Anaplazmoza – choroba, którą przenoszą kleszcze. Jak ją wykryć?
Anaplazmoza ludzka to odkleszczowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z rodziny Anaplasmataceae. Pojawiające się w jej przebiegu nieswoiste objawy, sprawiają, że schorzenie to jest rzadko diagnozowane i leczone. Jakie badania można wykonać w przypadku podejrzenia anaplazmozy? Czy można ją wyleczyć?
Czym jest anaplazmoza?
Ludzka anaplazmoza granulocytarna (ang. human granulocytic anaplasmosis, HGA), wcześniej określana jako erlichioza granulocytarna C, to stosunkowo niedawno zidentyfikowana choroba wywoływana przez gram ujemne bakterie Anaplasma phagocytophilum. Po raz pierwszy schorzenie to opisano w 1990 roku, choć czynnik etiologiczny znany był już w weterynarii od lat 30. XX wieku.
HGA dotyka ludzi na całym świecie. Najwięcej osób choruje w Stanach Zjednoczonych, północnej Europie i Azji Południowo-Wschodniej. Choć anaplazmoza jest w Polsce stosunkowo rzadko rozpoznawana, to ze względu na mało specyficzne objawy częstotliwość jej występowania może być niedoszacowana.
Jak człowiek może zarazić się anaplazmozą?
Wektorem, przez który rozprzestrzeniają się patogeny anaplazmozy, są kleszcze z rodzaju Ixodes, najczęściej przenoszone przez zwierzęta jeleniowate oraz gryzonie. Nie każdy pajęczak jest nosicielem A. phagocytophilum, ale wszystkie ukąszenia niosą ze sobą ryzyko rozwoju choroby odkleszczowej. Im dłużej pajęczak pozostanie na skórze (a szczególnie, gdy nie zostanie usunięty przez co najmniej 12 godzin od wbicia się), tym większe szanse na zakażenie. Szczególne trudne do zauważenia są nimfy kleszczy, czyli niewielkie, niedojrzałe osobniki wielkości główki od szpilki.
Objawy anaplazmozy
Anaplazmoza rozwija się w ciągu 5-21 dni od zakażenia. Początkowo objawy przypominają grypę. Jako pierwsze pojawiają się następujące symptomy:
- gorączka,
- dreszcze,
- ból głowy,
- pocenie się,
- bóle mięśniowo-stawowe,
- pogorszenie samopoczucia.
Nieco rzadziej pacjenci odczuwają sztywność karku, nudności i kaszel. Do mniej charakterystycznych objawów anaplazmozy zalicza się:
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe (biegunki i wymioty),
- plamisto-grudkową wysypkę skórną,
- objawy neurologiczne,
- hepatomegalię,
- splenomegalię,
- zapalenie płuc.
Osoby z obniżoną odpornością dodatkowo narażone są na zakażenia oportunistyczne, czyli m.in. takie, za które odpowiedzialne są mikroorganizmy naturalnie bytujące na skórze człowieka. Dlatego częściej pojawia się u nich np. opryszczka pospolita czy zapalenie płuc wywołane przez drożdżaka Candida albicans.
Diagnostyka zakażenia anaplazmozą
Gdy pacjent trafi do lekarza z objawami sugerującymi anaplazmozę, lekarz powinien uzyskać informacje, czy w ostatnim czasie miał kontakt z kleszczem oraz czy odbywał podróże do krajów, w których ryzyko zakażeń odkleszczowych jest wyższe. Często chorzy nie pamiętają, że pajęczak wbił się w ich skórę lub w ogóle tego nie zarejestrowali, dlatego specjalista nie powinien stracić czujności, jeśli zgłaszająca się do jego gabinetu osoba zaneguje takie zdarzenie.
Na podstawie wywiadu oraz objawów klinicznych lekarz nie jest w stanie rozpoznać anaplazmozy (tym bardziej że u niektórych osób choroba przebiega bezobjawowo), dlatego konieczne jest podjęcie dalszych kroków. W podstawowych badaniach krwi obwodowej u chorych obserwuje się:
- obniżony poziom leukocytów (leukopenia) i trombocytów (trombocytopenia),
- podwyższoną aktywność aminotransferaz wątrobowych, kreatyniny,
- zwiększone stężenie markerów stanu zapalnego: CRP (białko C-reaktywne), OB.
Prawidłowe wyniki badań krwi nie muszą jednak oznaczać, że chory nie ma anaplazmozy. Konieczne jest wykonanie badań serologicznych. Za złoty standard uważa się test immunofluorescencji pośredniej (IFA), za pomocą którego wykrywane są przeciwciała IgG. W pierwszych dniach po zakażeniu wynik może być negatywny, ponieważ immunoglobuliny pojawiają się do 14. dni. Dlatego konieczne jest pobranie dwóch próbek w odstępie czasu powyżej 4. tygodni. Inne badania w kierunku A. phagocytophilum to:
- badanie PCR,
- rozmaz krwi obwodowej, w którym wykrywa się morule,
- hodowla A. phagocytophilum.
Diagnostyka różnicowa obejmuje wykluczenie chorób o podobnym przebiegu, w tym:
- zakażeń wirusowych (enterowirusy, wirus Epsteina-Barra, wirus ludzkiej opryszczki, wirusowe zapalenie wątroby),
- zakażeń odkleszczowych (borelioza, babeszjoza),
- zakażeń bakteryjnych (choroba meningokokowa, dur brzuszny, zakażenie Mycoplasma pneumoniae),
- chorób zapalnych (alergiczne reakcje na leki, choroba Kawasaki, idopatyczna plamica małopłytkowa).
Jak leczy się anaplazmozę?
Anaplazmozę leczy się antybiotykoterapią – lekiem pierwszego rzutu jest doksycyklina, niekiedy zastosowanie znajduje też ryfampicyna. Preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza, przez okres 7-14 dni. Niestety, jak dotąd nie opracowano szczepionki przeciwko anaplazmozie, dlatego jedynym działaniem profilaktycznym jest unikanie miejsc, w których istnieje wysokie ryzyko napotkania kleszczy, zakrywanie odsłoniętych części ciała podczas spacerów po lasach i stosowanie repelentów odstraszających kleszcze.
Bibliografia:
- Bakken J., Dumler S., Human Granulocytic Anaplasmosis, Emerging Infectious Diseases 2005, 11(12): 1828-1834.
- Cisak E., Chmielewska-Badora J., Zwoliński J., Dutkiewicz J., Choroby przenoszone przez kleszcze: cz II. Ludzka anaplazmoza granulocytarna, babeszjoza, bartonelozy, tularemia, gorączka q, toksoplazmoza Medycyna Ogólna 2008, 14 (XLIII), 3.
- Dumler S., Choi K.,Garcia-Garcia J., Barat N., Scorpio D., Garyu J., Grab D., Bakken J., Human Granulocytic Anaplasmosis and Anaplasma phagocytophilum, Emerging Infectious Diseases 2005, vol. 11, no. 12, 1828-1834.
Polecamy
Ostrzeżenie GIS: Salmonella w żółtym serze. Sprawdź, czy nie masz tego produktu w domu
Grypa żołądkowa to chyba najmniejszy problem. Oto jakimi chorobami może skończyć się nieumiejętne korzystanie z toalety publicznej
Wrzód miękki – możesz z nim wrócić po… współżyciu w tropikach
Inwazja kleszczy na placu zabaw. „Czegoś takiego nie przerabialiśmy. Kłębowisko koło piaskownicy”
się ten artykuł?