Cyklofrenia – co to jest i jakie są jej objawy? Jak się zachowuje cyklofrenik?

Cyklofrenia to pojęcie, które teraz używane jest rzadko. Ale zastąpiły je nazwy dwóch, poważnych chorób. Dlatego warto wiedzieć, co to jest cyklofrenia, jakie są jej objawy oraz na czym polega leczenie cyklofrenika. 

Cyklofrenia – co to?

Cyklofrenia choroba afektywna o przebiegu cyklicznym, jedno- i dwubiegunowa. To nazwa, która w zasadzie nie jest już używana. Obecnie psycholodzy określają mianem choroby jednobiegunowej cyklicznej cykliczne pojawianie się depresji. Natomiast choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) to określenie mówiące o zmiennych stanach depresji i manii.

Choroba afektywna jednobiegunowa to schorzenie cykliczne, które składa się z kilku faz. Najpierw jest etap depresji, który trwa u chorego z nieleczoną przypadłością około 6-9 miesięcy. Następnie następuje okres remisji, który trwa przez 6-10 lat. Potem nawroty pojawiają się częściej, bo około 7-8 razy w ciągu życia chorego.

Choroba afektywna dwubiegunowa to schorzenie, którego istotą są występujące cyklicznie zaburzenia nastroju i napędu o skrajnie odmiennym zabarwieniu. W takim typie cyklofrenii spotykamy fazy depresji i manii, które pojawiają się cyklicznie. Etap depresji charakteryzuje zmniejszenie napędu i obniżenie nastroju, w fazie manii napęd zwiększa się wraz z poprawą nastroju, aż do cech euforycznych. Choroba ma charakter przewlekły, różne bywa jej nasilenie, dlatego czasami diagnoza wcale nie jest prosta.

Przyczyny cyklofrenii

Przyczyny cyklofrenii nie zostały do końca poznane. Podkreśla się jednak fakt, że z pewnością jest ona efektem wielu nakładających się czynników, a nie jednego spustowego. Chociaż choroba jest domeną dorosłych, zdarza się też cyklofrenia u dzieci.

Niestety do tej pory nie udało się wyróżnić jednego, zasadniczego czynnika, który byłby głównym winowajcą rozwoju choroby. Wiadomo, że duże znaczenie w rozwoju cyklofrenii ma:

• genetyka,
• zaburzenia neuroprzekaźników w układzie nerwowym,
• przebyte mikrourazy mózgowia, 
• czynniki środowiskowe, takie jak samotność, przebyte traumatyczne wydarzenia, stres.

Objawy cyklofrenii zależą od tego, czy cyklofrenik choruje na chorobę afektywna dwubiegunową czy chorobę jednobiegunową cykliczną. 

Cyklofrenia – objawy choroby afektywnej jednobiegunowej

Choroba afektywna jednobiegunowa objawia się tym, że cyklofrenik:

• czuje smutek, przygnębienie, utratę chęci do życia;
• ma czarne myśli;
• nie ma energii, nie czuję chęci do działania, jest apatyczny;
• ma spowolnione ruchy;
• ma poczucie bezsilności i bezużyteczności;
• myśli, że nie zdoła podołać żadnemu zadaniu;
• ma problemy z koncentracją, pamięcią i sprawnością umysłową;
• obsesyjnie skupia się na jednej myśli lub pomyśle;
• w znacznym stopniu obniża swoją wartość;
• zaniedbuje codziennie obowiązki, staje się niezdolny do pracy;
• ma poczucie lęku i winy;
• myśli i próby samobójcze.

Cyklofrenia – objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

Choroba przebiega w postaci dwóch naprzemiennie pojawiających się faz, które mają całkowicie przeciwstawne objawy. Stopień ich nasilenia także może być odmienny. Faza depresji charakteryzuje się obniżeniem nastroju i napędu. Chory jest smutny, przygnębiony, apatyczny, traci zainteresowanie otoczeniem. Nie angażuje się w życie rodzinne, unika kontaktów ze znajomymi. Cyklofrenik staje się płaczliwy, zamknięty w sobie. Towarzyszy mu poczucie beznadziei, nie wierzy w powodzenie swoich działań. Często pojawiają się zaburzenia odżywiania, zwłaszcza niechęć do jedzenia. Występują także zaburzenia popędu seksualnego. Znamienne są również nieprawidłowości rytmu dobowego. Chorzy najczęściej mają problemy z zasypianiem, łatwo wybudzają się, często czuwanie rozpoczyna się od bardzo wczesnych godzin porannych. W bardziej nasilonym stadium chory odmawia wykonywania czynności higienicznych, nie wstaje z łóżka, mogą także pojawić się myśli i próby samobójcze.

Zupełnie odwrotna sytuacja dotyczy manii lub hipomanii będącej jej niższym stopniem nasilenia dolegliwości. Samopoczucie pacjenta jest doskonałe, czasem wręcz może zakrawać na euforyczne. Cyklofrenik jest pobudzony, nie ma dla niego przeszkód, barier, rzeczy niemożliwych do zrealizowania. Jest zadowolony z siebie, uważa się za wyjątkowego, „skazanego” na sukces. Szybko podejmuje decyzje, które mogą mieć często zgubne konsekwencje, np. zainwestowanie dużej kwoty pieniężnej w przedsięwzięcie, które nie ma szans powodzenia, sprzedaż domu, przeprowadzka do innego miasta, kraju. Czynności te są podejmowane pod wpływem impulsu, bez należytej oceny. Poczynania chorego charakteryzuje całkowity brak krytycyzmu. Zarówno depresja, jak i mania mogą mieć negatywny wpływ na chorego i jego najbliższe otoczenie. Często dochodzi do całkowitej dezorganizacji życia rodzinnego. Zaobserwowanie podobnych objawów pojawiających się cyklicznie powinno skłonić pacjenta i jego otoczenie do konsultacji psychiatrycznej.

Jak leczyć cyklofrenię?

Leczenie jest procesem długotrwałym i z reguły wymaga połączenia środków farmakologicznych z terapią psychologiczną. Odmienne leki podawane są w trakcie epizodów manii i depresji. Ważne jest regularne przyjmowanie preparatów, nawet w okresach bezobjawowych (leczenie podtrzymujące). Tylko to chroni przed nawrotami cyklofrenii. Niezwykle istotna jest także psychoterapia.

Cyklofrenia jest nieuleczalna. Objawy mogą być wyciszane, ale nie jest dokładnie wiadomo, kiedy cyklofrenia może wrócić. Działanie leków zależy przede wszystkim od stanu, w jakim jest cyklofrenik, i jego odporności. Lekarze sugerują samokontrolę, dzięki czemu można znacznie łatwiej wychwycić stany depresyjne, stany lękowe, a tym samym znacznie łatwiejsze jest dobranie właściwych leków.