Co to jest obrzęk naczynioruchowy, czym się objawia i jak wygląda jego leczenie?

Objawy obrzęku naczynioruchowego i ich nasilenie uzależnione są od przyczyn obrzęku i miejsca obciążania. Leczenie obrzęku naczynioruchowego należy podjąć możliwie najszybciej. Wrodzony obrzęk naczynioruchowy jest najrzadszą formą schorzenia. Stanowi blisko 1 na 10000–50000 przypadków wszystkich zdiagnozowanych obrzęków naczynioruchowych.

Obrzęk naczynioruchowy twarzy, w tym okolic nosa i gardła, jest niebezpieczny ze względu na ograniczanie światła krtani i dostarczanie zbyt małej ilości tlenu do płuc. Dość często spotykany jest obrzęk naczynioruchowy nóg. Nie stanowi on bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, jednak znacznie pogarsza jakość funkcjonowania.

Co to jest obrzęk naczynioruchowy?

Obrzęk naczynioruchowy, znany również jako obrzęk naczynioruchowy Quinckego, jest reakcją organizmu na skutki działania najczęściej czynników zewnętrznych. Charakteryzuje się obecnością bezbolesnych, pozbawionych świądu i zagłębień, wyraźnie odgraniczonych wykwitów i opuchlizny, wywołanych wzrostem przepuszczalności naczyniowej w głębokich warstwach skóry. Obrzęk naczynioruchowy twarzy jest jednym z bardziej widocznych obrzęków. Występuje na powierzchni głowy i szyi, języka, podniebienia i krtani. Z kolei obrzęk naczynioruchowy nóg najczęściej objawia się w okolicach kostek i stóp. Obrzęk Quinckego może zajmować również błony śluzowe dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.

Obrzęk naczynioruchowy – rodzaje

Obrzęk naczynioruchowy może mieć postać:

• pokrzywki o charakterze alergicznym lub niealergicznym; to najczęstsza postać obrzęku naczynioruchowego wywołana przez produkty spożywcze i wyroby farmaceutyczne; prowadzi zazwyczaj do problemów z oddychaniem i ciśnieniem krwi;
• wrodzonego obrzęku naczynioruchowego, tzw. dziedziczny obrzęk naczynioruchowy; rzadko występująca forma obrzęku naczynioruchowego; objawy nachodzą powoli, zajmując gardło i jelita;
• nabytego obrzęku naczynioruchowego; czynnikami wywołującymi obrzęk mogą być niedobory żelaza, kwasu foliowego i witamin, stres, nieprawidłowa praca tarczycy, ciąża, infekcje, uraz; nabyty obrzęk naczynioruchowy często mylony jest z pokrzywką.

Obrzęk naczynioruchowy – objawy

Objawy obrzęku naczynioruchowego najbardziej charakterystyczne są dla postaci z pokrzywką, czyli występującej w towarzystwie nieregularnych bąbli. Obrzęk naczynioruchowy może wystąpić w dowolnej lokalizacji ciała, chociaż najczęściej diagnozuje się:

• obrzęk naczynioruchowy twarzy, w tym warg, podniebienia i języka oraz obrzęk naczynioruchowy nosa (właściwie jego śluzówek). Ten obrzęk naczynioruchowy to najbardziej obciążająca postać schorzenia. Występuje razem z bólem gardła, chrypką, trudnościami w połykaniu, narastającymi dusznościami, zniekształceniami rysów twarzy. W zaawansowanych przypadkach obrzęk języka, głośni lub krtani może prowadzić do ostrej niewydolności oddechowej lub anafilaksji, czyli nagłej i silnej reakcji ogólnoustrojowej organizmu. Stanowi wówczas zagrożenie życia. W przypadku obrzęku naczynioruchowego u noworodków i niemowląt skóra po wyleczonym obrzęku może ulec rozciągnięciu i utracie elastyczności;
• obrzęk naczynioruchowy nóg i kończyn górnych, czyli deformacje obrzękowe w okolicach przedramion i ramion oraz pachwin, kostek i stóp;
• obrzęk naczynioruchowy narządów płciowych i układu pokarmowego objawiający się zniekształceniami ciała w okolicach narządów płciowych i pośladków, nudnościami i wymiotami, biegunką, bólami brzucha.

Obrzęki mogą występować pojedynczo i w postaciach mnogich, bez rumienia, stanu zapalnego i świądu, ale z widocznie bladą skórą dookoła. Do objawów zaliczają się również bolesność miejscowa i nadwrażliwość dotykowa. Obrzęk naczynioruchowy z pokrzywką utrzymuje się od kilku godzin do 2–3 dni. Zarówno nabyty, jak i wrodzony obrzęk naczynioruchowy narasta powoli, utrzymuje się do 5 dni, ustępuje samoistnie i dodatkowo objawia się aurą, czyli objawami zwiastującymi, m.in. wahaniami nastroju, uczuciem lęku, wyczerpaniem, bólami głowy.

Leczenie obrzęku naczynioruchowego

W leczeniu obrzęku naczynioruchowego należy ustalić czynniki wywołujące atak. Terapię można podzielić na leczenie ostrej fazy, przewlekłe, doraźne oraz profilaktyczne. Postępowanie lecznicze skupia się na metodach farmakologicznych. W przypadku rozwinięcia ostrej niewydolności oddechowej z obrzękiem dróg oddechowych i ograniczenia dostępu tlenu do płuc, stosuje się intubację i odpowiednie postępowanie szpitalne z 24-godzinną obserwacją. Obrzęk naczynioruchowy z pokrzywką zwalczany jest lekami przeciwhistaminowymi, sterydami i przeciwbólowymi. Najbardziej skuteczną metodą leczenia oraz profilaktyki nawrotów jest unikanie czynników prowokujących obrzęk naczynioruchowy. Rokowanie zależy od stopnia zajęcia dróg oddechowych, szybkiej i kompleksowej diagnostyki oraz profilaktyki występowania obrzęku naczynioruchowego.