Choroba Scheuermanna – skrzywienie kręgosłupa w okresie dorastania

Choroba Scheuermanna to deformacja kręgosłupa, której znakiem rozpoznawczym są tzw. plecy okrągłe lub okrągło-płaskie. Najczęściej jest ona bolączką chłopców w okresie dorastania. W tym artykule opisujemy, na czym polega schorzenie, jak rozpoznać jego objawy oraz jakie przyczyny wpływają na powstanie skrzywienia. 

Czym jest choroba Scheuermanna? 

Choroba Scheuermanna (młodzieńcza kifoza, jałowa martwica kręgosłupa) związana jest z powolnym wyginaniem się jednego z odcinków kręgosłupa (najczęściej piersiowego) w kierunku tylnym. Związana jest z zaburzeniami wzrostu trzonów kręgów oraz sukcesywnym ich sklinowacaniu się. W jej przebiegu dochodzi do obumierania wspomnianych trzonów oraz krążków międzykręgowych. Najczęściej diagnozowana jest w okresie dojrzewania i intensywnego wzrostu, a więc w wieku od 12. do 17. lat, choć czasem rozpoznaje się ją u dzieci poniżej 10. roku życia. 

Choroba Scheuermanna – objawy 

Główne objawy choroby Scheuermanna to: 

• powiększająca się deformacja pleców (plecy okrągłe, a później garb), 
• ograniczona ruchomość kręgosłupa, 
• bóle kręgosłupa (niezbyt mocne, ale nasilające się podczas zginania kręgosłupa, po długim siedzeniu, spacerach oraz aktywności fizycznej, a także podczas menstruacji), 
• skośne ustawienie łopatek, 
• osłabienie i zmęczenie, 
• pochylenie barków do przodu, 
• wysunięcie głowy do przodu, 
• wysunięcie brzucha do przodu, 
• wygięcie kręgosłupa ku przodowi w dolnym jego fragmencie. 

W przebiegu choroby Scheuermanna często pojawiają się także guzki Schmorla, czyli patologiczne zmiany w kręgach. Można powiedzieć, że są to wypustki krążków międzykręgowych, które doprowadzają do uciskania lub uwierania kręgów. Warto jednak pamiętać, że nie muszą one oznaczać od razu młodzieńczej kifozy. 

Przyczyny choroby Scheuermanna 

Przyczyny choroby Scheuermanna do dziś nie zostały do końca rozpoznane. Wpływ na nią mogą mieć geny, masa ciała, jak również i wzrost. Ważne są również uwarunkowania genetyczne, ponieważ choroba ta często pojawia się u różnych członków rodziny. Oprócz tego prawdopodobieństwo jej wystąpienia zwiększają: 

• czynniki hormonalne i metaboliczne (zaburzenia lokalnego krążenia, niedobory witaminowe), 
• nieprawidłowa postawa ciała (i związane z nią przeciążenia), 
• niewystarczająca aktywność fizyczna, 
• przebyte urazy w okresie dzieciństwa, 
• niedobór witaminy A, 
• mikrourazy trzonów kręgów, 
• pierwotne schorzenia mięśniowe, 
• problemy z odpornością. 

Choroba Scheuermanna – leczenie 

W przypadku choroby Scheuermanna najbardziej efektywne jest leczenie zachowawcze, podjęte przed 16-17. rokiem życia. Najlepiej zatem zgłosić się wówczas do fizjoterapeuty i wykonywać pod jego kierunkiem ćwiczenia: 

• wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe, 
• korygujące postawę, 
• izometryczne (przeprowadzane np. w ortezie), 
• antygrawitacyjne, 
• rozciągające. 

Pomocne mogą okazać się tutaj również masaże oraz leki przeciwbólowe. Czasem pacjenci decydują się na hydroterapię, akupunkturę czy też elektrostymulację. Osobom z kifozą młodzieńczą rekomenduje się także chodzenie na basen, niekiedy stosuje się specjalną ortezę. Odciąża ona i stabilizuje odpowiedni odcinek kręgosłupa. Warto jednak zaznaczyć, że sprawdza się wyłącznie u dzieci, które jeszcze rosną. Można ją stosować także w przypadku choroby Scheurmanna u dorosłych, np. w celu złagodzeniu bólu, jednak nie powoduje ona wtedy zmiany krzywizny kręgosłupa. 

Należy pamiętać, że jeżeli choroba nie jest leczona, prowadzi do zmian zwyrodnieniowych, a to z kolei może dodatkowo powodować ból oraz problemy z poruszaniem się. Jeżeli chodzi o diagnostykę choroby Scheuermanna, stosuje się badania kręgosłupa oraz RTG, które obrazuje kręgosłup piersiowy oraz lędźwiowy. 

Operacja młodzieńczej kifozy 

Niektórzy pacjenci, borykający się z chorobą Scheuermanna decydują się na operację. Potrzebna jest ona przy dużych deformacjach oraz wtedy, gdy choroba szybko się rozwija i powoduje duży ból, obniżając tym samym jakość życia pacjenta. Najczęściej wykonuje się ją przy skrzywieniach, które przekraczają 70 stopni. Koryguje się w tym przypadku zagięcie kyfotyczne i usztywnia się kręgosłup przy wykorzystaniu odpowiedniego instrumentarium. 

Ćwiczenia przy jałowej martwicy kręgosłupa 

Oto przykładowe ćwiczenia, które warto wykonywać przy młodzieńczej kifozie: 

1. Połóż się na brzuchu i wyprostuj ręce nad głową. W dłoniach unieś piłkę, naciskając ją, kierując wzrok w podłogę i trzymając łokcie prosto. Czynność tę powtórz 10 razy. 
2. Stań tyłem do ściany, skrzyżuj ręce na piersi. Między ścianą a plecami umieść piłkę tenisową, po jednej stronie kręgosłupa. Trzymaj ją, robiąc delikatne przysiady i masując w ten sposób mięśnie kręgosłupa. Następnie umieść piłkę po drugiej stronie kręgosłupa i powtórz całe ćwiczenie.

Czego nie można robić przy młodzieńczej kifozie? 

Mimo że niektóre ćwiczenia są wskazane przy jałowej martwicy kręgosłupa, z pewnością nie należy decydować się na intensywne treningi, podczas których następują gwałtowne ruchy ciała – może to doprowadzić do nadmiernego przeciążenia kręgosłupa. Trzeba również zrezygnować z uprawiania sportów siłowych.

Młodzieńcza kifoza a renta 

Pacjenci zmagający się z chorobą Scheuermanna mają prawo do ubiegania się o rentę socjalną oraz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Wynika to z tego, że omawiane schorzenie może bardzo utrudniać wykonywanie obowiązków zawodowych, a często wręcz je uniemożliwić. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499966/ [dostęp 08.10.23]. 
2. Jain A., Saoji A., Scheuermann’s Disease in Young Adults: A Case Report, The Cureus Journal of Medical Science 2022, 14(11). 
3. Sebaaly A., Farjallah S., Kharrat K., Kreichati G., Mohammad D., Scheuermann’s kyphosis: update on pathophysiology and surgical treatment, EFORT Open Reviews 2022, 7(11), s. 782-791.