Lumbago – co to jest, przyczyny, objawy. Jak leczyć postrzał?

Lumbago („wypadnięcie dysku”) określane jest mianem postrzału, ze względu na nagły i ostry charakter dolegliwości bólowych, jakie wywołuje w okolicy kręgosłupa lędźwiowego. Objawy lumbago pojawiają się niespodziewanie i przybierają postać neurologiczno-mięśniowych wyrazów.

Lumbago nie jest chorobą, ale zespołem dolegliwości, znacznie ograniczającym funkcjonowanie ruchowe pacjenta. Postrzał często prowadzi do tymczasowego unieruchomienia osoby nim dotkniętej, a statystyki wskazują, że blisko 80 proc. populacji doświadcza co najmniej raz w życiu takiego stanu.

Lumbago – co to jest?

Lumbago, inaczej postrzał, to nagły i ostry ból okolicy lędźwiowej. Przyczyny lumbago nie są dostatecznie poznane, jednak szacuje się, że zaburzenie tego typu wywołane jest najczęściej nadmiernym obciążeniem i nagłym przesunięciem krążków międzykręgowych, tzw. dysków, do wnętrza kanału kręgowego, co wywołuje ucisk struktur nerwowych, np. w przebiegu kręgozmyku, złamań osteoporotycznych, stenozy kanału kręgowego, reumatoidalnych i zwyrodnieniowych zmian kręgowych czy infekcji.

Diagnostyka lumbago opiera się głównie na wykluczeniu schorzeń wymagających pilnej interwencji medycznej, a postrzał jest jedną z najczęściej zgłaszanych dolegliwości kręgosłupa lędźwiowego osób w wieku 30–55 lat, która u blisko 90 proc. pacjentów ustępuje samoistnie w przeciągu sześciu tygodni. Wykorzystując odpowiednie metody leczenia, można złagodzić przebieg objawów i przyspieszyć powrót do zdrowia.

Objawy lumbago

Postrzał znacznie obniża komfort funkcjonowania, zmniejszając aktywność fizyczną, a nawet przyczyniając się do tymczasowego wykluczenia zawodowego. Charakter i nasilenie objawów zależą bezpośrednio od przyczyn, jednak najczęściej obserwuje się objawy typu neurologicznego, np.:

• ostry, nagły ból lędźwiowego odcinka pleców, nasilający się podczas próby schylania, wstawania, podnoszenia nogi, dźwigania,
• miejscowa sztywność mięśni przykręgosłupowych, ograniczona ruchomość kręgosłupa lędźwiowego,
• zmniejszenie dolegliwości bólowych pod wpływem kompensacyjnych pozycji odciążających, tzn. najwygodniejszych dla pacjenta, zmniejszających ucisk rdzenia kręgowego,
• parestezje kończyn dolnych,
• trudności z chodzeniem, siedzeniem i staniem.

Lumbago i rwa kulszowa często są ze sobą utożsamiane, jednak należy je rozróżniać. Lumbago to stan bólowy utrzymujący się w miejscu postrzału, z promieniującymi parastezjami, z kolei rwa kulszowa objawia się dolegliwościami bólowymi o charakterze promieniującym w stronę biodra i wzdłuż przebiegu nerwów obwodowych kończyny dolnej, często nawet do palców stopy.

Lumbago – leczenie

Leczenie lumbago skupia się na postępowaniu przyczynowym i objawowym, które pozwala znacznie złagodzić dolegliwości bólowe i pozostałe objawy oraz skrócić okres obciążenia organizmu pacjenta. W fazie ostrego postrzału stosuje się leki na lumbago, czyli środki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i rozkurczowym, zmniejszające napięcie nerwowo-mięśniowe.

Po ustąpieniu krytycznej fazy leczenie uzupełnia się o fizjoterapię, w tym ćwiczenia na lumbago, fizykoterapię, terapię manualną, masaż leczniczy oraz domowe sposoby na lumbago. Kompleksowe działanie ma na celu rozluźnienie tkanek miękkich i struktur mięśniowo-powięziowych, odbarczenie uciśniętego rdzenia kręgowego oraz poprawę kondycji krążka kręgowego i ruchomości kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Zaniechanie leczenia schorzenia może prowadzić do zaostrzenia się objawów i wystąpienia powikłań, zwiększa też ryzyko nawrotów ataku lumbago.

W leczeniu usprawniającym lumbago zaleca się:

1. Ćwiczenia na lumbago, czyli rehabilitację ruchową, wzmacniającą gorset mięśni głębokich i powierzchniowych dolnych partii pleców, wpływającą na poprawę stabilizacji i elastyczności struktur tego odcinka. Ćwiczenia ruchowe na postrzał uwzględniają m.in. ćwiczenia rozciągające mięśnie grzbietu i zginaczy biodra, wzmacniające mięśnie brzucha i prostowniki stawów biodrowych oraz ćwiczenia relaksacyjne. W ramach kinezyterapii ogólnoustrojowej zaleca się ćwiczenia w wodzie i pływanie – dla odciążenia struktur kostnych układu ruchu i wzmocnienia układu mięśniowego.
2. Fizykoterapię, czyli zabiegi wspomagające proces regeneracji zajętych tkanek kręgosłupa, m.in.: laseroterapię, magnetoterapię, elektroterapię, ultradźwięki.
3. Terapię manualną, czyli manualne przywracanie właściwego zakresu ruchu kręgosłupa, zmniejszające dolegliwości bólowe i poprawiające stan czynnościowy kręgosłupa.
4. Masaż leczniczy – dla rozgrzania i rozluźnienia tkanek miękkich.

Domowe sposoby na postrzał

Dla zmniejszenia dolegliwości i utrzymania kondycji po ustąpieniu postrzału lumbago warto:

• przyjmować odpowiednie pozycje ułożeniowe, nieprzeciążające układu ruchu,
• dbać o ergonomię miejsca pracy, stosując się do zasad bezpiecznego dźwigania i przenoszenia przedmiotów o obciążeniu wymiernym do możliwości fizycznych,
• utrzymać odpowiednią masę ciała,
• uprawiać sport, rekreację, ćwiczenia na lumbago.

Zapobieganie lumbago

Przede wszystkim niezbędne jest wyeliminowanie obciążenia kręgosłupa poprzez zadbanie o przyjmowanie odpowiednich pozycji w czasie wykonywania codziennych obowiązków. Bólu pomoże nam uniknąć także regularna aktywność fizyczna, a szczególnie ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie.

Unikajmy też wykonywanych nagle skrętów tułowia i dźwigania ciężkich przedmiotów. Jeżeli nie jest to możliwe, pamiętajmy, by nie robić tego, pozostając w pozycji stojącej. Zanim uniesiemy masywny przedmiot, przykucnijmy – dzięki temu odciążymy kręgosłup.