Co to jest alalia? U kogo występuje? Poznaj jej objawy i dowiedz się, jak wygląda postępowanie terapeutyczne

Alalia jest rodzajem zaburzenia rozwojowego mowy. Przyczyną jej wystąpienia jest uszkodzenie struktur korowych mózgu. Ma to miejsce w czasie urazu okołoporodowego lub stanów zapalnych mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, które przebyło dziecko przed rozwojem mowy. Zwykle trwa do 7. roku życia, ale zdarza się też w późniejszym okresie.

Alalia należy do zaburzeń rozwojowych mowy. Jej wystąpienie jest związane z uszkodzeniem struktur korowych mózgu. Do dysfunkcji struktur korowych prowadzą urazy okołoporodowe, stany zapalne mózgowia i opon mózgowo-rdzeniowych oraz urazy czaszkowo-mózgowe, do których doszło, zanim rozwinęła się mowa. Wystąpienie alalii u dzieci całkowicie uniemożliwia werbalne porozumiewanie się z otoczeniem. Zwyczajowo dzieci zaczynają mówić pojedyncze słowa około pierwszego roku życia. U dzieci dotkniętych zaburzeniem mowa nie rozwija się do 6.–7. roku życia, a czasem brak komunikacji werbalnej trwa aż do 14. roku życia. Dzieci z alalią są całkowicie prawidłowo rozwinięte motorycznie i intelektualnie, chociaż przez brak umiejętności mowy często niesłusznie zostają ocenione jako osoby upośledzone. Przy alalii terapia i praca z logopedą stanowi podstawową formę leczenia. Konieczna jest także systematyczna praca rodziców z dziećmi, której powinna towarzyszyć atmosfera wyrozumiałości i spokoju.

Alalia – objawy wskazujące na zaburzenie

Zazwyczaj dzieci zaczynają wymawiać pierwsze słowa około pierwszego roku życia. Brak przejawów komunikacji werbalnej w późniejszym okresie staje się powodem do niepokoju dla rodziców. Jednocześnie nie obserwują oni żadnych zaburzeń morfologicznych ani innych przejawów wskazujących na nieprawidłowy rozwój intelektualny. Jeżeli dziecko nie wymawia słów do 18. miesiąca życia, nie składa prostych zdań po drugim roku życia (mimo że istnieją duże rozbieżności indywidualne w tym zakresie), jest to wskazanie do konsultacji lekarskiej. Brak komunikacji werbalnej w takim wieku nie zawsze jednak musi wskazywać na alalię. Przy alalii pojawiają się także: nieprawidłowa artykulacja wielu głosek, wydłużona reakcja na polecenia słowne oraz trudności z zapamiętywaniem i kojarzeniem nazw. Obserwując takie dolegliwości, należy w pierwszej kolejności wykluczyć upośledzenie narządu słuchu oraz ocenić rozwój intelektualny dziecka. Dopiero po potwierdzeniu prawidłowego słuchu i rozwoju umysłowego przy zaburzeniach mowy możemy mówić o alalii. Dzieci, zwłaszcza te trochę starsze, są świadome choroby, gdyż dostrzegają różnice w porównaniu z rówieśnikami w przedszkolu czy szkole. Może to czasami wywoływać dodatkowe zaburzenia psychologiczne, związane z prześladowaniem przez równolatków. W związku z tym konieczna jest kompleksowa opieka nad dzieckiem i motywowanie go do dalszej pracy.

Rodzaje alalii

Alalia nie zawsze objawia się jednakowo i nie zawsze jej przebieg jest taki sam. Naukowcy wyróżniają dwa podstawowe typy alalii. Pierwszym jest alalia sensoryczna, nazywana także percepcyjną i niejednokrotnie mylona z głuchotą. Jest to postać, która bywa diagnozowana niezwykle rzadko. Główne objawy to brak reakcji na polecenia słowne kierowane do dziecka. Jego porozumiewanie się ze światem zewnętrznym zachodzi głównie za pomocą gestów i ruchów mimicznych. Komunikację z dzieckiem ułatwia stosowanie ograniczonej ilości prostych słów i budowanie zdań o nieskomplikowanej konstrukcji. Dźwiękami, które artykułują dzieci dotknięte alalią, są zlepki niezrozumiałych słów lub pojedyncze głoski. Drugim rodzajem zaburzenia jest alalia motoryczna, określana także mianem ruchowej. Przy tej formie zaburzenia większym problemem jest samo mówienie niż rozumienie mowy. Często alalii motorycznej towarzyszą inne zaburzenia ruchowe, np. późniejsza nauka chodzenia, niezborne, niezgrabne ruchy. Dzieci wymawiają jedynie część pojedynczych głosek, gestykulowanie pojawia się jedynie we wczesnym okresie nauki mowy, występują również zaburzenia prawidłowej artykulacji konkretnych wyrazów.

Alalia – leczenie kompleksowe zaburzeń mowy

Leczenie alalii jest procesem bardzo skomplikowanym i długotrwałym, aczkolwiek u wielu osób efekty pracy są zadowalające. Dzieci dotknięte alalią powinny być objęte opieką psychologiczną, która ma polegać na uświadomieniu problemu, nauce akceptacji sytuacji i zmotywowaniu do pracy, która przyniesie wymierne efekty. Poza tym dziecko powinno otrzymać wsparcie nie tylko psychologa, ale też rodziców i nauczycieli, gdyż często z powodu ułomności staje się obiektem drwin ze strony rówieśników. Przy alalii ćwiczenia logopedyczne stanowią istotny punkt terapii. To dzięki nim dziecko uczy się prawidłowej artykulacji głosek, słów i zdań, co z czasem pozwala osiągnąć całkowite wyleczenie. Istotne są także praca i ćwiczenia mowy prowadzone przez rodziców w warunkach domowych.