrium. Wyściółka ta podlega cyklicznej, comiesięcznej przebudowie w trakcie cyklu menstruacyjnego oraz odgrywa nadrzędną rolę w procesie implantacji zarodka. Zapalenie może mieć charakter:
- ostry, gdy rozwija się gwałtownie,
- przewlekły, kiedy proces zapalny utrzymuje się w jamie macicy przez dłuższy czas, często z nie dając wyraźnych objawów.
Ostra forma zapalenia endometrium jest zwykle wynikiem zakażenia bakteryjnego, natomiast przewlekły stan zapalny często wiąże się z nieleczonymi lub nawracającymi infekcjami albo obecnością ciał obcych w macicy. W obu przypadkach kluczowe jest szybkie rozpoznanie i leczenie, co pozwala uniknąć długotrwałych skutków zdrowotnych, w tym problemów z płodnością.
Jakie są przyczyny zapalenia endometrium?
Zapalenie endometrium zazwyczaj rozwija się na tle infekcji bakteryjnej. Mikroorganizmy mogą bowiem dostać się do jamy macicy podczas wszelkich procedur ginekologicznych. Czynnikami ryzyka są więc następujące procedury medyczne:
- przebyte łyżeczkowanie macicy,
- histeroskopia (szczególnie operacyjna, podczas której ingeruje się w ciągłość tkanki endometrium),
- założenie antykoncepcyjnej wkładki wewnątrzmacicznej,
- poród lub poronienie, kiedy to endometrium jest bardziej podatne na infekcje.
Najczęstszą przyczyną zakażenia są bakterie z rodzaju Streptococcus, Staphylococcus, Escherichia coli oraz bakterie beztlenowe. Do zapalenia predysponują również choroby przenoszone drogą płciową (STD, ang. sexually transmitted infections), szczególnie chlamydioza (łac. Chlamydia trachomatis) czy rzeżączka (łac. Neisseria gonorrhoeae). Infekcje te mogą przez długi czas rozwijać się bezobjawowo, by ostatecznie zaatakować endometrium, prowadząc do poważnych komplikacji zdrowotnych.
Warto także zwrócić uwagę na hormony – odgrywają one kluczową rolę w regulacji cyklu menstruacyjnego, a ich zaburzenia mogą stworzyć dogodne warunki dla rozwoju stanu zapalnego. Przewlekłe zapalenie endometrium może być także wynikiem niewłaściwego leczenia ostrych infekcji w przeszłości, co prowadzi do utrzymywania się stanu zapalnego przez dłuższy czas.
Pamiętać trzeba o tym, że 20 procent pacjentek, niejednokrotnie nawet z zaawansowaną endometriozą, nie ma żadnych dolegliwości bólowych. Pacjentki z tej grupy też wcześniej czy później trafiają do nas – najczęściej z powodu niemożności zajścia w ciążę bądź z powodu ciąży pozamacicznej albo dlatego, że tracą ciążę na wczesnym etapie.
Jak objawia się zapalenie endometrium?
Objawy zapalenia endometrium często zależą od tego, czy masz do czynienia z ostrą, czy przewlekłą formą choroby.
| Objawy zapalenia endometrium | |
| Ostre zapalenie endometrium | Przewlekłe zapalenie endometrium |
| silny ból w dolnej części brzucha | nawracający ból w podbrzuszu |
| gorączka | nieregularne miesiączki |
| dreszcze | krwawienia śródcykliczne |
| uczucie ogólnego osłabienia | zmęczenie i brak energii |
| obfite i przedłużające się krwawienie z dróg rodnych | niepokój |
Pacjentki trafiają najpierw do lekarzy rodzinnych czy ginekologów, a większość z tych medyków nie jest uwrażliwiona na ten temat. W wielu przypadkach brakuje też pewnie czasu. Utarło się, że skoro bolesne miesiączki są „normalne”, pacjentka bierze środki przeciwbólowe i stara się jakoś przetrwać ten czas. Druga grupa to kobiety, które bardzo wcześnie dostają tabletki antykoncepcyjne. Nie leczą choroby, ale minimalizują dolegliwości, a pacjentka, która ma mniejsze dolegliwości, nie drąży dalej tematu. Dopiero kiedy odstawia leki antykoncepcyjne i stara się o ciążę, okazuje się, że albo nie może wytrzymać z bólu, albo nie może zajść w ciążę. Wtedy szuka pomocy.
Jak diagnozować i leczyć zapalenie endometrium?
Leczenie endometritis polega na złuszczeniu warstwy endometrium dotkniętej zapaleniem oraz zastosowaniu farmakoterapii. W pierwszej kolejności lekarz zleca jednak wykonanie posiewu mikrobiologicznego z pochwy, aby potwierdzić wstępną diagnozę opartą na wywiadzie z pacjentką i podstawowym badaniu ginekologicznym.
Antybiotykoterapię z użyciem penicyliny lub cefalosporyny można rozpocząć jeszcze przed otrzymaniem wyników. Leczenie trwa zwykle około 2 tygodnie. Zdarza się jednak, że wynik posiewu wskazuje na konieczność modyfikacji terapii. Jeżeli zapalenie endometrium rozwinęło się na skutek pozostawienia fragmentów popłodu po porodzie, należy wyłyżeczkować macicę.
Jeżeli po ukończonym cyklu antybiotykoterapii pojawia się plamienie, należy rozważyć zastosowanie estrogenów, aby zmobilizować organizm do sprawnej regeneracji endometrium – takie postępowanie prowadzi się również w przewlekłym zapaleniu błony śluzowej macicy. Brak leczenia może skutkować rozwojem poważnych powikłań w postaci ropniaka przydatków, ropnia zatoki Douglasa czy ropni mięśnia macicy.
Zapalenie endometrium a ciąża i płodność
Przewlekły stan zapalny błony śluzowej macicy znacząco wpływa na płodność kobiety, ponieważ endometrium odgrywa kluczową rolę w procesie implantacji zarodka oraz utrzymaniu ciąży. W przebiegu zapalenia endometrium pojawiają się nieprawidłowości w strukturze i funkcji śluzówki macicy. Zmiany zapalne powodują jej obrzęk i pogrubienie, a to z kolei utrudnia implantację zarodka. Ponadto, zapalenie może prowadzić do powstania zrostów wewnątrzmacicznych, które blokują lub deformują jamę macicy, uniemożliwiając prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka.
Proces zapalny może również wpływać na mikrośrodowisko macicy i jej właściwości immunologiczne. Przewlekły stan zapalny zwiększa liczbę komórek układu odpornościowego w endometrium, co z kolei może doprowadzić do atakowania komórek zarodka lub utrudniać ich rozwój. Co więcej, zmiany w składzie śluzu macicznego wpływają negatywnie na ruchliwość i żywotność plemników, zmniejszając szanse na zapłodnienie.
O ekspercie:
Dr Jan Olek – ordynator Kliniki Ginekologii i Położnictwa oraz kierownik Centrum Endometriozy w Dillingen an der Donau w Bawarii, współzałożyciel Kliniki Miracolo w Warszawie. Link do wywiadu: https://www.hellozdrowie.pl/20-proc-pacjentek-niejednokrotnie-nawet-z-zaawansowana-endometrioza-nie-ma-zadnych-dolegliwosci-bolowych-mowi-dr-jan-olek/
Bibliografia:
- Cicinelli E., Matteo M., Trojano G., Mitola P. C., Tinelli R., Vitagliano A., Crupano F. M., Lepera A., Mi-ragliotta G., Resta L., Chronic endometritis in patients with unexplained infertility: Prevalence and effects of antibiotic treatment on spontaneous conception, American Journal of Reproduction Immunology 2018, 79:e12782.
- https://www.webmd.com/baby/what-is-postpartum-endometritis [dostęp z 04.06.2024].
- Kitaya K., Takeuchi T., Mizuta S., Matsubayashi H., Ishikawa T., Endometritis: new time, new concepts, Fertilisation and Sterilisation 2018, 110:344-50.
- Singh N., Sethi A., Endometritis – Diagnosis,Treatment and its impact on fertility – A Scoping Review, JBRA Assisted Reproduction 2022, 26(3): 538-546.
Podoba Ci się ten artykuł?
Polecamy
Jak objawia się przewlekła migrena. Leczenie migreny przewlekłej
Dwulatka z guzem jajnika. Coraz młodsze pacjentki potrzebują opieki ginekologicznej
Jakie są objawy skórne SIBO? Którym chorobom towarzyszą?
Historyczna decyzja. 140 kobiet uzyskało odszkodowanie za powikłania po wszczepieniu siatki ginekologicznej
się ten artykuł?
