Co to jest próchnica butelkowa u dzieci? Leczenie i zapobieganie

Próchnica butelkowa rozwija się u niemowląt i małych dzieci, które są karmione za pomocą butelki. Na przednich zębach pojawiają się ciemne przebarwienia, które szybko się rozprzestrzeniają i powodują ból. Każdy przypadek próchnicy butelkowej wymaga pilnego leczenia stomatologicznego.

Zjawisko próchnicy butelkowej u małych dzieci pojawiło się wraz z wprowadzeniem na rynek plastikowych butelek i smoczków niekapków. Rodzice często zostawiają maluchom butelkę z jedzeniem lub napojem na noc, aby mogły napić się same. Cukry zawarte w płynie oblepiają zęby i pozostawiają na nich osad, który jest pożywką dla bakterii. Jako pierwsze atakowane są przednie zęby, jednak choroba bardzo szybko się rozprzestrzenia. Niezwykle ważna jest profilaktyka próchnicy butelkowej, ponieważ może ona być przyczyną problemów z uzębieniem w dorosłym życiu.

Jak wygląda próchnica butelkowa?

Kiedy tkanki zęba zostaną zaatakowane przez drobnoustroje, dochodzi do uszkodzenia i demineralizacji ich struktury. W pierwszej kolejności tworzy się ściśle przylegająca do zębów płytka nazębna. Przybiera postać lepkiego, biało-żółtego nalotu. Jeżeli w odpowiednim momencie nie zostanie wdrożone leczenie, a rodzic nie zadba o odpowiednią higienę jamy ustnej dziecka, dochodzi do próchnicy butelkowej. Pierwsze objawy próchnicy butelkowej u dziecka to białe plamy lub smugi na zębach. Następnie na przednich zębach w okolicy linii dziąseł zaczynają pojawiać się ciemnobrązowe lub czarne zmiany, które w bardzo szybkim tempie zajmują resztę uzębienia. Ubytki i stan zapalny powodują dyskomfort i ból. Dziecko jest rozdrażnione, niespokojne, płacze podczas posiłków, nie chce gryźć pokarmów. Choroba obejmuje nie tylko mleczaki, które już wyrosły, ale również te, które rozpoczęły proces wyrzynania.

Przyczyny próchnicy butelkowej

Próchnicę butelkową wywołują drobnoustroje, zwłaszcza bakterie z rodziny paciorkowców (Streptococcus mutans), które wchodzą w skład fizjologicznej flory bakteryjnej jamy ustnej. Ich pożywieniem jest cukier, dlatego kiedy podczas picia z butelki osiada on na zębach i zostaje długo w jamie ustnej, patogeny namnażają się, wytwarzają kwasy i uszkadzają szkliwo. Przyczyną próchnicy butelkowej jest przede wszystkim długotrwałe karmienie i pojenie dziecka słodkimi napojami z butelki lub kubka niekapka, zwłaszcza w nocy. Zawarty w mleku i napojach cukier pozostaje w kontakcie z zębami przez dłuższy czas i osiada na szkliwie. Podczas snu organizm wydziela zmniejszoną ilość śliny. Z tego powodu spada zakwaszenie w jamie ustnej, a tym samym znika naturalna bariera ochronna przed patogenami. Drugą przyczyną chorób zębów jest nieprawidłowa higiena. Jeżeli rodzice zaniedbują szczotkowanie zębów dzieci i nie robią tego regularnie, dochodzi do narastania płytki nazębnej. O stan jamy ustnej należy dbać jeszcze przed rozpoczęciem wyrzynania pierwszych mleczaków. Na butelkową próchnicę narażone są przede wszystkim dzieci do 4. roku życia, które nadal są pojone są słodkimi napojami przez butelkę. Według danych statystycznych dotyczy ona około 23% dzieci.

Jak leczyć próchnicę butelkową?

Leczenie próchnicy butelkowej we wczesnym stadium (kiedy na zębach widoczne są tylko biało-żółte smugi) polega na okresowym wykonywaniu fluoryzacji. Jest to zabieg przeprowadzany w gabinecie stomatologicznym. Stomatolog nakłada na zęby specjalistyczny preparat, który poprawia kondycję szkliwa, wspomaga proces jego odbudowy i chroni przed bakteriami. Profilaktycznie stomatolog może zalecić stosowanie w domu pasty z fluorem. W przypadku próchnicy z dużymi i rozległymi ubytkami leczenie jest dobierane indywidualnie do poziomu zaawansowania choroby. Zwykle stosuje się zabieg impregnacji zębów, czyli nasączanie zęba 40% roztworem azotanu srebra. Prowadzi to do całkowitego zabarwienia chorych mleczaków na ciemny kolor, jednak hamuje rozwój próchnicy. U niektórych dzieci konieczne jest usunięcie chorego zęba.

Dlaczego profilaktyka próchnicy butelkowej jest ważna?

Nieprawidłowa higiena i postępowanie dietetyczne są przyczyną psucia się zębów już u bardzo małych dzieci. Zaawansowana próchnica zębów mlecznych może spowodować, że proces chorobowy obejmie także zalążki zębów stałych, co może przyczynić się do wielu problemów w przyszłości, bolesnego leczenia, a także przedwczesnej utraty zębów. Zaawansowany proces chorobowy stanowi konieczność wyrwania chorego zęba już u małego dziecka. Jest to najczęstszą przyczyną wad zgryzu, ponieważ ubytki w uzębieniu mlecznym opóźniają wyrzynanie się zębów stałych i powodują ich nieprawidłowe ustawienie.

Aby zapobiegać próchnicy butelkowej u dziecka, należy:

• nie podawać na noc butelki ze słodzonym napojem lub mlekiem,
• zrezygnować z podawania butelki między posiłkami,
• nie oblizywać smoczka przed podaniem dziecku,
• po każdym karmieniu delikatnie przemywać dziecku dziąsła lub zęby,
• po wieczornym umyciu zębów podawać dziecku tylko wodę,
• regularnie odwiedzać z dzieckiem stomatologa.